เคยเป็นมั้ย ไม่ชอบเวลาถูกคนตัดสินเราว่าเราเป็นแบบนี้แบบนั้นเลย แต่เราเองก็เคยตัดสินคนอื่นเหมือนกัน ถึงแม้จะไม่พูดออกมา แต่ก็คิดในหัวไปแล้ว พี่ซุปรู้ค่ะว่าเรื่องแบบนี้มันห้ามกันยาก แต่พี่ซุปและคอลัมน์ NUGIRL GURU อยากจะชวนสาวๆ NUGIRL พูดคุยเรื่องนี้กันสักนิดนึง ตามหลักจิตวิทยาแล้ว ทำไมการตัดสินคนอื่นถึงเป็นเรื่องที่ทุกคนต้องเคยทำ?
ทำไมถึงเป็นไปไม่ได้ที่เราจะไม่ตัดสินคนอื่น
การตัดสินคนอื่นในครั้งแรกที่เจอเป็นสิ่งปกติที่สมองทุกคนเคยทำ ถือเป็นขั้นตอนการแบ่งกลุ่มคนตามสมองสั่ง เพราะสมองของเราไม่สามารถรับรู้ข้อมูลทุกอย่างจนครบแล้วจัดแบ่งคนได้ (เราไม่มีเวลามานั่งถามประวัติและทำความรู้จักทุกคนที่พบเจอแล้วแบ่งกลุ่มคนตามสมองเราได้ สมองทำงานไม่ไหวพอดี) สมองจึงเลือกแสกนข้อมูลอย่างไวๆ แบ่งกลุ่มคนแทน โดยสิ่งที่สมองนำมาตัดสินคนนั้นล้วนเป็นสิ่งที่เราเคยมีประสบการณ์หรือได้รับการเรียนรู้จนเกิดการบันทึกไว้ในสมองแล้ว
ตรงกับ Stereotypes ของทางจิตวิทยาที่หมายถึง การเหมารวม จากประสบการณ์หรือการรับรู้ในอดีตที่สะสมจนเป็นกรอบความคิดที่ว่า สิ่งนั้นต้องเป็นแบบนี้แน่นอน หรือสิ่งนี้จะต้องเป็นแบบนี้แน่ๆ แต่สิ่งนั้นอาจจะไม่ได้เป็นแบบที่ Stereotypes บอกก็ได้
ตัวอย่าง เช่น เราเคยเจอลูกคุณหนูผิวขาว เมื่อเจอเหตุการณ์แบบนี้บ่อยๆ เข้า เราก็จะถูกสมองบันทึกไว้ว่า คนขาว = ลูกคุณหนู หรือ เจอคนขับรถไม่ดี = เป็นผู้หญิงขับแน่นอน หรือ เป็นลูกครึ่ง = เก่งภาษาอังกฤษ เป็นต้น
3 เรื่องที่ทุกคนมักตัดสินคนอื่น
.jpg)
หลายคนอาจจะคิดว่าเรามักตัดสินคนจากใบหน้าและความสวยก่อน แต่ตามหลักจิตวิทยาแล้วไม่ใช่นะจ๊ะ ลึกๆ ในใจเราแล้ว 3 เรื่องที่เรามักตัดสินคนอื่น ได้แก่
ความดี - ตัดสินจากการที่บุคคลนั้นปฏิบัติกับคนอื่น สิ่งที่ทำนั้นถูกและดูมีหลักการมั้ย คนจะตัดสินว่า บุคคลนี้ไว้ใจได้รึเปล่า เชื่อใจได้มั้ย หรือซื่อสัตย์รึเปล่า
การเข้าสังคม - ตัดสินจากการที่บุคคลนั้นปฏิบัติกับคนอื่นเหมือนกัน เขาคนนั้นเฟรนด์ลี่แค่ไหน หรือใจดีมั้ย ที่ทำอยู่นี้ดูเฟครึเปล่านะ?
ความสามารถ - ตัดสินจากความสามารถในการกระทำของบุคคลล้วนๆ ว่ามีความฉลาดมั้ย เก่งแค่ไหน หรือมีความมั่นใจขนาดไหน
มีงานวิจัยอธิบายว่าการตัดสินคนอื่นทั้ง 3 เรื่องนี้มีความเกี่ยวข้องกัน คือ เรามักจะตัดสินคนในเรื่องของความดีก่อน ถึงแม้ว่าบุคคลนั้นจะเข้าสังคมได้ดีและมีความสามารถก็ตาม เช่น ถ้าเรารู้ว่าเขามีเป้าหมายที่ดี เราก็จะรู้สึกดีกับเขาถึงแม้ว่าเขาจะไม่ได้ฉลาดและมีความสามารถมากก็ตาม แต่ถ้าเรารับรู้ว่าความตั้งใจของเขามันผิดนะ เราจะมองเขาไม่ดี ถึงแม้เขาจะเข้าสังคมเก่งและรอบรู้ทุกเรื่องก็ตาม ดังนั้น การตัดสินคนเรื่องของความดีเป็นส่วนสำคัญที่สุดที่ทำให้เราเริ่มตัดสินคนในด้านอื่นๆ ด้วย
เกิดอะไรขึ้นเมื่อเราตัดสินคนอื่น
อย่างที่บอกไป สมองเราจะจัดกลุ่มคนแต่ละแบบให้เรา เมื่อเราตัดสินคนอื่นแล้ว คนเหล่านั้นก็จะถูกแบ่งไปตามกลุ่มคนต่างๆ ที่ตัวเรานิยามไว้ เช่น คนเก็บตัวไม่เข้าสังคม คุณหนูเจ้าสำอาง คนขี้เม้าท์ เป็นต้น แต่อย่าลืมไปว่า มุมมองของเรามุมเดียว ไม่มีทางถูกต้อง 100% อยากเตือนสาวๆ ไว้สักนิดว่า เวลาเจอใครก็ตามระวังเรื่องการตัดสินคนอื่น ถึงแม้เราจะมีความคิดเหมารวมคนอื่นไปแล้ว แต่ก็อย่าให้ความคิดเหล่านั้นมาทำให้เราต้องเกิดความผิดพลาดในการทำความรู้จักกับคนนั้น เพราะเขาอาจจะไม่ใช่คนแบบที่เราคิดก็ได้ อย่าคิดฝ่ายเดียวโดยที่ไม่ถามและไม่คุยก่อน หรือถ้าเราโดนคนอื่นตัดสินไปแล้ว ให้คิดซะว่ามันเป็นเรื่องปกติ อย่าเครียดกับมันมาก ถ้ามีโอกาสได้พิสูจน์ตัวเองก็ทำให้เต็มที่ ทำให้คนอื่นเขาเห็นไปเลยว่าเขาตัดสินเราผิดแล้วนะ เรามีดีกว่านั้นเยอะ เพียงเท่านี้ ชีวิตเขาเราก็จะอยู่ง่ายขึ้นและสบายใจมากขึ้นแน่นอน
เมื่อรู้แบบนี้แล้วเราก็ควรระมัดระวังตัวเองมากขึ้นนะ เรื่องเหล่านี้ไม่มีทางที่จะหลีกเลี่ยงได้ เตือนตัวเองไว้เสมอว่า อย่าตัดสินคนอื่น ถ้ายังไม่รู้จักเขาดีพอ สำหรับวันนี้พี่ซุปและคอลัมน์ NUGIRL GURU ต้องลาไปก่อน เจอกันใหม่ครั้งหน้าจ้า
ขอขอบคุณ
NUGIRL เปลี่ยนตัวเองให้ "สวย" ไม่ใช่เรื่องยาก
2 ความคิดเห็น
เอาจริง ๆ เรื่อง "ความดี" มาก่อนนี่ มันก็ไม่ใช่ไม่ดีนะ แต่ในขณะเดียวกันต้องระวังมากที่สุดเลย
เพราะถ้าคนเราตัดสินว่าใครดี ใครเลว ไปด้วยความคิดเบื้องต้นตามที่กระทู้บอกแล้ว การตีความข้อมูลอืน ๆ ที่ตามมา มักจะถูกโยงไปตามนั้นได้โดยไม่รู้ตัว
ถ้าเรามองใครสักคนเป็นคนดีแล้ว เรามักจะเชื่อ หรือพยายามเชื่อในสิ่งที่เราได้ยินจากเขาหรือเกี่ยวกับเขานั้น อะไรก็ดูดีไปหมด แม้ข้อบกพร่องจะมีบ้างเราจะมองเป็นข้อเสียเล็ก ๆ น้อย ๆ มีไว้พองาม หรือถึงจะทำผิด เราก็หยวน ๆ หรือให้อภัยง่าย ๆ คนเราผิดพลาดกันได้ อะไรแบบนั้น
แต่ตรงกันข้าม เมื่อตัดสินว่าใครสักคน "เลว" ไปตั้งแต่ขั้นแรกแล้ว ก็จะตรงกันข้าม ได้ยินว่ายังไง ก็ตีความด้านลบไปหมด เขาทำดีก็ว่าเขากระแดะ เข้าสังคมเก่งก็ว่าสร้างภาพ เก็บตัวก็หาว่าไม่มีใครคบ ได้ยินอะไรดี ๆ เกี่ยวกับเขาก็ไม่เชื่อ คิดว่าเฟค หรือดีเฟนส์ให้เท่านั้น แต่เรื่องแย่ ๆ แค่นิดเดียว ถือว่าเลวร้ายเทียบเท่าไปยิงกราดคนบนท้องถนน ง่าย ๆ คือเขาจะทำอะไร เราก็ว่าเขาผิดหมดอยู่ดี
เอาจริง ๆ น่ากลัวนะครับ เรื่องแบบนี้ แถมพบได้ทั่วไปเสียด้วย
ปล.ผมอยากให้ทำอะไรสักอย่างกับระบบการเว้นบรรทัดของเด็กดีเสียเหลือเกิ๊น
เคยเจอมากับตัวแบบที่คุณบอกเลยค่ะ เขาไม่ได้ทำความรู้จักหรือคุยกับเราอย่างจริงจังตรงไปตรงมาเลยค่ะ แต่เขาตัดสินไปแล้วก็ยากที่จะเปลี่ยนความคิดและทัศนคติที่เขามีต่อเรา แม้ว่าเราจะทำดีมาตลอดก็ตาม เขาจะมองไม่เห็นความเปลี่ยนแปลงใดๆของตัวเราเลย
เอาง่ายๆแอนตี้ก็คือแอนตี้ คนที่เขาอคติไปแล้วไม่ว่าทำอะไรก็เกลียดอยู่ดี มันเลยเป็นข้อเสียอย่างหนึ่งของการตัดสินคนจากสิ่งที่เราคิดไปเองก่อนที่เราจะรู้จักเขาเสียอีก
"โลกที่เราเห็นกับคนอื่นเห็นมันต่างกัน
เพราะความคิดเราไม่เหมือนกัน แม้จะอยู่ในหัวข้อเดียวกันก็ตาม"