Teen Coach EP.42 : "ความเป็นส่วนตัว" สิ่งที่ลูกๆ ขอ แต่พ่อแม่ (บางคน) ไม่เข้าใจ

พี่เชื่อว่าหลายๆ คนเคยประสบปัญหากับการก้าวล้ำความเป็นส่วนตัวจากพ่อแม่ เรารู้สึกว่าเราโตแล้ว ทำไมพ่อแม่ถึงชอบมาล้ำเส้นอยู่เรื่อย ไม่ว่าจะในเรื่องอะไรก็ตาม

ยิ่งช่วงเวลาเปลี่ยนผ่านอย่างช่วงวัยเด็กตอนปลายถึงช่วงวัยรุ่นตอนต้น เรียกได้ว่า เรากำลังอยู่ชั้นประถมปลายถึงมัธยมต้น จะเป็นช่วงที่เรามีการเปลี่ยนแปลงมากที่สุด ทั้งด้านร่างกายและจิตใจ เราจะเปลี่ยนไปอย่างก้าวกระโดดและรู้สึกว่าตนเองโตแล้ว แต่ในทางกลับกัน พ่อกับแม่จะเห็นเรายังเป็นเด็กเหมือนเดิม หลายๆครั้ง เราก็จะรู้สึกว่าตัวเองอยู่ในจุดที่ไม่ต้องบอกกล่าวอะไรกับพ่อแม่แล้ว จึงทำให้เกิดปัญหาตามมาบ่อยๆ

พี่เชื่อว่าน้องๆหลายคน ต้องเคยทะเลาะกับพ่อแม่ในเรื่องความเป็นส่วนตัว กับการที่พ่อแม่ไม่เคารพ หรือก้าวล้ำเส้นของเรา หรือบางครั้งก็จะอยู่ในจุดที่อยากปกป้องเรามากจนเกินไป

แล้วแบบไหนล่ะที่พอดี?

แบบที่เหมาะสมของแต่ละคนจะแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับความพอใจของบุคคล แต่อย่างไรก็ตาม มันเป็นเรื่องส่วนบุคคล หากเราไม่พอใจที่พ่อแม่เข้ามาก้าวก่าย บังคับ หรือละเมิดความเป็นส่วนตัวของเรามากเกินไป เราก็มีสิทธิ์ที่จะห้ามปราม ยกตัวอย่างเช่น การเข้าห้องนอนโดยไม่ได้รับอนุญาต การค้นโทรศัพท์มือถือ รวมไปถึงการถ่ายรูปลงอินเทอร์เน็ตโดยที่เราไม่ได้ยินยอม ทั้งนี้อาจจะขึ้นอยู่กับตัวเราว่าเราพอใจในรูปแบบไหน หากเราไม่คิดว่าเป็นการก้าวก่ายที่พ่อแม่จะเข้าห้องเราเป็นปกติ ก็ขึ้นอยู่กับเราเช่นกัน แต่ทั้งนี้ทุกอย่างควรจะขึ้นอยู่กับ ‘ความยินยอม’ ของเรา หรือแม้แต่การที่พ่อแม่อยากให้เราทำอะไรตามที่ต้องการอีกด้วย

ช่วงวัยเด็กตอนปลายถึงวัยรุ่นตอนต้น จะเป็นช่วงที่มีการพัฒนาอัตลักษณ์ เราจะค้นหา สำรวจไอเดียใหม่ๆ มีอารมณ์ที่เปลี่ยนไป รวมถึงเริ่มปฏิบัติตามบรรทัดฐานของสังคมมากขึ้น เราจะทำสิ่งที่เราอยากทำ เป็นในสิ่งที่เราอยากเป็น ทำให้เราต้องการพื้นที่ส่วนตัว หรือเวลาอยู่กับตัวเอง เพื่อครุ่นคิด ตัดสินใจ สำรวจ และหาคำตอบ ซึ่งพ่อแม่ก็ควรจะให้คำแนะนำและคอยสนับสนุน  

พ่อแม่หลายๆคนไม่เข้าใจตรงนี้ มองว่าจะสามารถทำอะไรกับลูกก็ได้ตามที่ใจต้องการ หากปล่อยไว้ก็จะเกิดการกระทบกระทั่ง สิ่งที่ควรทำคือการพูดคุยและปรับความเข้าใจกับพ่อแม่ ขีดเส้นชัดเจนว่าเราให้พ่อแม่อยู่ถึงจุดไหน เช่น สามารถพูดคุยหรือถามไถ่เรื่องราวได้ แต่ไม่ให้ตรวจค้นของใช้ส่วนตัวจำพวกโทรศัพท์หรือคอมพิวเตอร์ สามารถเข้าห้องนอนได้ แต่ต้องเคาะประตูห้อง เป็นต้น การสร้างขอบเขตเพื่อรักษาไว้ซึ่งพื้นที่ส่วนตัวไม่ใช่เรื่องแปลก เพียงแค่เรากับพ่อแม่ต้องทำความเข้าใจให้ตรงกัน

แต่ถ้าพูดคุยกันไม่เข้าใจจะทำยังไงดี?

 หากมาถึงจุดที่พูดคุยกันด้วยเหตุผลไม่ได้ พ่อแม่ไม่ยอม หรือแอบทำอะไรลับหลังเรา บังคับเราโดยที่เราไม่ยินยอม ก็จะส่งผลต่อความสัมพันธ์และจิตใจของเราในภายภาคหลังได้นะคะ พี่เชื่อว่ามีน้องๆ หลายคนต้องเคยทำตามใจพ่อแม่ จนบางครั้งกลายเป็นความสัมพันธ์ที่เป็นพิษได้ค่ะ วันนี้พี่ก็พอจะมีวิธีการรับมือกับพ่อแม่ที่เข้มงวดหรือบงการชีวิตของเรามากเกินไป สำหรับน้องๆที่กำลังเผชิญปัญหาเหล่านี้เผื่อจะนำไปปรับใช้ได้อยู่นะคะ

• พยายามหากิจกรรมที่เราเป็นอิสระในการทำได้ อย่าให้พ่อแม่เข้ามาควบคุมหรือมีอิทธิพลกับชีวิตเราในทุกๆด้าน
• อย่ายอมหรือตามใจพ่อแม่จนเกินไป ให้เราเลือกทำบางอย่าง แต่ไม่จำเป็นต้องทำตามพ่อแม่ทุกอย่าง
• ยอมรับว่าพ่อแม่อาจจะเปลี่ยนแปลงไม่ได้ หากพูดคุยแล้ว ขอร้องแล้ว พ่อแม่ก็ยังทำอยู่ วิธีที่ดีที่สุดคือทำความเข้าใจกับพ่อแม่ที่อาจจะก้าวก่ายมากเกินไป เราก็เลือกทำในสิ่งที่เราสบายดีกว่า
• พยายามออกห่าง สร้างขอบเขต ถ้าเรารู้สึกไม่ดีพอ เราก็พยายามหาวิธีที่จะอยู่กับตัวเองให้มากขึ้น

ในบางครั้งมันก็เป็นเรื่องที่ยากที่จะแก้ปัญหา รวมถึงเป็นเรื่องราวภายในครอบครัวที่คนนอกไม่กล้าเข้าไปก้าวก่าย หากน้องๆ ประสบปัญหานี้อยู่ สามารถลองนำวิธีเหล่านี้ไปปรับใช้ เมื่อพูดคุยแล้วไม่ได้ เราอาจจะต้องทำใจว่าเราไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ และพยายามรักษาระยะให้อยู่ในจุดที่ตัวเองสบายใจที่สุด เมื่อใดที่เราเริ่มรู้สึกว่าเราอยู่ไม่ไหว ถูกคุกคามในด้านต่างๆ ทั้งคำพูด หรือร่างกาย รวมไปถึงการทำร้ายร่างกาย เริ่มมีการลงมือ ใช้ความรุนแรง เราอย่าอยู่เฉยๆ ปล่อยไว้ หรือยอมถูกกระทำ เมื่อใดที่เกิดเหตุการณ์เหล่านี้ขึ้น เราควรรีบปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ หรือแจ้งหน่วยงานที่เหมาะสมนะคะ