อายุเท่าไหร่? ถึงจะกินยาคุมฉุกเฉินได้

อายุเท่าไหร่ถึงกินยาคุมฉุกเฉินได้

สวัสดีครับน้องๆ ชาว Dek-D เรื่องราววันนี้เป็นคำถามจากน้องผู้หญิงคนหนึ่งครับ น้องถามมาว่า อายุเท่าไรถึงจะกินยาคุมฉุกเฉินได้ อายุ 15 กินได้ไหม? ซึ่งถ้าพูดถึงการมีเพศสัมพันธ์แบบไม่ได้ป้องกัน (Unsafe sex) แล้วนั้น หลายๆ คนคงนึกถึงยาคุมฉุกเฉินเป็นอันดับแรกๆ เพื่อคุมกำเนิด (Contraceptiion) ไม่ให้ตั้งครรภ์ หรือถ้าพูดให้ลึกกว่านั้นคือ เพื่อขัดขวางการฝังตัวของอสุจิและไข่ที่สมบูรณ์ที่ผนังเยื่อบุมดลูก เพราะจะเกิดผลตามมาอีกมากมาย

ถุงยางอนามัยดีที่สุด

อย่างที่พี่เคยเตือนน้องๆ ไปหลายครั้งแล้วเรื่องการมีเพศสัมพันธ์นะครับ คือ ควรได้รับความยินยอม และเมื่อไม่พร้อมตั้งครรภ์ก็ควรมีการเตรียมตัวป้องกันไว้ก่อน โดยถือเป็นความรับผิดชอบของทั้งสองฝ่าย ซึ่งยาคุมกำเนิดนั้นไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์ได้ ดังนั้น ถ้าให้ดีพี่หมอก็แนะนำว่าการใส่ถุงยางอนามัยควรเป็นอันดับแรกในการคุมกำเนิดเสมอครับ

ยาคุมฉุกเฉินใช้เมื่อจำเป็น

แม้จะวางแผนป้องกันด้วยการใช้ถุงยางอนามัยอย่างดีแล้ว (หวังว่าแบบนั้นนะครับ) แต่เมื่อเวลามันล่วงเลยไป ภาวะฉุกเฉินก็เกิดขึ้นได้ เมื่อพบว่าการป้องกันนั้นพลาด ให้รีบเตือนสติตัวเองให้ได้เร็วที่สุด เพื่อทำการป้องกันขั้นถัดไป คือ การใช้ยาคุมฉุกเฉิน

ยาคุมฉุกเฉินนั้น เป็นฮอร์โมนที่ชื่อ Levonorgestrel ที่ไปรบกวนกระบวนการต่างๆ ในกระบวนการสืบพันธุ์ หลักๆ คือมี 4 กลไก ดังนี้

1.       ยับยั้งหรือทำให้การตกไข่ (Ovulation) ช้าลง โดยหลักการคือ ถ้าหากวันที่มีเพศสัมพันธ์นั้นตรงกับวันที่ตกไข่พอดี จะทำให้อสุจิจากฝั่งชายไม่ได้ประสบพบรักกันอย่างบุพเพสันนิวาสและคลาดจากกันในที่สุด เพราะตัวอสุจิมีอายุขัยได้ไม่เกินสามวัน ซึ่งกว่าการเดินทางของฉันและเธอคือการเรียนรู้นั้นจะไปถึงน้องไข่ ก็สายเกินไปเสียแล้ว

2.       ทำให้การเคลื่อนตัวของอสุจิ (Sperm) และไข่ (Ovum) นั้นช้าลง นอกจากไข่จะตกช้าแบบข้อ 1 แล้ว การเคลื่อนตัวของอสุจิก็ช้าลงด้วย เพื่อให้การผสมกันนั้นช้าไปอีก และหมดเวลาที่จะฝังตัวในผนังมดลูก

3.       ทำให้ผนังมดลูก (Endometrium) ไม่เหมาะสมกับการฝังตัวของไข่และเสปิร์ม หากเรากินยาคุมฉุกเฉินช้า (แต่ยังอยู่ในเวลาที่กำหนด) หลังจากที่เกิดการผสมกันไปแล้ว กระบวนการนี้จะทำให้ไม่เกิดการฝังตัวเพื่อเจริญเป็นตัวอ่อนต่อได้

4.       ทำให้น้ำเมือกปากมดลูกนั้นเหนียวมากขึ้น (Cervical mucous thickening) เป็นหลักการที่ลดความสามารถในการเดินทางของตัวอสุจิ เพื่อไม่ให้ไปถึงเป้าหมาย

ถ้าดูจากกลไกเบื้องต้นทั้ง 4 แล้วนั้น พบว่า ยาคุมฉุกเฉินนั้นไปรบกวนการทำงานของระบบสืบพันธุ์แทบจะทุกส่วน และมีปริมาณฮอร์โมนค่อนข้างสูง จนทำให้รบกวนการมีประจำเดือนในรอบถัดๆ ไปได้ด้วย จึงควรใช้ในภาวะฉุกเฉินเท่านั้น อย่าใช้เป็นประจำ

เริ่มใช้ยาคุมฉุกเฉินได้ตั้งแต่อายุเท่าไร

แน่นอนว่าในหญิงวัยเจริญพันธุ์ทุกคน ไม่ว่าจะอายุเท่าไหร่ก็ตาม สามารถใช้ยาคุมฉุกเฉินได้ หากพลาดจากการป้องกันในขั้นตอนอื่นๆ มาแล้วครับ ไม่ได้มีข้อห้ามหรือกำหนดช่วงอายุไว้ โดยยาคุมฉุกเฉินนี้มีประโยชน์อย่างมากในรายที่ถูกล่วงละเมิด  ซึ่งจะต้องกินให้เร็วที่สุดหลังมีเพศสัมพันธ์

แม้ว่าจะไม่ได้กำหนดช่วงอายุในการใช้ยา แต่จากปริมาณฮอร์โมนที่เยอะ อาจจะทำให้ผลข้างเคียงมากขึ้นด้วย ซึ่งผลข้างเคียงที่พบบ่อยคือ ภาวะคลื่นไส้อาเจียน มึนศีรษะ โดยเฉพาะหากกินยาคุมกำเนิดฉุกเฉินชนิดเม็ดเดียว ที่มีปริมาณของ Levonorgestrel มากถึงสองเท่าของชนิดสองเม็ด

การกินยาคุมฉุกเฉินที่ดีควรจะกินให้ไวที่สุดเพื่อให้ได้ใช้ทุกกลไกของการคุมกำเนิด และควรเป็นภายใน 72 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ เพื่อให้ทันเวลาก่อนการฝังตัวของไข่และอสุจิ และในระยะยาวจะทำให้ประจำเดือนมาผิดปกติ เลื่อน หรือมากะปริบกะปรอยได้ ยิ่งน่าหงุดหงิดใช่ไหมล่ะครับ

ซึ่งตามปกติแล้ว หลังจากใช้ยาคุมฉุกเฉิน ถ้าหากไม่ได้ท้อง ประจำเดือนควรมาใน 2 สัปดาห์ และอย่างที่บอกไปว่ายานี้ควรใช้เมื่อฉุกเฉินเท่านั้น ไม่ควรใช้เกินเดือนละ 2 ครั้งนะครับ

สุดท้ายจากที่เล่าไปทั้งหมดนั้น ขอเน้นย้ำอีกครั้งหนึ่งละกันครับว่า ยาคุมฉุกเฉินนั้นมีคำว่าฉุกเฉินอยู่ หมายถึงให้เข้าใจว่า อยากให้ใช้เท่าที่จำเป็น  และใช้เมื่อการป้องกันด้วยวิธีอื่นไม่ได้ผลแล้วจริงๆ นะครับ เช่น ใช้ถุงยางอนามัยเป็นประจำ แต่วันหนึ่งถุงยางอนามัยเกิดขาดรั่ว ก็เลยต้องใช้ยาคุมฉุกเฉินด้วย เป็นต้น อย่าใช้ยาคุมฉุกเฉินเพื่อคุมกำเนิด อย่าใช้เป็นประจำ แล้วการมีเพศสัมพันธ์จะปลอดภัย และไร้กังวลมากขึ้นแน่นอนครับ

สุดท้ายนี้ น้องๆ คนไหนอยากรู้เพิ่มเติมก็คอมเม้นต์ถามกันมาได้ครับ หรืออ่านเรื่องยาคุมฉุกเฉินเพิ่มเติมที่นี่ หรือหากไม่ถนัดใช้ถุงยางอนามัยแต่อยากใช้ยาคุมแบบแผงรายเดือนแทนก็อ่านเพิ่มเติมได้ที่นี่ครับ แล้วพบกันใหม่ตอนหน้า :)