"พระราชอิสริยยศใหม่ ในพระราชวงศ์" เมื่อเปลี่ยนรัชกาล

[อิฉันชื่อพลอย]

"พระราชอิสริยยศใหม่ ในพระราชวงศ์"

  

       กราบสวัสดีท่านผู้อ่านเจ้าค่ะ ตอนนี้แผ่นดินไทยได้เปลี่ยนผลัดเข้าสู่แผ่นดินรัชกาลที่ 10 ของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร อย่างเต็มตัว
 

       อย่างที่ทราบกันดีว่า เมื่อมีการผลัดแผ่นดินเกิดขึ้น หากพระเจ้าอยู่หัวในพระบรมโกศได้ทรงแต่งตั้งองค์รัชทายาทไว้เรียบร้อยแล้ว องค์รัทยาทพระองค์นั้นก็จะเสด็จขึ้นเป็นพ่อยู่หัวพระองค์ใหม่ทันทีตามธรรมเนียมที่ว่า “แผ่นดินจะว่างเว้นพ่อยู่หัวไม่ได้” เพราะราชการงานศึกที่เกี่ยวพันธ์มาจากรัชกาลก่อนนั้นยังจะต้องดำเนินต่อไป และอีกเหตุผลก็คือ “เพื่อเป็นเสาหลักให้แก่พระราชวงศ์ และพสกนิกรในประเทศ”…



 

       ดังนั้น เมื่อสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลใหม่ขึ้นครองราชสืบสันติวงศ์ การนับเชื้อพระวงศ์ (ญาติ) ทางสายพระโลหิต ก็จะต้องปรับเปลี่ยนถ่ายโอนย้ายมาในสายของพระเจ้าอยู่หัวพระองค์ใหม่ทันที นั่นก็คืออ “การสถาปนาพระราชอิสริยยศใหม่ภายในพระราชวงศ์” 

 ซึ่งวันนี้ อิฉันจะมาพูดถึง กฏเกณฑ์ การสถาปนาพระราชอิสริยยศใหม่ ให้ผู้อ่านได้อ่านกัน เพื่อเป็นความรู้นะเจ้าคะ

      1. สมเด็จพระนางเจ้า พระบรมราชินีนาถ พระราชบุพการีในพระเจ้าอยู่หัวพระองค์ใหม่ เมื่อย่างก้าวเข้าสู่รัชกาลใหม่นั้น พระองค์มีฐานะเป็นพระชนนี หรือแม่ของพระเจ้าอยู่หัว ดังนั้นพระองค์จะได้รับการถวายพระราชอิสริยยศขึ้นเป็น “สมเด็จพระศรี(รอชื่ออย่างเป็นทางการ)บรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนี พันปีหลวง” ออกพระนามโดยย่อว่า “สมเด็จพระพันปี”

   แต่ข้อแม้อยู่ตรงที่ว่า ผู้ที่จะขึ้นไปถึงยศพระพันปีหลวงนี้จะต้องมีหลักเกณฑ์ที่ว่า เป็นพระอัครมเหสีในพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลก่อน แลเป็นแม่ในพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลปัจจุบัน

     2. พระราชโอรส และพระราชธิดา เนื่องจากพระราชโอรส และพระราชธิดาของพระเจ้าอยู่หัวพระองค์ใหม่นี้ล้วนแต่ประสูตินอกเศวตฉัตรทั้งสิ้น (หมายถึงประสูติก่อขึ้นครองราชย์) ดังนั้นเมื่อย่างเข้าสู่รัชกาลใหม่ จะมีพระยศขึ้นเป็น "พระเจ้าลูกยาเธอ" ทันที โดยมีหลักตามนี้

  - สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าชาย-หญิง (เจ้าฟ้าชั้นเอก หรือ ทูลกระหม่อมชาย –หญิง) พระราชโอรส และพระราชธิดาชั้นนี้จะต้องประสูติจากพระอัครมเหสีเท่านั้น นั่นก็คือประสูติจาก พระบรมราชินีนาถ ,พระบรมราชินี, พระบรมราชเทวี, พระอรรคราชเทวี เป็นต้น

 - สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าชาย-หญิง...(เจ้าฟ้าชั้นโท หรือ สมเด็จชาย -หญิง) พระราชโอรส และพระราชธิดาชั้นนี้จะต้องประสูติจากพระภรรยาเจ้า นั่นก็หมายความว่า “มีแม่เป็นเจ้าหญิงในพระราชวงศ์ ตั้งแต่ชั้น พระวรวงศ์ เธอพระองค์เจ้า หรือพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าขึ้นไปแต่ไม่ถึงราชินี” เช่น พระวรราชเทวี ,พระวรราชชายา ,พระวรชายา เป็นต้น

- พระเจ้าลูกเธอพระองค์เจ้าชาย-หญิง (พระองค์เจ้าชั้นเอก หรือ เสด็จพระองค์ชาย-หญิง) พระราชโอรส และพระราชธิดาในชั้นนี้จะประสูติจากเหล่าพระสนม เจ้าจอมมารดา หญิงสามัญชน

     3. พระเชษฐภคินี และพระขนิษฐา เจ้านายชั้นนี้จะได้รับการปรับเปลี่ยนเป็น สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้าหญิงอุบลรัตนราชกัญญาฯ (หากมีการพระราชทานคือฐานันดรศักดิ์)  เป็นต้น

    4. มิใช่สายตรง ในรัชกาลใหม่นี้มีหลานเธอที่มิใช่สายตรงติดมาแต่ครั้งแผ่นดินพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลฯถึง 2 พระองค์ นั่นก็คือ พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าสิริภาฯ และพระเจ้าหลานเธออาทิตยาทรฯ ซึ่งคำว่า “พระเจ้าหลานเธอ” เป็นคำขยายของคำว่า พระเจ้าวรวงศ์เธอ เพื่อให้รู้ว่าพระเจ้าวรวงศ์เธอพระองค์นี้เป็นหลานเธอในพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลฯ แล้วเมื่อเปลี่ยนมารัชกาลใหม่ หลานเธอเหล่านี้ก็จะกลายเป็น “พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสิริภาจุฑาภรณ์ ,และพระเจ้าวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าอทิตยาทรกิติคุณ” 

ข้อมูลทั้งหมดนี้อีฉัน เรียบเรียงมาจาก เพจ : คลังประวัติศาสตร์

เพื่อเป็นการสร้างความรู้ความเข้าใจ เกี่ยวกับการสถาปนายศแก่พระราชวงศ์ในแผ่นดินของรัชกาลใหม่