Teen Coach EP.23 : "แล้วแต่" "ยังไงก็ได้" คำพูดติดปากที่อันตรายต่อสุขภาพจิตกว่าที่คิด

“แล้วแต่” “แกเลือกเลย” “เรายังไงก็ได้”

3 คำนี้เป็นคำพูดติดปากของใครบ้าง?

บางครั้งเราก็ยอมเพราะรู้สึกว่า “ยังไงก็ได้” จริงๆ แต่บางครั้งเราก็ยอมเพราะไม่อยากมีปัญหา ไม่ชอบความขัดแย้ง และในหลายๆ ครั้ง เราก็ยอมเพราะว่า เราแคร์อีกฝ่ายมากๆ ชนิดที่ให้ทำอะไรก็ได้ ตามใจหมดเลยนะ ขอแค่ยังอยู่ด้วยกันก็พอ

พี่นักเก็ตเชื่อว่าหลายคนคงเคยเป็นแบบนี้ หรือพบเจอเพื่อนที่เป็นแบบนี้กันมาบ้าง

สิ่งที่พูดมาทั้งหมด เป็นพฤติกรรมของความสัมพันธ์รูปแบบหนึ่งค่ะ มีชื่อเรียกว่า Codependency หรือ ความสัมพันธ์แบบพึ่งพา ยึดติดกันและกัน เป็นความสัมพันธ์ที่มีฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งยอมมากเกินไป และเป็นผู้ให้มากเกินไป สามารถเกิดขึ้นได้ทั้งในครอบครัว เพื่อนสนิท รวมถึงคู่รัก และอาจเกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย เช่น การเลี้ยงดูในวัยเด็ก ปัญหาทางอารมณ์และบุคลิกภาพ รวมถึงความต้องการการยอมรับจากคนที่เรารัก เป็นต้น

แต่ละอย่างที่ว่ามา หากใครพบว่าตัวเองกำลังเป็นอยู่ต้องระวังให้ดี เพราะสามารถส่งผลกระทบต่อสภาพจิตใจได้ค่ะ ทำให้สูญเสียความเป็นตัวเอง สูญเสียความมั่นใจ ไม่กล้าตัดสินใจอะไรเอง และรู้สึกอยากพึ่งพาคนอื่นตลอดเวลา เป็นส่วนหนึ่งของรูปแบบ ความสัมพันธ์ที่เป็นพิษ (toxic relationship) จากการที่เราเอาชีวิตไปผูกไว้กับคนอื่นมากเกินไป ทั้งเรื่องการตัดสินใจ ความต้องการ พฤติกรรม หรือแม้กระทั่งอารมณ์ต่างๆ เช่น สุขเมื่อเขาพอใจ เศร้าเมื่อไม่ได้รับการยอมรับ กลายเป็นว่าอารมณ์ต่างๆ แทบจะไม่ได้ขึ้นอยู่กับตัวเราเอง

ที่สำคัญคือ หลายๆ ครั้งรูปแบบความสัมพันธ์นี้ก็ทำให้เราถูกเอารัดเอาเปรียบ และถูกฉวยโอกาส รวมถึงทำให้เราสูญเสียตัวตนและความเป็นตัวของตัวเองไป เริ่มไม่รู้ว่าตัวเองชอบอะไร อยากทำอะไร เอาแต่คอยให้คนอื่นบอก และสิ่งที่แย่ที่สุดก็คือ หากปล่อยให้เป็นแบบนี้นานๆ เราจะเริ่มขาดความมั่นใจ (low self-esteem) คิดว่าตัวเองไม่เก่ง ไม่เหมาะกับการตัดสินใจอะไรทั้งนั้น บางครั้งเรากลัวว่าตัดสินใจเองแล้วจะผิดพลาด สุดท้ายจึงเอาแต่รอให้คนอื่นคิดให้ และยอมทำตามทุกอย่าง แม้ในใจลึกๆ แล้วจะไม่ใช่สิ่งที่เราอยากทำ ส่งผลให้สภาพจิตใจค่อยๆ แย่ลงไปด้วย

ส่วนใหญ่เราจะพบความสัมพันธ์แบบ Codependency มากในคู่รัก (romantic relationship) ที่มีฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งให้หรือรับมากเกินไปจนขาดสมดุล รวมถึงความสัมพันธ์ในกลุ่มเพื่อนสนิท ที่บางครั้งเราก็ติดเพื่อน และยอมเพื่อนมาก ทำให้เป็นฝ่ายถอยตลอดจนกลายเป็นความอึดอัด ไม่สบายใจ แต่ไม่ว่าจะเป็นความสัมพันธ์รูปแบบใด หากมันกลายเป็นการเอารัดเอาเปรียบ และเกิดเป็นความไม่ยุติธรรม เราก็ไม่ควรปล่อยไว้ให้เรื้อรังจนเกินแก้ไขค่ะ

แต่ถ้าหากไม่สามารถหาทางออกได้ หรืออยู่ในระดับที่รุนแรง การปรึกษาผู้เชี่ยวชาญอย่างจิตแพทย์ก็เป็นทางออกหนึ่งที่ดี แต่อย่างไรก็ตาม Codependency เป็นเพียงความสัมพันธ์รูปแบบหนึ่ง ที่ไม่ใช่โรคหรือความผิดปกติทางการแพทย์ ต่างจากโรคบุคลิกภาพผิดปกติ (personality disorders) ที่จะมีความรุนแรงและชัดเจนมากกว่าค่ะ

จริงๆ แล้วความสัมพันธ์ทุกประเภทสามารถเป็นพิษต่อตัวเราได้ หากไม่รู้จักจัดการให้ดี เมื่อไหร่มีฝ่ายใดที่ต้องให้หรือได้รับมากเกินไป จนทำให้อีกฝ่ายเริ่มสูญเสียความเป็นตัวเอง ความสัมพันธ์นั้นก็มักจะเกิดปัญหาตามมาค่ะ

น้องๆ ชาว Dek-D ล่ะ เคยมั้ยที่รู้สึกว่ายอมเพื่อนหรือแฟนมากเกินไป จนไม่เป็นตัวของตัวเอง เล่าประสบการณ์ของตัวเองมาได้เลยนะคะ