Growth mindset: วิถีสู่นักปราชญ์

Growth Mindset เป็นคอนเซปท์ที่ใหม่มากๆในแวดวงการศึกษา ซึ่งบอกว่าคนเราไม่ได้ "ฉลาด" หรือ "โง่" เพราะเกิดมาเป็นอย่างนั้นเพียงอย่างเดียว แต่สิ่งที่สำคัญยิ่งกว่าสิ่งที่ติดตัวมาแต่กำเนิด และฝึกฝนได้ สร้างได้ คือ Mindset วันนี้ทีมงาน MatchTheCoach มีบทความเกี่ยวกับเรื่องนี้ให้ศึกษากัน

คำว่า Mindset คงหาคำแปลถาษาไทยที่จะบ่งบอกบริบทของมันได้ครบถ้วนคงยากหน่อย บ้างก็แปลเอาว่า "กรอบความคิด" หรือ "ความเชื่อที่ส่งผลต่อพฤติกรรม" คำว่า Mindset แปลเป็นภาษาอื่นก็ยากพอกัน เช่น ภาษาญี่ปุ่นใช้ว่า "考え方" โดย "考"หมายถึง"ความคิด" และ "方" หมายถึง "ทาง" ส่วนภาษาเยอรมัน ใช้ว่า "Denkweise" หรือ "Think wise" ผมขอแปลมันว่า "วิถีความคิด"นะครับ ส่วน วิกีพีเดีย ก็ให้นิยามไว้ค่อนข้างยาว คร่าวๆคือ ชุดของความคิดที่มีผลในการชี้นำพฤติกรรมของคนหรือกลุ่มคน

จากกว่า 35 ปีที่ผ่านมามีการศึกษามากมายเกี่ยวข้องกับความฉลาด (intellect) มีส่วนต่อการประสบความสำเร็จในชีวิตหรือไม่ จากการศึกษาพบว่าการยึดติดกับความฉลาดด้านวิชาการ ทำให้ผู้คนกลัวความล้มเหลว ไม่ต้องการเผชิญความท้าทาย และขาดความกระตือรือร้นในการเรียนรู้

สำหรับคอนเซปท์ของ Growth Mindset มาจาก Professor Carol S. Dweck ในหนังสือ Mindset: The New Psychology of Success ผู้เชี่ยวชาญด้านจิตวิทยาที่ศึกษาเรื่อง mindset มายาวนาน จากมหาวิทยาลัย Stanford. Dweck ได้ให้คำนิยามของ mindset คือ มุมมองของคนที่มีต่อตนเอง (self-perception or “self-theory” that people hold about themselves)

Dweck แบ่ง mindset ไว้เป็นสองกลุ่มคือ 'fixed' และ 'growth' ซึ่งในกลุ่มคน fix mindset นั้น พวกเขาเชื่อว่าความสามารถหรือความฉลาดของเขาจะมีอยู่เท่าเดิม พวกเขาส่วนใหญ่จะพร่ำบอกถึงความสามารถของเขา โดยไม่ได้ใช้เวลาในการพัฒนาให้มีมากขึ้น และเขาเชื่อว่าความสำเร็จมาจากความสามารถ โดยไม่เกี่ยวกับความพยายาม ในกลุ่มนักเรียนที่มี fixed mindset นั้น พวกเขาเชื่อว่าเขาเกิดมา "ฉลาด" หรือ "โง่"และสิ่งนี้ไม่มีทางเปลี่ยนแปลง เมื่อเขาทำบางสิ่งไม่ได้หรือไม่ถนัด เขาจะบอกตัวเองว่าเขาไม่สามารถและไม่มีวันทำมันได้ หรืออาจจะหาข้ออ้างให้กับตัวเอง เช่น "ผมสอบตกเพราะผมไม่มีเวลาเตรียมตัวพอ"

สำหรับกลุ่ม growth mindset นั้นตรงกันข้าม พวกเขาเชื่อว่าความสามารถเกิดจากความพยายาม สิ่งที่ติดตัวมาตอนแรกเป็นแค่จุดเริ่มต้น ซึ่งสิ่งนี้ทำให้เขารักและชอบจะขวนขวายสู่ความสำเร็จ นักเรียนที่มี growth mindsetนั้นเชื่อว่าเขาจะเก่งขึ้นเมื่อพยายามมากขึ้น และมองความท้าทายหรือความล้มเหลวเป็นโอกาสในการพัฒนาตนเอง ในปัจจุบันข้อมูลจากการศึกษาต่างๆ เห็นตรงกันว่า การสอนให้เด็กมี "growth mind-set", การมุ่งเน้นที่กระบวนการมากกว่าผลลัพธ์ มีผลช่วยให้เด็กประสบความสำเร็จทั้งที่โรงเรียนและชีวิตการงาน

โดยทีมผู้ศึกษาได้ทำการทดลอง Growth mind-set workshop ให้นักเรียนเข้าใจว่า "You can grow your brain." สมองจะทำงานได้ดีขึ้น เมื่อได้รับการเรียนรู้ใหม่ๆ คล้ายกับการออกกำลังกายช่วยให้กล้ามเนื้อแข็งแรง ทำให้นักเรียนกลุ่มนี้มีแรงกระตุ้นที่จะเรียนรู้มากกว่ากลุ่มที่ไม่ได้รับ Professor Carol ยังแนะนำผู้ปกครองหรือครูผู้สอนว่า ควรให้คำชื่นชมโดยเน้นที่กระบวนการ หรือขั้นตอนที่ลูกทำ มากกว่าผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น และช่วยชี้นำให้เห็นถึงความสนุก ความสุขที่เกิดขึ้น ขณะทำงานนั้นๆ

สรุปแนวทางเบื้องต้นสำหรับพ่อแม่ และครูที่ช่วยให้เด็กมี growth mind-set

• สอนให้ลูก หรือนักเรียนเข้าใจการทำงานของสมอง ถ้าเซลล์สมองได้รับการกระตุ้นจากการเรียนรู้จะช่วยให้สมองพัฒนามากขึ้น
• หลีกเลี่ยงการชมว่า เก่ง, ฉลาด หรือมีพรสวรรค์บ่อย เพราะจากการศึกษาที่ผ่านมา พบว่าจะทำให้เด็กเข้าใจว่าความฉลาดเป็นของที่มาแต่กำเนิด และมีแนวโน้มที่จะกลัวความล้มเหลวในอนาคต
• ชื่นชมในกระบวนการ หรือความพยายามของลูก/นักเรียน โดยไม่เน้นผลลัพธ์เช่น เกรด สอบได้ที่เท่าไรในชั้น ในข้อนี้ผู้ปกครองต้องก้าวข้ามมาตรวัดต่างๆในประเทศไทยไปให้ได้นะคะ พ่อแม่มีส่วนสำคัญมากในการเพิ่มความมั่นใจด้านการเรียนของลูกๆ
• ให้ลูกเข้าใจความล้มเหลวที่เกิดขึ้น เพื่อให้เขารู้ว่ามันเป็นส่วนสำคัญในขั้นตอนการเรียนรู้

อย่างไรก็ตามเมื่อคอนเซปท์ของ Growth mindset แพร่หลายออกไป มีครูหรือผู้ให้การศึกษาหลายคนพยายามเคลมว่าตนเองมี Growth mindset ซึ่งจริงๆแล้วบางทีเป็นเพียงแค่ของปลอม (False growth mindset) แล้วเราจะช่วยให้พวกเขา(รวมถึงผู้ปกครอง) มี growth mindset ที่แท้จริงได้อย่างไร เพื่อเขาจะสอนเด็กๆได้อย่างถูกต้อง ? ก่อนอื่นต้องยอมรับก่อนว่าส่วนใหญ่เราทุกคนมีวิถีความคิดแบบผสม (mixed mindset) โดยมีทั้ง fix และ growth mindset อยู่ในตัว เราต้องตระหนักรู้ถึง fixed mindset ในตนเองและแก้ไขมันเมื่อมีการกระตุ้น fixed mindset ทำงาน ถ้าเราปฏิเสธว่ามี fixed mindsetในตัว นั่นอาจจะทำให้เกิด false growth mindset ได้