เทคนิค "ตั้งคำถาม" หยุดภาวะ "ขี้แก้ตัว"

            เชื่อว่าไม่ว่าคุณจะเป็นใคร คุณก็เคย "แก้ตัว" การแก้ตัว คือ การปกป้องตนเองโดยธรรมชาติของมนุษย์ไม่ว่าจะสืบเนื่องมาจากความผิดพลาดหรือไม่ก็ตาม และยิ่งวัยรุ่นแล้วเป็นวัยที่มีความมั่นใจแบบขึ้นๆ ลงๆ สำหรับบางคนภายนอกอาจดูเข้มแข้ง มั่นใจตัวเองในทุกเรื่อง...

             แต่จริงๆ แล้ววัยรุ่นทุกคนแอบมีความไม่มั่นใจในตัวเองเรื่องใดเรื่องหนึ่งเสมอ หรืออาจทุกเรื่องแต่ฟอร์มจัด และคำแก้ตัวก็เป็นอีกภาวะหนึ่งที่ช่วยเสริมสร้างความมั่นใจของวัยรุ่นไปโดยไม่รู้ตัวโดยการใช้คำพูดเพื่อกันความผิดพลาดออกจากไปจากตัวเอง  พอกันไปกันมา สำหรับคนฟังแล้ว มันก็คือการแก้ตัวดีๆ นี่แหละ

      แล้วเราทุกคนก็ไม่ชอบคนแก้ตัวบ่อยๆ ด้วยใช่ไหมคะ เหมือนพวกทำผิดไม่ยอมรับผิดนั่นแหละ แต่อย่างที่บอกไปข้างต้นว่าการแก้ตัว อาจไม่ได้แก้ตัวด้วยความผิดพลาด แต่แก้ตัวเพราะคำพูดที่เหมือนถูกตำหนิกลายๆ จากคู่สนทนา โดยเฉพาะ คำพูดเชิงถาม "ทำไม" เลยตอบสนองด้วยคำพูดเชิงแก้ตัวขึ้นมาโดยอัตโนมัติ

 

ถาม: ทำไมลูกยังไม่ทำการบ้านอีก ก็ผมเพิ่งล้างจานเสร็จเมื่อกี้         ตอบ: เอ้า ก็ผมเพิ่งล้างจานเสร็จเมื่อกี้ ถาม: ทำไมจะมาสายแล้วไม่โทรบอกฉันก่อน         ตอบ: อ้าว ก็ฉันไม่รู้นี่ว่ารถจะติด ฉันไปบอกให้รถไม่ติดไม่ได้นี่หว่า ถาม: ทำไมไม่พับผ้าให้เรียบร้อยก่อนไปซื้อของ         ตอบ: อ้าว ก็ผ้ามันยังไม่แห้งนี่

                 

               การถามว่า "ทำไมถึงไม่" หรือ "ทำไมไม่ทำ" แม้ผู้พูดไม่ได้แต่เจตนาหาเรื่อง แต่ผู้ฟังอาจคิดว่าถูกตำหนิ ต้องรีบแก้ตัวทันทีทุกครั้งไป ซึ่งถ้าคนตอบมีเหตุผลที่ดีตอบแบบไม่กวนอารมณ์ก็แล้วไป แต่ส่วนใหญ่มักฉุกใจที่ถูกตำหนิไปก่อน แล้วนึกในใจหรือออกอุทานทันทีเลย อ้าว เฮ้ย ก็ใครมันจะไปรู้ ก็โน้นนี่ ตอบแบบป้องกันตัวเองไปแล้ว ยิ่งถ้าคนฟังมีอารมณ์ขุ่นมัวอยู่แล้ว แม้จะเป็นคำตอบตามความจริง (แต่แบบป้องกันตัวเอง) ก็โกรธได้ ทำให้เรื่องยาวทุกที...

ทำไมลูกไปเที่ยวกับเพื่อนไม่บอกแม่ก่อน
ก็ถ้าผมบอกแม่จะให้ผมไปไหมล่ะ

       
           แต่ถ้าเราลองเปลี่ยน...จากคำว่า ทำไม เป็น ทำยังไง (อย่างไร) ถึงจะดี หรือ ทำ...แบบนี้จะเป็นยังไงบ้างนะ ดีกว่าไหม เน้นไปสิ่งที่กำลังทำหรือจะทำเลย

             

     
            คำถามในรูปแบบนี้ อาจฟังดูพูดยาว หาคำมาประกอบยาก แต่สามารถฝึกฝน และนำไปใช้ได้กับทุกสถานการณ์ในครอบครัว หรือกลุ่มเพื่อนสนิทที่มีการตั้งคำถามแบบนี้เสมอๆ จะทำให้เกิดการเรียนรู้มากขึ้น อย่างน้อยก็จะพบว่า เกิดทั้งพฤติกรรมที่คำนึงถึงใจผู้พูด เป็นการกระทำที่ดีขึ้นในเรื่องหนึ่ง ลดปัญหาบางอย่างที่เกิดจากการพูดจากันอย่างไม่เข้าใจได้ ที่สำคัญในครอบครัวที่พ่อแม่พูดกับลูกด้วยประโยคแบบนี้ จะทำให้ลูกรู้จักหาคำตอบจากสิ่งที่กำลังสงสัยด้วยการมองหาทางเลือกและคำตอบในทางที่สร้างสรรค์ยิ่งขึ้น
           

          จริงๆ การสงสัยแบบ "ทำไม" เป็นสิ่งที่ดีนะคะ ดีมากในหลายๆ โอกาสด้วย แต่บางทีถาม "ทำไม" จบไปในเรื่องหนึ่งๆ แล้ว ก็ไม่มีใครให้คำตอบหรือหาคำตอบไม่ได้เองก็จบกัน  แต่การตั้งคำถามแบบต้องตอบ ไม่ว่าตั้งคำถามกับตัวเองหรือตั้งกับใคร ก็ต้องมีคำตอบอะไรออกมาอยู่ดี เป็นการตั้งคำถามเพื่อให้หาคำตอบได้ ซึ่งนี่คือสร้างแรงขับเคลื่อนตัวเองด้วยการตั้งคำถามที่ดีไงล่ะ (โอ้ ดูเป็นคำที่ยิ่งใหญ่ ฮ่าๆๆ)

             
          ที่สำคัญการใช้คำว่า ทำไม ก็เป็นการลดภาวะกวนอารมณ์วัยรุ่นด้วยล่ะค่ะ แม้จริงๆ ไม่มีฝ่ายไหนผิด แต่วัยรุ่นไม่ชอบการถูกตำหนิจากคนที่รัก และแม้วัยรุ่นเองจะรู้สึกผิดจริงกับหลายๆ เรื่อง แต่ปากไปก่อนความรู้สึกผิดเสมอ ลด "ทำไม" เพื่อใจวัยรุ่น วัยรุ่นเองก็คิดก่อนพูดก็ดีเช่นกันค่ะ 

             

             
               เอาล่ะ ไม่ว่าเราจะวัยไหน สถานะใด ถ้าเราไม่อยากให้คนใกล้ตัวเรา หรือแม้แต่ตัวเราเองกลายเป็นคนขี้แก้ตัว และรู้จักแก้ปัญหาได้ด้วยตนเอง ให้ลองปรับเปลี่ยนคำพูดและการตั้งคำถามของตัวเองดูค่ะ เลือกใช้ ทำไม หรือ อย่างไร ให้เข้ากับสถานการณ์ ลองดู...แล้วคุณจะรู้สึกถึงความเปลี่ยนแปลง