[Review] คณะจิตวิทยา จุฬาฯ : ตอนที่ 1 จิตวิทยาเรียนอะไร?

[DaDa Lizala]

# ข้อเท็จจริง #

• เรียนจิตวิทยาแล้วอ่านใจคนไม่ได้
ไม่สามารถอ่านใจได้ว่าใครกำลังคิดอะไรอยู่ ขโมยรหัสบัตรเครดิตไม่ได้ แต่สามารถทำนายพฤติกรรมในอนาคตได้ เช่น พรุ่งนี้ตอนหนึ่งทุ่มนายปอน่าจะกำลังอาบน้ำอยู่ที่บ้าน เพราะปกติทุกวันนายปออาบน้ำตอนหนึ่งทุ่ม

• เรียนจิตวิทยาแล้วสะกดจิตไม่ได้
จิตวิทยาไม่ได้เรียนเพื่อสะกดจิตหรือควบคุมจิตใจของคนอื่น ถึงแม้จะมีเรียนการโน้มน้าวใจหรือการเปลี่ยนพฤติกรรมคนอื่นมาบ้าง แต่จะเป็นลักษณะคล้ายการโฆษณาหรือการบำบัด ไม่ใช่ว่าจะควบคุมคนอื่นได้เหมือนหุ่นยนต์

• เรียนจิตวิทยาไม่ได้จบไปเป็นจิตแพทย์
เรียนจิตวิทยาเพื่อเป็นนักจิตวิทยา ส่วนจิตแพทย์คือคนที่เรียนแพทย์แล้วเรียนต่อด้านจิตเวชศาสตร์ เรียนกันคนละอย่าง เป้าหมายก็แตกต่างกันด้วย

• เรียนจิตวิทยาไม่จำเป็นต้องอยู่กับคนบ้า
จิตวิทยามีหลายสาขา สาขาที่ต้องเจอคนที่มีอาการทางจิตคือสาขาจิตวิทยาคลินิก (สาขาจิตวิทยาการปรึกษาอาจเจอบ้างเล็กน้อย) ส่วนสาขาอื่นจะอยู่กับคนปกติ



# จิตวิทยาคืออะไร? #

“จิตวิทยาคือการศึกษาจิตใจซึ่งประกอบด้วยพฤติกรรมและ cognition ด้วยกระบวนการทางวิทยาศาสตร์”

• จิตวิทยา (psychology) ศึกษาทั้งจิตใจของสัตว์และมนุษย์ ทฤษฎีทางจิตวิทยาหลายอย่างมาจากการทดลองในสัตว์ แล้วขยายขอบเขตมาอธิบายจิตใจมนุษย์

• พฤติกรรม (behavior) คือสิ่งที่เป็นรูปธรรม สามารถสังเกตหรือวัดได้ เช่น การเคลื่อนไหวร่างกาย คำพูด ความดันโลหิต อัตราการเต้นหัวใจ กระแสประสาทในสมอง

• cognition เป็นคำเรียกประเภทนามธรรมของจิตใจโดยรวม เช่น การรับรู้ การคิด อารมณ์ ความรู้สึก ความรู้ เจตคติ ฯลฯ คำนี้ไม่มีคำแปลภาษาไทยที่มีความหมายตรงตัว ในบทความชุดนี้จะใช้คำทับศัพท์ว่า cognition เพื่อรักษาความหมายของคำไว้

• กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ คือการค้นหาข้อเท็จจริง (fact) ผ่านหลักฐานเชิงประจักษ์ (empirical evidence) ด้วยวิธีต่าง ๆ เช่น การสังเกต การสำรวจ การทดลอง



# ความรู้ทางจิตวิทยาได้มาอย่างไร? #

“นักจิตวิทยาคือนักวิทยาศาสตร์ที่ศึกษาจิตใจ”

ความรู้ทางจิตวิทยาได้มาจากการทำวิจัย (research) ทางวิทยาศาสตร์ เริ่มต้นด้วยการตั้งคำถามและสมมติฐาน (hypothesis) เช่น ผู้สมัครงานที่หน้าตาดีจะมีโอกาสได้ทำงานมากกว่าผู้สมัครที่หน้าตาไม่ดี จากนั้นกำหนดคำนิยามว่าคนหน้าตาดีคืออะไร คนหน้าตาไม่ดีคืออะไร ตามด้วยการออกแบบการวิจัย จะใช้วิธีสำรวจจากบริษัทต่าง ๆ ที่มีพนักงานอยู่แล้ว หรือจะทำเป็นการทดลอง แบ่งผู้สมัครออกเป็นสองกลุ่ม เมื่อได้ข้อมูลดิบจำนวนมากมาแล้วก็ใช้สถิติวิเคราะห์ข้อมูลว่า ข้อมูลที่ได้ตรงกับสมมติฐานที่ตั้งไว้หรือไม่ จากนั้นอภิปรายผลว่าสาเหตุที่ข้อมูลตรงหรือไม่ตรงกับสมมติฐานนั้นเป็นเพราะอะไร มีทฤษฎีหรืองานวิจัยอื่นมาสนับสนุนผลวิจัยของเราบ้างไหม ถ้ามีงานวิจัยในเรื่องเดียวกันมากเพียงพอก็จะสรุปรวมเป็นทฤษฎี (theory)

ความรู้ทางจิตวิทยาไม่ได้มาจากประสบการณ์ส่วนตัวหรือการนั่งเทียนเขียนเอาเอง เพราะจิตใจหลายอย่างเป็นเรื่องนามธรรม (มีบางเรื่องเป็นรูปธรรม) ถ้าอ้างอิงจากประสบการณ์หรือคิดเอาเอง แต่ละคนก็จะมีมุมมองไม่เหมือนกัน หาทฤษฎีที่ยอมรับร่วมกันไม่ได้ ทุกอย่างจึงต้องมีหลักฐานเชิงประจักษ์มาสนับสนุน ใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ เปิดโอกาสให้คนอื่นสามารถพิสูจน์ทฤษฎีได้ ถ้าในภายหลังพบหลักฐานใหม่ที่ขัดแย้งกับทฤษฎีที่มีอยู่เดิม ทฤษฎีเดิมก็ไม่ได้รับความน่าเชื่อถือ และมีทฤษฎีใหม่เกิดขึ้นมาแทน

“หลายครั้ง common sense ก็ไม่ตรงกับหลักฐานทางวิทยาศาสตร์”

จากกระบวนการข้างต้นจะเห็นได้ว่า จิตวิทยาก็คือวิชาวิทยาศาสตร์นี่เอง นักจิตวิทยาก็คือนักวิทยาศาสตร์ ไม่ต่างจากนักฟิสิกส์หรือนักชีววิทยา เพียงแค่เจาะจงไปที่การศึกษาจิตใจเป็นหลัก



# หนังสือจิตวิทยาที่ขายตามร้าน #

จากหัวข้อที่แล้วความรู้ทางจิตวิทยาไม่ได้มาจากประสบการณ์ส่วนตัวหรือนั่งเทียนเขียนเอาเอง ถ้าอ่านหนังสือแล้วพบว่าเนื้อหามาจากประสบการณ์ของผู้เขียน เช่น พนักงานขายของเล่าวิธีขายของที่ตัวเองใช้แล้วบอกว่าได้ผล ตำรวจเขียนวิธีจับโกหกจากการมองร่างกายโดยอาศัยประสบการณ์ ผู้เขียนคิดเอาเองว่าอะไรทำให้จิตใจสงบแล้วเขียนแบ่งออกมาเป็นการนั่งสมาธิ การไปเที่ยว และการทำงานบ้าน หนังสือแบบนี้ไม่ถือว่าเป็นหนังสือจิตวิทยา เพราะไม่ได้ผ่านกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ปัญหาที่เจอบ่อยคือหนังสือส่วนใหญ่ในหมวดจิตวิทยาในร้านหนังสือทั่วไปเป็นหนังสือแบบที่ว่ามา ไม่ใช่หนังสือจิตวิทยาตามคำจำกัดความของจิตวิทยาจริง ๆ ทำให้คนทั่วไปเข้าใจผิด คิดว่าจิตวิทยาต้องเป็นอย่างนั้นอย่างนี้
 
“นักจิตวิทยาคือนักวิทยาศาสตร์ ไม่ใช่นักสร้างคำคมหรู ๆ”
 
ถ้าอยากจะอ่านหนังสือจิตวิทยาจริง ๆ ก่อนอื่นให้ดูว่าผู้เขียนเป็นนักจิตวิทยาหรือเปล่า ถ้าไม่ใช่นักจิตวิทยาก็ให้คัดออกไปก่อนเพื่อให้แยกง่าย (อาจมีหนังสือจิตวิทยาจริง ๆ ที่ผู้เขียนไม่ใช่นักจิตวิทยาถูกคัดออกไปด้วย) ถ้าเป็นหนังสือแปลจากภาษาต่างประเทศก็ต้องดูผู้แปลด้วยว่า ผู้แปลมีความรู้ด้านจิตวิทยาบ้างหรือเปล่า (ผู้แปลไม่จำเป็นต้องเป็นนักจิตวิทยา) หรือถ้าจะเลือกให้แน่ใจที่สุดก็คือเลือกหนังสือที่เขียนโดยอาจารย์มหาวิทยาลัยที่สอนจิตวิทยาโดยตรงเลย (แต่อาจจะอ่านยากหน่อย)
 
หนังสือแปลไทยบางเล่มผู้เขียนเป็นนักจิตวิทยา เขียนมาออกแนววิชาการที่คนทั่วไปเข้าใจได้ แต่ผู้แปลไม่มีความรู้จิตวิทยาเลย แปลไทยออกมาตาม dictionary มีการปรับประโยคให้เป็นสำนวนไทยบ้าง ถ้าคนทั่วไปมาอ่านก็รู้สึกราบรื่น อ่านเข้าใจง่ายดี แต่ความหมายเพี้ยนไปจากต้นฉบับเยอะมากจนยอมรับในทางวิชาการไม่ได้ (อ่านแล้วทำให้นักจิตวิทยาตีความผิดไปจากเดิม) คำศัพท์วิชาการทางจิตวิทยาหลายคำเป็นคำที่พบเจอได้ทั่วไป เช่น emotion, memory, learning แต่พอใช้ในเชิงวิชาการแล้วต้องรักษาความหมายของคำนั้นไว้ ไม่สามารถแปลตาม dictionary ตรงตัวหรือแปลตามใจชอบได้เสมอไป (ห้ามเล่นคำและห้ามใช้คำอื่นที่มีความหมายคล้ายกัน) ส่วนนี้ผู้แปลต้องมีความรู้ด้านจิตวิทยาเพื่อให้แปลได้ถูกต้อง



# เกี่ยวกับบทความชุดนี้ #

พี่ชื่อดาดา เรียนคณะจิตวิทยา จุฬาฯ มีน้องหลายคนสนใจคณะจิตวิทยา ทั้งรุ่นน้องที่โรงเรียนเก่า น้องที่สมัครค่ายเจาะจิต และน้องที่ถามพี่ในเว็บเด็กดี มีหลายคำถามและความเข้าใจผิดเกี่ยวกับคณะจิตวิทยา พี่ตอบคำถามไปหลายครั้งแล้วจนรู้สึกว่าควรเขียนบทความขึ้นมาจริงจังสักที ให้น้องรู้จักคณะจิตวิทยาอย่างละเอียดเลย ถ้ามีน้องตั้งกระทู้ถามในสิ่งที่พี่เคยเขียนในบทความชุดนี้แล้ว พี่จะให้ลิงค์บทความชุดนี้ให้น้องมาอ่านนะ

ถ้าสนใจเรื่องไหน หัวข้อไหน หรือมีคำถาม อยากให้พี่อธิบายก็โพสต์ตอบได้ในกระทู้เลย

[Review] คณะจิตวิทยา จุฬาฯ

ตอนที่ 1 จิตวิทยาเรียนอะไร? (7 ก.พ. 2563)

ตอนที่ 2 จิตวิทยา V.S. จิตเวชศาสตร์ (จิตแพทย์) (14 ก.พ. 2563)

ตอนที่ 3 สาขาต่าง ๆ ในจิตวิทยา (21 ก.พ. 2563)

ตอนที่ 4 ตัวอย่างเนื้อหาจิตวิทยา (28 ก.พ. 2563)

ตอนที่ 5 เรียนจิตวิทยาแล้วได้อะไร? (6 มี.ค. 2563)

ตอนที่ 6 จบไปทำงานอะไรได้บ้าง? (13 มี.ค. 2563)

ตอนที่ 7 หลักสูตรและวิชาเรียน คณะจิตวิทยา จุฬาฯ (27 มี.ค. 2563)

อาจมีตอนอื่นเพิ่มในภายหลัง...

[Quiz] แบบทดสอบเกี่ยวกับจิตวิทยา
คุณรู้จัก "จิตวิทยา" มากแค่ไหน? - ทดสอบก่อนเลือกเข้าคณะ

ถ้าชอบ ถูกใจ หรือมีประโยชน์....
อย่าลืม SHARE ให้เพื่อน ๆ ได้อ่านด้วยล่ะ

Comments

[เจเคกิโลกลิ้ง]

ตอนสองมายังคะ

[DaDa Lizala]

เดี๋ยวลงตอนที่ 2 ในวันศุกร์นี้ (14 ก.พ. 2563) ค่ะ

[Chompu Supansa]

รอติดตามนะคะ ขอบคุณมากเลยค่ะ ตอนนี้อยากเข้าจิตวิทยา จุฬาฯพอดี เลยข้อมูลดีมากเลยค่ะ

[lll-MiNt-lll]

กระทู้ดีมากๆ เลยค่ะ ^^