แรงจูงใจน่าเชื่อถือหรือเปล่า?

กี่ครั้งแล้วคะกับการที่เราเจอกับตัวร้ายที่เกิดมาเพื่อเป็นตัวร้ายโดยแท้ทรู ชีวิตนี้น่าสงสารมาก ไม่มีอะไรดีเลยสักนิด ร้ายสุดขั้ว ชั่วสุดขีดมาก แล้วกี่ครั้งที่เราเจอพระเอกบอร์นทูบี ดีงามทุกอย่าง ไม่มีข้อติเตียนใดๆ ทั้งนั้น โธ่ พ่อคนเพอร์เฟคท์

ตัวละครที่พี่พูดถึงด้านบนนั้นเป็นตัวละครที่มีแนวโน้มว่าจะไม่มีมิติเอาเสียเลย รู้มั้ยคะว่าทำไมถึงเป็นอย่างนั้น? ง่ายๆ เลยก็คือแรงจูงใจมันไม่เรียลน่ะสิ แรงจูงใจไม่มีความสมจริงสักนิด!! ลองคิดภาพตามดูนะคะ เราเคยเจอคนที่มันดีงามไปซะทุกอย่างหรือเลวไปซะหมดมั้ย? บอกเลยว่าไม่! เพราะแต่ละคนนั้นล้วนแล้วแต่มีทั้งข้อดีและข้อเสีย เพราะงั้นถ้าเราอยากให้ตัวละครของเรามีชีวิตเหมือนคนโดยแท้ทรู แรงจูงใจของพวกเขาต้องน่าเชื่อถือ

น้องๆ เชื่อมั้ยคะว่าร้อยละ 90 แล้ว แรงจูงใจที่ไม่สมจริงมักเกิดขึ้นกับตัวร้ายในนิยาย จริงอยู่ที่เราสร้างพอร์ทโฟลิโอ่ให้ตัวร้ายซะยาวเยียด แต่สุดท้ายต้อนเขียนนิยายออกมา ตัวร้ายของเรากลับไม่น่าเชื่อถือซะงั้น นั่นเป็นเพราะว่าทุกครั้งที่เราเขียนนิยาย เราต้องมีเหตุผลรองรับการกระทำเสมอค่ะ อย่างที่มิเชล ฮอดกิน นักเขียนนิวยอร์กไทม์เบสท์เซลเลอร์กล่าวไว้ว่า “ตัวร้ายก็คือตัวเอกในเรื่องของเขา เวลาที่ใครทำอะไรก็ต้องมีเหตุผลทั้งนั้นแหละ”

ในทำนองเดียวกันกับตัวเอก ทุกๆ คนชอบที่จะอ่านเรื่องราวของฮีโร่ แต่ไม่มีใครรู้สึกอินไปกับตัวละครที่ไม่มีข้อบกพร่องในบุคลิกหรือแรงจูงใจของตัวเองค่ะ อย่าลืมนะคะว่าตัวละครของเราต้องไม่เป็นสีขาวหรือดำ แต่มันต้องเป็นสีเทา มนุษย์เป็นสิ่งมีชีวิตที่ซับซ้อน คนดีเองก็อาจจะพลาดทำชั่วได้ถ้ามีแรงจูงใจแย่ๆ หรือเห็นแก่ตัว ส่วนคนเลวก็มักได้รับแรงบันดาลใจจากสิ่งที่พวกเขาเชื่อว่าดีหรือถูกต้องค่ะ

 

เราอยากเปิดเผยนิสัยอะไรของตัวละครให้นักอ่านรับรู้?

ที่ตั้งคำถามอย่างนี้ขึ้นมาเพราะว่ามันคือคีย์เวิร์ดสำคัญในการสร้างแรงจูงใจให้ตัวละครนั่นเองค่ะ น้องๆ รู้มั้ยคะว่าเวลาตัวละครทำอะไรสักอย่าง มันบ่งบอกถึงอุปนิสัย ความคิด และทัศนคติของตัวละครนั้นๆ ได้ แน่นอนว่าก่อนที่เราจะสร้างตัวละครให้เกิดการกระทำ เราต้องหาเหตุผลมารองรับการกระทำของเขาก่อน ถ้ายังนึกเหตุผลไม่ออก ก็ลองค้นหานิสัยส่วนบุคคลของเขา ซึ่งแรงจูงใจนี่แหละที่สามารถบอกข้อมูลต่างๆ ให้กับเราได้ ไม่ว่านจะเป็น
 

• คุณค่า ความเชื่อ และคุณธรรมของเขา
• ความหวัง ความฝัน และความกลัวของเขา
• จุดอ่อนและจุดแข็งของเขา
• เหตุการณ์ในอดีตที่มีผลทำให้เขาเป็นเขาอย่างในทุกวันนี้

ดังนั้นก่อนที่น้องๆ จะสร้างแรงจูงใจ น้องจะต้องพึงบอกตัวเองเสมอว่ามันอาจทำให้นักอ่านรู้จักตัวละครของเราในอีกแง่มุมหนึ่งได้ โดยการตั้งคำถามว่า “อยากให้คนอ่านเห็นนิสัยอะไรของตัวละคร” สามารถช่วยให้เราเห็นภาพตัวละครที่สะท้อนบนหน้ากระดาษสู่สายตานักอ่านได้ชัดเจนมากยิ่งขึ้น

แต่ทั้งนี้ทั้งนั้น ใช่ว่าน้องๆ จะใส่ทุกเหตุผลที่รองรับพฤติกรรมของเขาลงไปในงานเขียนของเรานะคะ เพราะมันไม่โอเคเลยค่ะ ตรงกันข้าม มันทำให้นิยายของเราคาดเดาได้ง่าย ซึ่งในบางครั้งเราก็ควรที่จะเก็บมันไว้เป็นความลับ อย่าให้นักอ่านรู้ซะเดี๋ยวนั้น เอาไว้พอถึงเวลาเหมาะสมค่อยเฉลยจะดีกว่าค่ะ 

 

ดัมเบิลดอร์กับกรินเดลวัลด์ผู้เป็นแรงจูงใจสำคัญในวัยหนุ่มของดัมเบิลดอร์
 

แรงจูงใจเปลี่ยนไปอย่างไรเมื่อเวลาเปลี่ยนไป?

เมื่อเราอยากให้ตัวละครสมจริง เราต้องย้อนมาพิจารณาดูก่อนว่ามนุษย์มีคุณสมบัติอย่างไร ที่เห็นได้ชัดเจนเลยก็คือ “ความเปลี่ยนแปลง” ไม่ว่าจะเป็นการเปลี่ยนแปลงทางร่างกาย ความคิด ทัศนคติ หรือแม้กระทั่งมุมมอง

น้องๆ คะ ในเมื่อมนุษย์อย่างเรายังเปลี่ยนไปทุกวัน ไฉนเลยตัวละครของเราจะเปลี่ยนไปบ้างไม่ได้ ยิ่งไปกว่านั้น การที่แรงจูงใจของตัวละครเปลี่ยนไปตามสถานการณ์ต่างๆ ที่พบเจอยังช่วยเพิ่มความสมจริงให้แก่ตัวละครด้วยค่ะ

ลองย้อนกลับมาดูที่ตัวอย่างแรกของเรา จริงๆ แล้ว ท่านศาสตราจารย์ดัมเบิลดอร์เป็นตัวละครที่ซับซ้อนด้วยเพราะมีภูมิหลังที่น่าสนใจ แรงจูงใจของดัมเบิลดอร์เปลี่ยนไปตลอดช่วงชีวิตของเขา อย่างตอนที่ดัมเบิลดอร์ยังหนุ่ม เขามีความผูกพันกับกรินเดลวัลด์ พ่อมดที่ชั่วร้ายที่สุดในยุคนั้นเป็นอย่างมาก ดังนั้นเราเลยพอจะรู้ว่าแรงจูงใจสำคัญของดัมเบิลดอร์ในวัยหนุ่มคืออำนาจและพลังนั่นเอง แรงจูงใจนี้ทำให้เขาวางแผนสร้างโลกเวทมนตร์อันสงบสุขกับกรินเดลวัลด์

แต่อย่างไรก็ตาม ตอนที่เราได้รู้จักกับดัมเบิลดอร์ (ซึ่งก็คือในวัยสูงอายุ) แรงจูงใจของเขากลับเปลี่ยนไป เขาต่อสู้กับโวลเดอร์ ผู้ที่เดินตามกรินเดอร์วัลด์ แน่นอนว่ามีแรงจูงใจมากมายที่ทำให้ดัมเบิลดอร์เป็นเช่นนี้ ไม่ว่าจะเป็นการชดเชยข้อผิดพลาดในอดีต หรือความปรารถนาที่จะเห็นโลกพ่อมดแม่มด (รวมทั้งมักเกิ้ล) สงบสุขนั่นเองค่ะ

นับว่าดัมเบิลดอร์เป็นตัวอย่างของตัวละครที่มีแรงจูงใจที่เปลี่ยนไปในช่วงระยะเวลาต่างๆ ได้ดีมาก ซึ่งน้องๆ สามารถศึกษาและนำไปใช้ในการพัฒนาตัวละครของเราให้น่าสนใจและสมจริงขึ้นได้ค่ะ

 

แรงจูงใจเป็นของตัวละครจริงๆ หรือเป็นของเรา?

น้องๆ เชื่อมั้ยคะว่าในขณะที่เรากำลังเขียนนิยาย บางครั้งเราอาจเผลอใส่นิสัยหรือความต้องการของเราลงไปในตัวละครที่เราเขียนอยู่ พูดง่ายๆ ก็คือ เราเผลอใส่ตัวตนของเราไปนั่นเอง มันเลยเป็นเหตุให้ตัวละครของเราแกว่งและไม่ใช่ตัวตนเขาโดยแท้ทรู ดังนั้นน้องต้องเช็คให้ดีๆ เลยนะคะว่านั่นคือความต้องการของตัวละครจริงๆ และไม่ใช่ความต้องการของเรา

พออ่านมาจนถึงบรรทัดนี้ พี่น้ำผึ้งเริ่มเห็นว่ามีน้องๆ บางคนรู้สึกว่ายาก แต่ที่จริงมันก็ไม่ได้ยากขนาดนั้นนะคะ เพราะพี่มีตัวช่วยง่ายๆ ให้น้องไม่เผลอใส่แรงจูงใจหรือความต้องการของเราลงไปในตัวละครค่ะ วิธีการก็คือเราต้องสวมบทบาทเป็นตัวละครนั้นๆ ให้ได้ ทุกครั้งที่เราเขียนนิยาย เราต้องระลึกไว้อยู่เสมอว่า “เรากำลังเป็นตัวละครนั้นอยู่” เราจึงเข้าใจทุกอารมณ์ ความรู้สึกและความคิดของเขา แต่ถ้าใครกลัวหลุด กลัวเผลอก็อาจจะเขียนภูมิหลังตัวละคร ลักษณะนิสัย เหตุการณ์ในอดีตเอาไว้ในกระดาษก็ได้ค่ะ เพื่อที่เวลาสร้างแรงจูงใจจะได้หยิบมาดูได้ง่ายๆ ไม่มีหลุดหรือพลาด ลองดูนะคะน้องๆ จะได้ไม่มีใครตกม้าตายทีหลัง เคยเจอมั้ยคะ นิยายภาษาสวยมาก ดำเนินเรื่องดี แต่ตัวละครดันหลุดอยู่บ่อยๆ เฉยเลย แบบนี้ก็ไม่โอเนอะ

 

ดัมเบิลดอร์กำลังต่อสู้กับโวลเดอร์มอร์ผู้เป็นแรงจูงใจในวัยชราของเขา

 

เป็นอย่างไรบ้างคะกับ 5 คำถามที่พี่น้ำผึ้งนำมาฝากในวันนี้ ยิ่งเรารู้จักตัวละครของเรามากเท่าไหร่ มันยิ่งดีมากขึ้นเท่านั้น เพราะมันช่วยให้เรามั่นใจได้ว่าตัวละครของเรามีแรงจูงใจในการกระทำหรือตัดสินใจใจที่น่าเชื่อถือ ดังนั้นน้องๆ จงรีบสำรวจแรงจูงใจของตัวละครอย่างละเอียดเพื่อนำมาพัฒนาต่อยอดให้ตัวละครสมจริงขึ้นนะคะ