เรื่องจริง!! จบโบราณคดี ไม่ได้เป็นได้แค่นักโบราณคดี

        สวัสดีค่ะน้องๆ ทุกคน ตามที่ได้บอกไปคราวที่แล้วว่า พี่แป้ง จะพาไปดูรุ่นพี่จากรั้วคณะโบราณคดีว่าจบไปแล้วเขาทำอะไร

        หลังจากที่มองไปมองมา(ทำหน้าที่แมวมอง) ก็ได้ไปพบกับพี่คนนึงซึ่งเป็นแอดมินเพจคณะโบราณคดี ม.ศิลปากรในเฟซบุ๊ก พี่เขามีจุดที่น่าสนใจหลายอย่างและมีข้อคิดดีๆ มาฝากน้องๆ ชาว Dek-D ทุกคนเลย ไปดูกันเลยดีกว่าค่ะว่าพี่คนนี้เขาเป็นใคร ชื่ออะไร แล้วเขาได้อะไรบ้างจากรั้วโบราณคดี....

พี่นัท  นที  อณารัตน์
คณะโบราณคดี เอกภาษาฝรั่งเศส
มหาวิทยาลัยศิลปากร

พี่แป้ง : ก่อนอื่นแนะนำตัวเองให้น้องๆ รู้จักก่อนเลยค่า
พี่นัท : สวัสดีครับพี่ชื่อ นที  อณารัตน์ หรือ พี่นัท เรียนจบจาก คณะโบราณคดี เอกภาษาฝรั่งเศส มหาวิทยาลัยศิลปากร เป็น แอดมินเพจเฟสบุค "คณะโบราณคดี ม.ศิลปากร"


พี่แป้ง : อะไรที่ทำให้พี่นัทเลือกที่จะเรียนคณะโบราณคดี ม.ศิลปากรคะ?
พี่นัท : อ๋อ ถ้าย้อนไปในสมัยนั้น พี่เองก็ไม่รู้จักหรอกว่าคณะโบราณคดีคืออะไร เรียนอะไรบ้าง การแนะแนวก็ช่วยอะไรไม่ได้สักกเท่าไหร่ จนถึงตอนนี้ 20 ปีผ่านมาหลายคนก็ยังไม่รู้เลยว่าคณะโบราณคดีเรียนไปแล้วมันทำอะไร


พี่แป้ง : คือว่าเพิ่งมารู้จักคณะโบราณคดีตอนที่มาเรียนใช่มั้ยค่ะ?
พี่นัท : ใช่แล้ว สมัยก่อนตอนเอ็นทรานซ์สามารถเลือกได้ 6 คณะ พี่ไม่รู้เลยว่าคณะโบราณคดีจะสอนอะไร รู้แต่ว่ามันมีภาควิชาภาษาฝรั่งเศสอยู่ ด้วยความที่พี่ก็เรียนฝรั่งเศสมา 3 ปี มีความรู้สึกว่าเสียดายที่จะทิ้งไปไม่เรียนทางภาษาต่อ เลยเลือกคณะโบราณคดี จริง ๆ แล้วตัวพี่สนใจทางด้านวารสารศาสตร์ หรือ การสื่อสารมวลชน แต่ช่วงที่เอ็นทรานซ์เป็นช่วงเริ่มฮิตคณะวารสารฯ ทำให้คะแนนสูง พี่เลยไม่ติดวารสารฯ แต่มาติดโบราณคดีแทน ก็ไม่คิดเอ็นทรานซ์ใหม่นะ เพราะว่ามันมีอะไรหลาย ๆ อย่างที่เราสามารถทำได้และสนุกไปกับมัน มีเพื่อนเป็นกิจกรรมอักษรศาสตร์ทำละครเวที มีการทำมิวสิควีดีโอ การแสดงบนเวที เป็นผลผลิตที่เราได้ไปคลุกคลีกับเพื่อน ๆ


พี่แป้ง : แสดงว่าตอนที่พี่นัทเรียนก็ได้ทำกิจกรรมเยอะเหมือนกัน พอจะยกตัวอย่างได้มั้ยคะ?
พี่นัท : เริ่มตั้งแต่ปี 1 ก็เล่นละครให้คณะอักษรศาสตร์ของฝั่งทับแก้ว เขามาหานักแสดง เราก็เข้าไปแคส ก็เลยได้เล่นละครพิเศษของเพื่อน จริง ๆ ไม่ใช่เพื่อนหรอกเขาเป็นรุ่นพี่อยู่ที่คณะอักษรฯ หรือบางทีมีการแสดงบนเวทีเราก็คิดกิจกรรมกัน ไม่มีดนตรีแบบสมัยนี้ คือมีดนตรีแต่จะมีกิจกรรมการแสดง 4 คณะก่อน พี่เริ่มทำงานในคณะกรรมการนักศึกษามาตั้งแต่ปี 2 เริ่มจากตำแหน่งสวัสดิการ ดูแลอาหารการกินให้คนทำกิจกรรม พอมาปี 3 ก็เป็นรองประธานคณะ ปี 4 ก็เริ่มทำงาน เลยไม่ได้เลือกตั้ง


พี่แป้ง : ทำงานตั้งแต่ปี 4 เลยหรอคะ?
พี่นัท : ปี 4 พี่เริ่มออกไปฝึกงานไกด์ละ คือว่าเอกฝรั่งเศสเนี่ยมันจะเป็นเอกที่เรียนหนัก เป็นที่น่ากลัวและน่าเกรงขาม ต้องเรียนให้ครบ 4 ปี ในขณะที่คณะอื่นเค้าเรียน 3 ปีครึ่งก็ได้ ส่วนเอกฝรั่งเศสเขามีวิชาบังคับให้เราต้องเรียน 4 ปี


พี่แป้ง : แล้วตอนเรียนจบมาทำงานเลยหรือเปล่าคะ?
พี่นัท : คือว่าไม่ได้เรียนต่อ ทำงานเลยไปเป็นไกด์ อยากรู้ว่า 3 ปีที่เรียนเอกฝรั่งเศสมาคุยกับคนฝรั่งเศสรู้เรื่องหรือเปล่า ไปเป็นไกด์ 1 ปีก็รู้ว่าตัวเองไม่ใช่ ไม่ชอบดูแลคนเท่าไหร่ อีกอย่างคนฝรั่งเศสค่อนข้างจะมีคาเรกเตอร์ที่ต่างจากนักท่องเที่ยวชาติอื่น ทำแค่อยากรู้ว่าที่เรียนมาไม่เสียเปล่า ด้วยใจชอบสื่อสารมวลชนตั้งแต่แรกแล้ว พอมีโอกาสก็เลยกระโดดไปทำเลย เริ่มจากทำสารคดีใช้ความรู้ที่ได้ท่องเที่ยวมา 1 ปี เขียนให้รายการกระจกหกด้าน แล้วก็เปลี่ยนจากสารคดีมาทำโฆษณาและอยู่ในแวดวงนี้มาตลอด 20 ปี จริง ๆ ทำงานไกด์แค่ปี 4 จนรับปริญญาก็เลิกละ ได้เงินมาก้อนนึงก็ใช้จ่ายงานรับปริญญาก็เลิกเลย 

พี่แป้ง : แล้วตอนนี้พี่นัททำงานอะไรอยู่คะ?
พี่นัท :  เป็น Post Production Producer คือดูแลส่วนของการผลิตหลังการถ่ายทำ การตัดต่อ การทำฟิล์ม Computer graphic อะไรต่าง ๆ ดูแลการผลิตหลังถ่ายทำ ส่วนใหญ่เป็นงาน Event , Organize ,  VDO Presentation ตาม Roadshow ต่าง ๆ เช่น มอเตอร์โชว์ พี่ก็ผลิตให้เขา


พี่แป้ง : คณะโบราณคดี ม.ศิลปากรให้อะไรกับพี่นัทบ้างคะ?
พี่นัท : ให้วิธีคิด วิธีวิเคราะห์ และทำความเข้าใจกับสิ่งที่เกิดขึ้นรอบตัว พวกเราจะถูกสอนให้ไม่เชื่อหลักฐานอย่างใดอย่างหนึ่งหรือฝั่งใดฝั่งหนึ่งอย่างเดียว เราต้องหาหลักฐานทั้งปฐมภูมิ ทุติยภูมิ เลยทำให้พวกเราเป็นนักวิเคราะห์ นักวิจารณ์ นักวิชาการพอสมควร ต้องศึกษาให้รอบด้านว่ามันเป็นอย่างนี้ อย่างนั้น คนมีความเชื่อแต่ถ้ามีหลักฐานใหม่เราก็ต้องยอมรับว่ามันเปลี่ยนไป เพราะฉะนั้นการคิดวิเคราะห์ ประเมิณ ทำความเข้าใจกับข้อมูลมันทำให้คนออกมาทำหน้าที่ครีเอทีฟเยอะมาก 

         การนำหลักการ วิธีคิด เรียนรู้ว่าแต่ละยุคแต่ละสมัยมีการคิดต่างกัน มันมีเหตุุมีผลของมันอยู่ว่าทำไมถึงเกิดแบบนี้ แล้วมันมีจุดเริ่ม จุดรุ่งเรือง จุดตกต่ำ ทุกประวัติศาสตร์ดูได้เลย ที่เป็นแบบนี้เพราะมีเหตุผล ถ้าเข้าใจแก่นแท้ถึงประวัติศาสตร์จะเข้าใจเลยว่าทำไมคนสุโขทัยเขาถึงสร้างเมืองแบบนี้ ทำไมอยุธยาต้องโดนน้ำท่วมทุกปี จริง ๆ อยุธยาแต่ก่อนเป็นทุ่ง คนไปถมทุ่งทำนิคมอุตสาหกรรมน้ำมันถึงได้ท่วม เราไปเปลี่ยนแปลงบ้านเมืองสภาพแวดล้อม แล้วมันก็จะเกิดแบบนี้ต่อไปไม่หยุดหย่อนเพราะความไม่เข้าใจต่อภูมิทัศน์ ภูมิประเทศ ประวัติศาสตร์ความเป็นมาของเรา ถ้าเข้าใจคือจะรู้ว่าเป็นแบบนั้นแบบนี้ ไม่มีประเทศไหนไปทำนิคมฯที่ทุ่งเพราะเป็นพื้นที่รับน้ำ อย่างที่รู้กันทุกปีพอพม่ามาล้อมเราก็ตั้งมั่นในที่ของเรารอให้น้ำท่วมแล้วพม่ามันก็ถอยทัพกลับไปเอง 

         ส่วนใหญ่เราจะตีกันเองมากกว่ารบกับพม่า นั่นละความหมายที่เราได้เข้าใจประวัติศาสตร์ ถ้าเราไม่ศึกษาเราก็ไม่รู้ก็จะมานั่งเถียงกันว่าประเทศเราเกิดอะไรขึ้น มันไม่ใช่เรื่องประหลาดประเทศเราทะเลาะกันมาตั้งนานแล้ว ยิ่งประเทศเจริญรุ่งเรืองคนในประเทศก็จะทะเลาะกันเพื่อแย่งชิงอำนาจ สิ่งที่คณะสอนเราคืออ่านให้ทั่วให้เข้าใจทุกด้าน รับความรู้แล้วนำมาประเมินผล ไม่ใช่ว่าเชื่อในหลักการของคนคนนี้ที่เขียนไว้ กรมพระยาดํารงราชานุภาพบอกว่าว่าอย่าเชื่อฉัน เพราะถึงวันนึงเมื่อเจอหลักฐานใหม่ก็ต้องเปลี่ยนไป 

         คนไทยประหลาดไม่ค่อยชอบอ่านแต่ชอบฟัง เขาเล่าว่า เขาบอกว่า เขาว่ากันว่า หรือหยิบประวัติศาสตร์ขึ้นมาอ่านแต่เป็นการอ่านด้านเดียว คืออ่านที่รัฐเขียนไม่ได้อ่านที่ราษฎร์เขียน ประวัติศาสตร์ที่เราเรียนคือจากส่วนกลางที่เขียน แต่เราไม่อ่านประวัติศาสตร์ราษฎร์ที่คนท้องถิ่นเขาเขียนเรื่องราวของเขาเอาไว้ เราไม่อ่าน แล้วก็เล่าต่อ ๆ กันไป จนถึงวันนี้ยังไม่รู้เลยว่าบางระจันมีจริงหรือเปล่าก็ไม่รู้
          ประเทศเรามีนิสัยไม่จดบันทึก หาเอกสารยากมาก ในจดหมายเหตุก็ไม่มีอะไรให้ใช้ประโยชน์ ถ้าดูพวก History channal หรือ Discovary Channal จะพบว่าเขามีหอจดหมายเหตุที่เก็บบันทึกเอกสาร ข้อมูล ภาพถ่าย หยิบมาทำสารคดีได้ง่ายมาก แต่บ้านเราแค่หาพิมพ์เขียวของพระที่นั่งอานันตสมาคม(ร.5) ยังหาไม่เจอเลย คือพี่ทำตามหาพิมพ์เขียวไม่เจอ สุดท้ายก็ต้องทำใหม่เพื่อฉายภาพบนพระที่นั่ง คนไทยไม่ค่อยสนใจประวัติศาสตร์ถูกชักจูงง่าย กลายเป็นเอาข้อเท็จมาพูดให้เป็นความจริง ถ้าอ่านข้อมูลจะพบว่าเป็นแบบนี้นี่เอง เป็นสิ่งที่โบราณคดีสอนให้เราทำความเข้าใจกับมัน 

          โบราณคดีจะสอนวิชาเกี่ยวกับมัคคุเทศก์เลย พี่ตกใจตอนทำงานมัคคุเทศก์พบว่า คณะโบราณคดี เอกฝรั่งเศสเป็นอันดับ 1 ของมัคคุเทศก์ เห็นแล้วรับเลย พวกนี้มันบรรยายได้หมดเพราะว่าเราถูกสอนวิชามัคคุเทศก์ที่เกี่ยวกับภาษา เราสามารถบรรยายวัดพระแก้วได้ว่าสร้างสมัยไหน ศิลปะอะไร บรรยายได้เลย ตอนที่พี่ทำงานมัคคุเทศก์ ตอนสัมภาษณ์เขาถามแค่ 3 ประโยคเสร็จแล้วก็ให้ชื่อแขก บอกว่าไปรับแขกที่สนามบินเลยนะ ทั้ง ๆ ที่ไม่ได้ไปดอนเมืองนานมากตั้งแต่เด็ก แต่เขาเชื่อว่าทำได้ สามารถพาแขกจากสนามบินมาส่งที่โรงแรมได้ แล้วพี่ก็ไปเลย นับว่าใจกล้ามากที่พี่โดนแบบนั้น ฮ่า ๆ ๆ นั่นตอนปี 3 เทอมปลาย หลังจากนั้นก็ตามไกด์จริงประมาณ 2-3 เที่ยว แล้วก็บินเองครับเริ่มที่ทัวร์กลุ่มเล็ก 4-6 คนสักพักถึงจะเป็นกลุ่มใหญ่


พี่แป้ง : มีน้องๆ สงสัยว่าคณะโบราณคดีต้องเรียนขุด เจาะ หาของโบราณจริงหรือเปล่าคะ?
พี่นัท : คือคณะเราเป็นสหวิชา มีเอกโบราณคดีทำหน้าที่โดยตรงเรียนขุด เจาะ หาหลักฐานทางโบราณคดี เอกประวัติศาสตร์ศิลปะก็จะเรียนหารูปแบบทางศิลปะของไทยและของเพื่อนบ้าน รวมไปถึงต่างประเทศ มานุษยวิทยาที่จะสอนถึงพฤติกรรมการใช้ชีวิต ความเป็นอยู่ของมนุษย์ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน 3 ภาคนี้จะตรงกับโบราณคดีมากที่สุด ปัญหาคือถ้าไม่มีเรื่องเกี่ยวกับภาษา คือแต่ก่อนเนี่ยตำราจะมาจากฝรั่งเศสไม่ก็อังกฤษ ถ้าไม่ได้เรียนภาษามันจะไม่มีตำรา เลยเกิดภาควิชาภาษาขึ้นมาก เมื่อก่อนมีภาษาตะวันออกเพื่อศึกษาศิลาจารึกที่ค้นพบ อันนี้ก็มา Support เกี่ยวกับโบราณคดี มีภาษาอังกฤษและภาษาฝรั่งเศสเพื่อที่จะมาศึกษาตำราของนักวิชาการต่างประเทศ ซึ่งส่วนใหญ่แล้วเนี่ยเข้าจะเขียนตำราขึ้นมาเยอะ(เกิดอะไรขึ้นก็เขียน) 


พี่แป้ง : มีน้องๆ ฝากถามว่า เรียนคณะโบราณคดีจะมีงานทำไหม ?
พี่นัท : คนไม่รู้จักว่าโบราณคดีเรียนอะไร ทุกวันนี้พี่เปิดเพจมาก็จะมีคนถามว่าโบราณคดีเรียนอะไร ช่วยสร้างความมั่นใจให้พ่อแม่หนูหน่อยว่าจบมามีงานทำ ซึ่งพี่ตอบว่าพี่ตอบไม่ได้เพราะแต่ละคนต่างกันและมันมีการสอนที่เป็นสหวิชา ถ้าไม่เกี่ยงงานก็ทำได้หมดทั้งโลก

        เด็กชอบถามว่าทำไงค่ะให้พ่อแม่เชื่อมั่นว่าหนูจบมาจะมีงานทำ พี่ตอบไม่ได้ คือมันก็มีงานทำกันทั้งนั้น บางคนไม่อยากเป็นนักวิชาการก็ทำอาชีพอิสระ นำความรู้มาประยุกต์ใช้ได้ มันหลากหลายมากเป็นสหวิชาการ แต่รับประกันไม่ได้ในสายอาชีพโบราณคดี แต่อาชีพอื่นมีแน่ถ้าไม่เกี่ยงงานนะ

        โดยรวมแล้วเราเป็นสหวิชา จบไปไม่จำเป็นต้องเป็นนักโบราณคดีอย่างเดียว ศิษย์เก่าของคณะไปอยู่ตามที่ต่าง ๆ เยอะมาก เช่น พี่ไม่ได้ทำเกี่ยวกับภาษาฝรั่งเศสเลย ทำ Production เกี่ยวกับ VDO Presentation เกี่ยวกับสารคดี นำวิชาที่เรียนมาประยุกต์ใช้ในการทำงาน นอกจากบางคนที่ความสามารถสอบบรรจุเข้าเป็นนักวิชาการในกรมศิลปากร ซึ่งโควตาน้อยที่จะเปิดรับ รุ่นพี่รุ่นน้องแข่งกันเป็นนักโบราณคดีหรือสอบบรรจุเป็นภัณฑารักษ์(ผู้ดูแลพิพิธภัณฑ์)ในประเทศ อีกสายคือ เป็นนักวิชาการอิสระ ขุดค้นโบราณคดี รับงานมาจากกรมศิลปากรอีกที ทำการสำรวจ หรือปรับแต่งโบราณสถานจริง ๆ หน้าตาโบราณสถานเป็นแบบไหน ยุคไหน สมัยไหน ลำพังกรมศิลปฯทำฝ่ายเดียวไม่พอ หรือ ไปเป็นนักวิชาการอิสระเขียนบทความเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ลงหนังสือต่าง ๆ เช่นหนังสือสารคดี บทความอะไรแบบนี้ก็มีเยอะ ศึกษาค้นคว้าจากตำรา และ หลักฐานที่ขุดค้น นำมาประมวลผลเขียนบทความ หรือ ไม่ก็ไปเป็นอาจารย์เลย 

         ส่วนทางด้านสายภาษาเนี่ย ส่วนใหญ่ถ้าเรียนสายอังกฤษหรือฝรั่งเศสเค้าก็จะไปเป็นแอร์ฯ สจ๊วต นักบินก็มีนะ อยู่บนหอ(ATC) หรือ ทำงานเกี่ยวกับการท่องเที่ยวใน ททท.(การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย)มีรุ่นพี่รุ่นน้องคณะโบราณคดีเกือบ 50% เลย หรือ ไม่ก็ไปเป็นมัคคุเทศก์อาชีพหลัก ยังไม่รวมอาชีพย่อย ๆ เช่นนักเขียนบทความเชิงวิชาการบ้างไม่วิชาการบ้าง นักเขียนอิสระ ทำโฆษณา อยู่ตามสำนักพิมพ์ต่าง ๆ ก็มี คือจบไปทางด้านนี้ได้เกือบหมด 


พี่แป้ง : อยากฝากอะไรเพิ่มเติมกับน้องๆ ที่สนใจในคณะโบราณคดีบ้างคะ?
พี่นัท : บอกเด็ก ๆ นิดนึงละกันว่า คือ เด็กเดี๋ยวนี้เขาอยากจะรู้เลยว่าจบมาแล้วมีงานทำมั้ย? คณะนี้ตอบไม่ได้ ถ้าจบมาเป็นนักโบราณคดีเลยไม่มี ต้องฝึกงานก่อน ทำงานก่อนแล้วสอบบรรจุ ถ้าอยากทำงานตรงสายอะนะต้องฝึกฝนเก็บประสบการณ์หลังเรียนจบ เพราะประเทศเรามีงบประมาณเกี่ยวกับเรื่องนี้น้อยมาก แต่ละปีมีนักโบราณคดีที่สังกัดของกรมฯน้อย แต่ทำงานที่เกี่ยวเนื่องอะเยอะ เช่น ทำงานในสำนักพระราชวัง เกี่ยวเนื่องกับวิชาการ

         ถ้าไม่เลือกงานสามารถทำได้ทุกอย่าง บอกน้อง ๆ ไว้ว่าเราคลอบคลุม ในน้ำเราก็มีนักโบราณคดีที่ดูแลอยู่ ขุดค้นอะไรที่มันอยู่ในน้ำ บนดินก็มี พิสูจน์หลักฐานเกี่ยวกับศพ ชายหรือหญิง บางทีเป็นโครงกระดูกไปแล้ว เรียนมาเราจะรู้เลยว่าช่วงอายุเท่าไหร่ บนฟ้าก็มี แอร์ สจ๊วต นักบิน เป็นมัคคุเทศก์ก็มี อยากให้น้องเห็นว่ามันมีอนาคตอย่ากลัวว่าไม่มีงานทำ จริง ๆ ทำได้เกือบทุกสายงาน ในด้านสื่อสารมวลชนก็เยอะมากตามสำนักพิมพ์ สารคดี เมืองโบราณ ทำได้หมดแค่ไม่เลือกงาน 

ขอให้ได้เรียนอย่างที่ตั้งใจไว้นะคะ!!