ความฝันยังจำเป็นอยู่ไหม ในโลกที่ต้องการแต่คนเก่ง?

ฝันในวัยเด็กของคุณคืออะไร… เป็นหมอ วิศวกร คุณครู ทหาร นักวิทยาศาสตร์ นักบินอวกาศ ศิลปิน นักร้อง นักแสดง และอีกนานาแขนงสายงานที่มีอยู่บนโลกใบนี้

ทว่าเมื่อเวลาล่วงเลยไป ใครหลายคนพบว่าฝันในวันนั้นกลับหล่นหายไประหว่างทาง อาจเพราะบริบทสังคมที่แปรผัน หรือมีสิ่งใดมากระชากมันออกไป ในโลกใบนี้ที่เต็มไปด้วยการแข่งขัน

แล้วในความเป็นจริงนั้น การมีความฝันยังจำเป็นอยู่ไหม หากฝันนั้นมันช่างดูไกลตัวออกไปเสียเหลือเกิน...

ความฝันกำลังก่อตัว

ความฝันของใครหลายคน เริ่มเป็นรูปเป็นร่างในวัยเด็กนี่แหละ เพราะเด็กสามารถรับรู้ คิด และนำไปทดลองหรือปฏิบัติตามได้โดยไร้ความกังวลใด ๆ ไม่มีการกลัวว่าจะผิด เจ็บ หรือล้มเหลวก่อนได้ลงมือ

พอไม่ต้องคิดถึงผลกระทบที่ตามมา นั่นทำให้การลองทำสิ่งต่าง ๆ ของเด็กคนหนึ่งนั้น สามารถดำเนินไปได้อย่างเต็มที่ แน่นอนว่าวีรกรรมวัยเด็กมักเป็นที่จดจำได้ดี และส่วนมากก็มักเกิดขึ้นจากในระหว่างการลองปฏิบัติเหล่านี้

การได้ลองเรียนรู้ผ่านการกระทำ ก็เป็นหนึ่งในวิธีค้นหาตัวเองโดยที่เราไม่รู้ตัว หากสำเร็จ ก็สามารถทุ่มเทไปกับหนทางนี้ได้ หากไม่ ก็ย่อมมีทางเลือกอีกมากมายรอให้เด็กน้อยในวันนั้นค้นพบอยู่

เวลาที่เด็กน้อยคนหนึ่งได้ลองค้นหาการเดินทางของตัวเอง สนุกกับชีวิตได้อย่างไร้ขีดจำกัด ไม่ต้องคำนึงถึงสิ่งใดให้มากมาย กลับค่อย ๆ เลือนหายไปตามกาลเวลา เมื่อเด็กไร้เดียงสา ได้พบว่าการเติบโตขึ้นนั้น ไม่ได้ง่ายดั่งที่คาดคิดเอาไว้

จับปลาไปแข่งบินกับนก

“ลูกของป้าข้างบ้าน มักเก่งกว่าเราเสมอ” อาจเป็นหนึ่งในเรื่องราวฝังใจของใครหลายคน เมื่อต้องถูกนำไปเปรียบเทียบกับคนอื่นเป็นครั้งแรก

ค่านิยม “ความมั่นคง” ในอุดมคติของผู้ใหญ่ ผู้ปกครอง ก็เป็นส่วนหนึ่งที่นำพาความหวังดีของพวกเขา มาตัดสินความฝันของเด็ก ๆ เมื่อพวกเขาต้องการ “ความมั่นคง” ที่แตกต่างออกไป จากยุคสมัยที่ต่างไปจากเดิม

และเมื่อระบบการศึกษาตอกฝาโลงใส่ความฝันไปอีกชั้น ด้วยวิธีการเรียนการสอนที่มีรูปแบบไม่ต่างไปจากสมัยปฏิวัติอุตสาหกรรม ในวันที่โลกยังต้องการสร้างคนเพื่อป้อนเข้าสู่ตลาดแรงงานอย่างต่อเนื่อง ซึ่งเวลาก็ได้ล่วงเลยมานานกว่าหนึ่งศตวรรษแล้วด้วยกัน

จริงอยู่ที่การศึกษาในปัจจุบันเริ่มมีการเปิดกว้างยิ่งขึ้น คอร์สเรียนพิเศษ ค่ายกิจกรรม การศึกษาแลกเปลี่ยนต่างประเทศ และอื่น ๆ อีกมากมาย แต่ทางเลือกส่วนมากยังมีราคาแพงที่ต้องจ่าย ไม่ว่าด้วยเงินทอง เวลา และการเสียสละสิ่งต่าง ๆ เพื่อแลกมาซึ่งโอกาส ณ จุดนั้น ซึ่งแน่นอนว่าเด็กอีกมากมายยังถูกทิ้งไว้อยู่ ณ ชายขอบของโอกาส ประหนึ่งจักรวาลที่ขยายตัวอย่างต่อเนื่อง และทำให้แสงจากบางส่วนไม่มีโอกาสได้เดินทางมาถึงโลกใบนี้

ระบบดังกล่าวเปิดพื้นที่ให้เด็กเก่งได้เฉิดฉาย ซึ่งนั่นไม่ผิดที่ผู้มีความสามารถจะเป็นที่ยอมรับ ทว่าการตัดสินความสามารถของเด็กที่มีความหลากหลาย ด้วยกฎเกณฑ์แกนกลางตัวเดียว ย่อมไม่อาจเป็นตัวชี้วัดความสามารถของเด็กได้อย่างมีประสิทธิภาพนัก ไม่ต่างอะไรไปจากการนำปลาไปแข่งบินบนฟ้ากับนก ที่ทุกคนต่างทราบถึงผลลัพธ์ได้โดยไม่ต้องให้การแข่งขันเกิดขึ้นด้วยซ้ำ

คนเก่งต้องเป็นแบบไหน?

หากเทียบกับตัวอย่างเอาปลาไปแข่งบินกับนก ระบบย่อมมองว่านกมีความสามารถ ในขณะที่ปลานั้นไม่เอาไหน เพราะมันไม่สามารถบินได้นั่นเอง

อันที่จริงแล้ว หากโลกใบนี้จะต้องหมุนตามกฎเกณฑ์ดังกล่าว สิ่งมีชีวิตทุกสายพันธุ์ก็จำต้องบินได้หมดเลยล่ะสิ และนั่นคือเหตุที่ทำไมเราถึงพบเจอความหลากหลายในธรรมชาติ เพราะแม้แต่มนุษย์ด้วยกันเองนั้น ภายในของเราทั้งด้านร่างกายและจิตใจก็ยังแตกต่างกัน

มีทฤษฎี Multiple Intelligences Theory ของ ฮาร์วาร์ด การ์ดเนอร์ นักจิตวิทยาจากมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด ที่ระบุว่ามนุษย์นั้นมีวิธีในการประมวลข้อมูลแตกต่างกันออกไป และแต่ละคนสามารถมีความถนัดได้ไม่เหมือนกัน โดยแบ่งได้เป็น ด้านดนตรี, ภาษา, ตรรกะ, สรีระ, ทักษะสังคม, เข้าใจตนเอง, และธรรมชาติ ซึ่งแต่ละคนสามารถมีด้านที่ตนเองถนัดได้มากกว่าด้านเดียว หรือนอกเหนือจากที่ระบุไว้ในนี้

ตลอดเส้นทางที่เด็กคนหนึ่งเติบโตขึ้นมา เรื่องที่เคยดูเหมือนเพ้อฝันก็อาจกลายเป็นจริงได้ อย่างถ้าย้อนเวลาไป 10 ปี แล้วกลับไปบอกผู้คนในยุคนั้น ว่าการเป็นอินฟลูเอนเซอร์บนโลกออนไลน์ จะสามารถหาเลี้ยงชีพได้ ก็คงได้รับเสียงหัวเราะกลับมาอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ หรือถ้าไปบอกคนในช่วงเวลานั้น แล้วพูดว่างานสื่อสิ่งพิมพ์จะค่อย ๆ หายไปในไม่ช้า ก็คงไม่มีใครเชื่อเช่นกัน

แน่นอนว่าโลกใบนี้ยังคงเต็มไปด้วยการแข่งขัน เราไม่อาจเลี่ยงความจริงในส่วนนี้ได้ และเช่นกันกับความจริงที่ว่า แต่ละคนนั้นมีความถนัด ความ “เก่ง” ภายในตัว พร้อมกับความเป็น “เด็ก” คนที่กล้าคิด กล้าฝัน และไม่กลัวในการลองอะไรใหม่ ๆ อยู่ข้างในตัวเราเอง

กลับไปที่คำถามว่า แล้วความฝันยังจำเป็นอยู่ไหม กับโลกที่ต้องการแต่คนเก่ง ก็คงไม่มีใครตอบคำถามนี้ได้ดีไปกว่าเด็กน้อยคนนั้น ที่คุณสามารถดึงเขากลับมาพูดคุย เพื่อไม่ให้การเติบโตนี้มันหม่นหมองเกินไป

เพราะสุดท้าย ไม่มีใครแก่เกินจะฝัน และไม่เด็กเกินไปที่จะลงมือทำมันขึ้นมา