กลุ่มเด็กไทยเจ๋ง สร้างสุขอนามัยให้กับเด็กพลัดถิ่นในชุมชน โดยใช้ "บอร์ดเกม" เป็นสื่อพัฒนาสังคม

เด็กไทยเจ๋ง! นักเรียน "รร.สรรพวิทยาคม"  
ไอเดีย "บอร์ดเกม" แก้ปัญหาสุขอนามัยในเด็ก

"เด็กในวันนี้ คือ ผู้ใหญ่ในวันหน้า ถ้าสร้างสิ่งที่ดีให้กับเด็กในวันนี้ เราก็จะได้ผู้ใหญ่ที่ดีในวันหน้า" นี่คือหนึ่งในข้อความที่พี่มิ้นท์ได้พูดคุยกับกลุ่มน้องๆ โรงเรียนสรรพวิทยาคม จ.ตาก ผู้สร้างบอร์ดเกม Save Health Save Life หนึ่งใน 14 ทีมสุดท้ายของโครงการออกแบบเกม ออกแบบสังคม รุ่น 2 โดยเป็นความร่วมมือกันระหว่าง บริษัท บ้านปู จำกัด (มหาชน) และ คณะวิทยาการเรียนรู้และศึกษาศาสตร์ ม.ธรรมศาสตร์ ซึ่งมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาเยาวชนให้มีคุณลักษณะของ "นวัตกร" ด้วยกระบวนการ Design Thinking ผ่านการออกแบบเกมการเรียนรู้

โครงการนี้ ไม่เพียงแต่ฝึกให้น้องๆ ได้คิดและมองเห็นปัญหาในสังคมของตนเอง แต่ยังให้ความรู้และทักษะต่างๆ ในการพัฒนาเกม เพื่อต่อยอดนำไปออกแบบในเชิงนวัตกรรม ให้สามารถแก้ไขหรือช่วยเหลือสังคมได้อีกด้วย วันนี้เป็นโอกาสดีที่พี่มิ้นท์ได้มาร่วมพูดคุยถึงแนวคิดและความสำเร็จของบอร์ดเกมที่เด็กไทยได้ร่วมกันสร้างขึ้น เพื่อแก้ไขปัญหาสุขลักษณะของเด็กไทยและเด็กพลัดถิ่นในอำเภอแม่สอด ที่จะมาเล่าให้ฟังว่าทำอย่างไร รูปแบบเกมเป็นอย่างไร และช่วยแก้ไขปัญหาสังคมได้อย่างไร

จุดเริ่มต้นมาจากการมองเห็นปัญหาเล็กๆ แต่สำคัญถึงอนาคต

บอร์ดเกม Save Health Save Life เป็นผลงานของน้องๆ ทั้ง 4 คน คือ นางสาวปานณิศรา วงษ์มาก นายพัสกร แก่นเมือง นางสาวพรชนก ศรีสด และ นางสาวสุทธิกานต์ อนันต์ปรีชากุล โดยมีคุณครูที่ปรึกษา 3 ท่าน คือ คุณครูณัฐพร จันธิดา คุณครูศุภลักษณ์ คำลือ คุณครูอนันต์ ครูปิยะชวนันท์

น้องๆ กลุ่มนี้มีจุดเริ่มต้นในการช่วยเหลือสังคมมาก่อนแล้ว เพราะเป็นสมาชิกในชมรมเยาวชนคนรักษ์แผ่นดินไทย ซึ่งเป็นชมรมจิตอาสาของโรงเรียนสรรพวิทยาคม จ.ตาก มีโครงการออกไปให้ความรู้กับคนพลัดถิ่นที่อยู่ในชุมชน จนได้รับรู้ปัญหาเรื่องการดูแลสุขลักษณะของเด็กๆ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นเมียนมาร์ ที่ผู้ปกครองมีหน้าที่หารายได้เลี้ยงดูครอบครัว ทำให้ไม่ได้มีเวลาดูแลมากนัก น้องๆ จึงมองว่าปัญหาเรื่องสุขอนามัยไม่ใช่เรื่องเล็ก เพราะสามารถทำให้เกิดโรคต่างๆ ได้มากมายในอนาคต จึงเป็นจุดเริ่มที่น้องๆ ได้รวมตัวกัน เพื่อนำเสนอไอเดียเข้าประกวดกับทางโครงการนี้  

ปานณิศรา วงษ์มาก หนึ่งในสมาชิกของกลุ่ม ได้เปิดใจว่า "สังคมในอนาคตจะดีขึ้น จะต้องมีรากฐานจากเด็กหรือเยาวชนในปัจจุบัน เพราะเขาจะโตขึ้นไปเป็นผู้ใหญ่ในอนาคต ซึ่งพวกเราเป็นเยาวชน เราจะสามารถเข้าถึงเด็กด้วยกันได้ง่ายกว่า พวกเราก็เลยใช้โอกาสนี้สื่อถึงปัญหาที่เกิดขึ้นและอยากให้ปัญหานี้ได้รับการแก้ไข พร้อมๆ กับสิ่งที่เรียกว่าบอร์ดเกม"

2 ปีของการเรียนรู้ สู่การถอดความรู้ "12 โรคสำคัญในพื้นที่" ที่เด็กๆ ควรได้รับการป้องกัน

 บอร์ดเกมนี้ น้องๆ ในทีมได้แบ่งหน้าที่กันทั้งการลงมือเก็บข้อมูลจริงภาคสนาม การขอความรู้และข้อมูลจากโรงพยาบาลในชุมชน การพัฒนาบอร์ดเกม ไปจนถึงการสร้างต้นแบบบอร์ดเกมออกมา

เนื้อหาในบอร์ดเกม จะพูดถึงโรค 12 ชนิดที่เกิดขึ้นบ่อยในอำเภอแม่สอดรวมถึงโรคระบาดปัจจุบัน ได้แก่ โรคไวรัสโควิด-19 โรคฟันผุ โรคชิคุนกุนยา โรคตาแดง โรคหัด โรคผิวหนัง โรคภูมิแพ้ โรคเหา โรคมือเท้าปาก โรคมาลาเรีย โรคไข้เลือดออก และโรคท้องร่วง  

"พวกเรามองเห็นความสำคัญของโรคเหล่านี้ในวัยเด็ก เพราะเด็กๆ จะไม่มีความรู้ในการดูแลตนเอง ซึ่งหากละเลยสุขลักษณะที่ดีไป จะกลายเป็นโรคต่างๆ อีกมากมาย เพราะฉะนั้นเกมนี้จะสอดแทรกความรู้ทั้งชนิดของโรค การป้องกัน เด็กๆ จะได้เรียนรู้โดยไม่คิดว่ามันเป็นการนั่งเรียนในห้องเรียน ถ้าเราแก้ปัญหาเล็กๆ นี้ได้ ก็จะไม่เกิดปัญหาใหญ่ๆ ในอนาคต"  พรชนก ศรีสด ได้เล่าถึงความจำเป็นของการสร้างสุขอนามัยที่ดีในวัยเด็ก

เล่นอย่างไร ให้ได้ความรู้

บอร์ดเกมนี้เน้นความสดใสน่ารัก เพราะออกแบบมาเป็นการ์ตูนและตัวอักษรที่อ่านง่าย นอกจากนี้ยังมี 2 ภาษา คือ ภาษาไทย และ ภาษาเมียนมาร์ เพื่อให้เด็กพลัดถิ่นในชุมชน สามารถได้ความรู้ได้เช่นกัน

วิธีการเล่นคร่าวๆ นั้น จะมีการ์ดหลักๆ 3 ชนิดคือ การ์ดสถานการณ์ (คือการ์ดบอกโรค) การ์ดวิธีการดูแล และการ์ดพิเศษ ซึ่งการ์ดสถานการณ์นั้นจะมีสัญลักษณ์และตัวเลขแสดงจำนวนวิธีการดูแล ผู้เล่นจะเล่นวนเป็นรอบๆ เพื่อวางการ์ดวิธีรักษาให้ถูกต้องตามสถานการณ์ ผู้เล่นที่วางการ์ดวิธีการดูแลใบสุดท้ายของสถานการณ์ (ดูตัวเลขบนใบสถานการณ์) จะเป็นคนได้การ์ดสถานการณ์นั้นไป ทั้งนี้จะมีการ์ดพิเศษจะเป็นแต้มเสริมที่ใช้ได้กับทุกสถานการณ์ด้วย

จากวันแรกจนถึงวันนี้ได้พัฒนาตนเองอย่างไรบ้าง

เป็นเวลากว่า 2 ปีที่น้องๆ ได้ร่วมกันสร้างบอร์ดเกม Save Health Save Life ตั้งแต่การออดิชั่น เลือกหัวข้อ อบรมและปูพื้นฐานเรื่องการสร้างบอร์ดเกมจากวิทยากร ไม่ว่าจะเป็นการคิดวิธีเล่นเกม การจัดระเบียบข้อมูลในเกม การสำรวจพื้นที่ การผลิตเกม ทดสอบเกมจากผู้เชี่ยวชาญด้านบอร์ดเกม ซึ่งน้องๆ ได้แชร์ประสบการณ์และข้อคิดในเรื่องการพัฒนาตนเอง

น้องปานณิศรา ได้เผยว่า "การที่ได้มาทำบอร์ดเกม อันดับแรกคือเราจะได้ฝึกคิดแบบเป็นลำดับขั้น ต้องวางแผนการทำงานในแต่ละเดือน ว่าต้องทำอะไรไปที่ไหน จะต้องบริหารเวลา เพื่อที่จะอัปเดตงานให้อาจารย์ได้ และได้รู้จักการทำงานร่วมกับผู้อื่น ส่วนที่สำคัญที่สุดคือ ได้ฝึกในเรื่องของการพูด เพราะบอร์ดเกมนี้ เราจะต้องไปเล่นเกม ไปพูดคุยกับน้อง ทำให้กล้าพูดมากขึ้น" เช่นเดียวกับน้องสุทธิกานต์ ที่เผยว่า "ก่อนทำโครงการนี้ เป็นคนขี้อายมาก พอได้มาทำก็กล้าแสดงออก กล้าแสดงความคิดเห็นมากขึ้น ได้ปรับบุคลิกและกระบวนการคิดของตัวเองด้วย"

ส่วนน้องพรชนก ได้เล่าว่า "ส่วนที่ได้พัฒนาที่สุด พัฒนาตัวเองให้เข้าใจคน เข้าใจเพื่อนร่วมงานมากขึ้น อะไรถูกผิด เราสามารถแนะนำกันได้ เปิดใจรับฟังความคิดเห็นกัน ซึ่งเป็นเรื่องสำคัญของการทำงาน" ในขณะที่น้องพัสกร ได้มองในมุมถึง การพัฒนาตนเองในด้านประสบการณ์เกี่ยวกับการผลิตเกมว่า  "แต่ก่อนในฐานะผู้บริโภค เป็นผู้เล่นเกมคนหนึ่ง เราจะมีความคิดแบบหนึ่ง แต่พอได้เป็นผู้ผลิต เราจะได้รู้ว่ามีกระบวนการคิด ขั้นตอนการทำ การรีเสิร์ชข้อมูล เป็นต้น และในอนาคต หากต่อยอดได้ก็อยากทำเป็นเกมบนเว็บ เพราะเกมมือถือหรือเกมคอมพิวเตอร์สามารถเข้าถึงคนทั่วไปได้มากกว่า ให้คนท้องถิ่นอื่นๆ เล่นได้ เพราะปัญหานี้ก็สามารถเกิดขึ้นได้เหมือนกัน"

ความสำเร็จในฐานะ เยาวชนที่ได้สร้างบอร์ดเกมช่วยเหลือสังคม

จากขั้นตอนแรกจนถึงวันที่ได้นำเกมไปทดลองเล่น น้องๆ กลุ่มนี้ภาคภูมิใจที่ได้ทำบอร์ดเกมขึ้นมาได้สำเร็จและประสบความสำเร็จตามเป้าหมาย เพราะสามารถทำให้กลุ่มเป้าหมายซึ่งเป็นเด็กๆ เข้าใจโรคและการป้องกันแก้ไขได้มากขึ้นแล้ว เข้าใจว่าต้องดูแลตัวเองอย่างไรเพื่อไม่ให้เกิดโรค หรือ ถ้าเกิดแล้วจะทำอย่างไน ซึ่งจะทำให้การดูแลสุขอนามัยของตนเองในอนาคตจะดีขึ้นตามลำดับ และเกมนี้เด็กไทยและเด็กพลัดถิ่นสามารถเล่นด้วยกันได้ เพราะทำออกมาเป็น 2 ภาษา คือ ภาษาไทยและภาษาเมียนมาร์  ซึ่งช่วยสร้างมิตรภาพใหม่ๆ ได้อีกด้วย

เรียกว่าฝีมือเด็กไทยนั้นไม่ธรรมดาเลย หากใครเคยเล่นบอร์ดเกม ก็คงจะทราบดีว่า การสร้างบอร์ดเกมนั้นไม่ง่าย เพราะต้องมีความเข้าใจและจะต้องถ่ายทอดความรู้ จุดประสงค์ของเกม และที่สำคัญจะต้องทำให้สนุกด้วย แต่น้องๆ จากโรงเรียนสรรพวิทยาคมกลุ่มนี้ สามารถทำออกมาได้อย่างประสบความสำเร็จ โดยผ่านขั้นตอนการของคิดวิเคราะห์ ลงพื้นที่กันอย่างจริงจัง  จนได้ผ่านมาเป็น 14 ทีมสุดท้ายของโครงการออกแบบเกม ออกแบบสังคม ซึ่งความร่วมมือพัฒนาเยาวชนระหว่าง บมจ.บ้านปู และคณะวิทยาการเรียนรู้และศึกษาศาสตร์ ม.ธรรมศาสตร์  น้องๆ ยังได้ฝากทิ้งท้ายด้วยว่า "ถ้ามีโอกาสได้ไปเจอเกมของพวกเราที่ไหน ก็อยากให้ลองเล่นดู กลไกไม่ซับซ้อน เข้าใจง่ายและนำไปใช้ประโยชน์ได้จริง"