Teen Coach EP.88 : "การปรับตัว" เคล็ดลับการสู้ชีวิตแบบไม่ให้ชีวิตสู้กลับ

ในกรณีคนที่ปรับตัวยากจะมีความเครียดได้ง่าย ซึ่งความเครียดทำให้ระบบต่างๆ ของร่างกายทำงานผิดปกติ ส่งผลให้มีอาการทางกาย เช่น ปวดท้อง ปวดหัว คลื่นไส้ ขับถ่ายผิดปกติ บางครั้งอาจป่วยเป็นโรคที่มีความสัมพันธ์กับความเครียด เช่น โรคกรดไหลย้อน (GERD), โรคกระเพาะอาหาร (Peptic Ulcer), โรคปวดหัวไมเกรน (Migraine Headache) และภูมิคุ้มกันของร่างกายทำงานแย่ลงติดเชื้อได้ง่าย ส่วนทางด้านจิตใจเมื่อต้องเจอกับความเปลี่ยนแปลงที่เป็นความเครียดมาเป็นระยะเวลาหนึ่ง สมองจะมีการหลั่งสารเคมีผิดปกติ เพิ่มความเสี่ยงต่อการเป็นโรคทางจิตเวช เช่น โรคซึมเศร้า, โรควิตกกังวล, ปัญหานอนไม่หลับ, อ่อนเพลียเหนื่อยง่าย

1. การให้ข้อมูลสถานการณ์ที่ทุกคนต้องเจอ (General Level)

ผู้ใหญ่ต้องบอกสอนและให้คำแนะนำว่าในช่วงเปลี่ยนผ่านในชีวิต (The Cycle of Adaptability) จะต้องไปเจอกับอะไรบ้าง มีวิธีการจัดการรับมืออย่างไร หน้าที่ที่ต้องทำในช่วงวัยนั้น (Tasks) หากมีปัญหาให้มาเล่าและขอความช่วยเหลือได้ เช่น เด็กที่กำลังออกจากบ้านไปเข้าชั้นอนุบาล เด็กอนุบาลที่ขึ้นชั้นประถม การเปลี่ยนจากวัยเด็กเป็นวัยรุ่น ชีวิตมัธยมปลายที่ต้องเตรียมตัวเข้ามหาวิทยาลัย วิธีเอาชีวิตรอดตอนเรียนปริญญาตรี-เอก ไปจนถึงวิธีการสมัครงานและใช้ชีวิตแบบผู้ใหญ่

2. การปรับตัวกับสถานการณ์ที่จำเพาะเจาะจง (Situational Level)

เป็นการสอนที่เจาะลึกสำหรับเรื่องที่บางคนอาจเจอหรือไม่ก็ได้  เช่น เมื่อถูกแกล้งจะทำอย่างไร, how to เอาชีวิตรอดจากการอกหัก  เพื่อที่จะตั้งสติและจัดการได้อย่างเหมาะสม เราไม่สามารถปรับจัดการกับปัจจัยนอกตัวเรา แต่เราปรับตัวเองได้

ปรับวิธีการคิด (Adjustments to Thinking): ตัวอย่างความคิดลบที่เกิดขึ้น เช่น “เราปรับตัวไม่ได้ ต้องแย่แน่” ให้ลองคิดในอีกแง่มุม เช่น เรื่องใหม่ที่เกิดถือเป็นโอกาสที่เราจะได้พัฒนาตัวเองให้ดีขึ้น ชี้ชวนให้เห็นข้อดีของสิ่งแวดล้อมใหม่ที่เจอ

ปรับพฤติกรรม (Adjustments to Behavior): ตัวอย่างพฤติกรรมที่เกิดเมื่อเปลี่ยนสิ่งแวดล้อม เช่น กังวลมากเลยนิ่งเฉยหลบซ่อนตัวจากผู้คน ให้ปรับเป็นการพยายามขอความช่วยเหลือจากคนอื่น หาข้อมูลเพิ่มเพื่อเสริมความมั่นใจ ปรับเปลี่ยนตารางกิจกรรมให้เหมาะสมตามสถานการณ์

ปรับอารมณ์ (Adjustments to Emotions): การเจอกับเรื่องที่ไม่คาดคิด บางครั้งอาจทำให้เกิดอารมณ์ลบ เช่น ผิดหวัง หวาดกลัว โกรธ หงุดหงิด ผู้ใหญ่ต้องให้คำแนะนำในการจัดการกับอารมณ์ เช่น หากไม่มั่นใจในการขึ้นชั้นประถม 1 ให้แอบพกตุ๊กตาตัวเล็กๆ ไว้ในกระเป๋า ถ้าไม่มั่นใจจะได้สัมผัสลดความกังวล

 3. เรียนรู้ว่าแต่ละคนมีความต่างกัน

การปรับตัวให้เข้ากับคนอื่นคุณสมบัติที่สำคัญ คือ ความเห็นอกเห็นใจ (Empathy) ซึ่งฝึกได้ด้วยการลองคิดดูว่าหากเราต้องอยู่ในสถานการณ์แบบที่คนนั้นเจอ เราจะรู้สึกอย่างไรและอยากให้คนอื่นปฏิบัติกับเราแบบไหน หากเราต้องการความช่วยเหลือ คนอื่นที่กำลังเดือดร้อนก็ต้องการใครสักคนที่เข้าไปช่วยเช่นเดียวกัน ลองหัดคิดมองในมุมของคนอื่นแทนที่จะหมกมุ่นแต่กับความคิดของตัวเอง

4 .ยอมรับความผิดพลาดและพร้อมที่จะแก้ไข

 ปรับความคิดเมื่อเราทำสิ่งที่ผิดพลาดไปว่า “เป็นความล้มเหลว” เปลี่ยนเป็น “การได้เรียนรู้ว่าวิธีไหนไม่ได้ผลจะได้หาวิธีใหม่” 

5. กล้าที่จะตั้งคำถามและหาคำตอบ 

กลั้นใจออกจาก Comfort Zone เพื่อหาคำตอบใหม่ให้กับตัวเอง เมื่อเราตั้งคำถามเราจะได้คำตอบที่หลากหลาย เป็นการแตกยอดทางความคิด และเพิ่มทักษะการจัดการแก้ปัญหา

6. ยอมที่จะรู้สึกไม่ดีหากออกจาก Comfort Zone

การออกนอกกรอบที่เราคุ้นชินย่อมมีบางอย่างที่ทำให้เรารู้สึกไม่ดี กังวล ไม่ปลอดภัยได้ ซึ่งเป็นราคาที่ต้องจ่ายเพื่อที่ได้เรียนรู้สิ่งใหม่ที่นำไปสู่การมีแนวคิดที่ดีกว่าเดิม จะได้นำไปปฏิบัติพัฒนาตนเอง

7. ดูแลตัวเองให้ดี

การปรับตัวต้องใช้พลังกายพลังใจมากมาย ดังนั้นเราต้องกินอิ่มนอนหลับ มีสุขภาพที่แข็งแรงมากพอ เพื่อเก็บแรงไว้สู้ต่อ 

8. หากสภาพใจพังให้พบผู้เชี่ยวชาญ

บางครั้งถ้าเราพยายามปรับตัวเต็มที่แล้วแต่มันยังไม่มากพอเสียที  เราอาจมีปัญหาทางใจที่เป็นอุปสรรคต่อการปรับตัว เช่น คนที่ป่วยเป็นโรคซึมเศร้า/วิตกกังวล จะตีความสิ่งที่เกิดขึ้นในแง่ลบ มองว่าตัวเองไม่มีความสามารถ เลยถอดใจเลือกที่จะไม่ทำอะไรเลย, โรคออทิสติกสเปกตรัม (autistic spectrum disorder) เป็นโรคที่ทำให้คนไข้มีความบกพร่องด้านการสื่อสาร การเข้าสังคม และการปรับตัว หากได้รับการช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญ เช่น จิตแพทย์ นักจิตวิทยา จะได้สามารถปรับตัวได้ดีมากขึ้น