เปิดเหตุผล! ทำไมพ่อแม่ชอบเปรียบเทียบลูกกับคนอื่น พร้อมวิธีรับมือแบบเด็ก Gen Z

ใครเคยถูกครอบครัว 'เปรียบเทียบ' กับคนอื่นบ้าง?

สวัสดีค่ะ น้องๆ ชาว Dek-D ทุกคน ก่อนที่จะเริ่มอ่านบทความนี้ พี่แป้งขอสอบถามน้องๆ กันก่อนเลยว่า เคยถูกครอบครัวเปรียบเทียบกันไหมคะ? แล้วมีเรื่องอะไรบ้างที่น้องๆ มักจะถูกเปรียบเทียบ? คิดคำตอบไว้ในใจก่อน ไว้เดี๋ยวค่อยมาเล่าให้พี่ฟังนะ  

ถ้าพูดถึงเรื่องการถูกครอบครัวเปรียบเทียบ ไม่ว่าจะเป็น การเปรียบเทียบกับคนอื่น หรือแม้กระทั่งญาติพี่น้อง นับว่าเป็นปัญหาที่เกิดขึ้นบ่อยในหลายครอบครัว และเป็นเรื่องหนักใจของเหล่าวัยรุ่น รวมไปถึงพ่อแม่ ผู้ปกครอง อีกด้วย และคงเป็นอีกหนึ่งสาเหตุที่อาจทำให้เกิดความห่างเหินกันในครอบครัวได้ค่ะ

ทำไมชอบเปรียบเทียบเรากับคนอื่น?

สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ได้อธิบายเกี่ยวกับสาเหตุที่ ทำไมพ่อแม่ชอบเปรียบเทียบ เอาไว้ว่า 

เปรียบเทียบเพราะอยากให้ได้ดี จริงไหม?

จริงอยู่ค่ะที่พวกเขาเปรียบเทียบเพราะความปรารถนาดีอยากกระตุ้นให้เราเป็นคนที่ดีขึ้น พ่อแม่ทุกคนคาดหวังอยากให้ลูกมีอนาคตที่ดีอยู่แล้ว แต่ก็คงปฏิเสธไม่ได้เหมือนกันว่าพ่อแม่บางคนเลือกเปรียบเทียบเพื่อที่จะกดดันเพราะอยากให้ลูกเป็นในแบบที่ตัวเองต้องการให้ได้  

คำพูดของพ่อแม่เป็นสิ่งที่มีอิทธิพลกับเรามากๆ แต่ในบางครั้งพวกเขาก็เผลอใช้คำพูดที่ไม่เหมาะสมหรือพูดไปโดยที่ไม่ทันคิดให้ดีก่อน เช่น 

“ทำตัวไม่เหมือนคนอื่นเขาเลย” 

“ดูสิ ลูกคนอื่นเขายังทำได้เลย” 

“ลูกบ้านโน้นเก่งกว่าลูกอีก” 

ซึ่งคำเหล่านี้ล้วนบั่นทอนจิตใจ และอาจสร้างแผลในใจให้กับเราไปเลยก็ได้  

ผลกระทบที่เกิดจากการถูกเปรียบเทียบ

แน่นอนว่าคงไม่มีใครชอบการถูกเปรียบเทียบอยู่แล้ว และถ้ายิ่งเจอบ่อยๆ เข้าก็ยิ่งส่งผลเสียทั้งในด้านจิตใจ และพฤติกรรมของเหล่าวัยรุ่นอีกด้วย ผลกระทบที่ว่ามีอะไรบ้าง มาดูกัน…

ยอมรับให้ได้ว่า 'เราทุกคนล้วนแตกต่างกัน'

จากการศึกษาทางจิตวิทยาพบว่า มนุษย์ทุกคนมีความแตกต่างในเรื่องต่อไปนี้

• รูปร่างหน้าตา - มนุษย์จะมีรูปร่างหน้าตาแตกต่างไปตามเชื้อชาติ พันธุกรรม และสภาพแวดล้อม
• อารมณ์และความรู้สึก - บุคคลแต่ละคนจะมีอารมณ์ต่างกัน อารมณ์และความรู้สึกมีพัฒนาการมาตั้งแต่วัยเด็กที่ได้รับการปรุงแต่งจากการเลี้ยงดูและสภาพแวดล้อมให้แตกต่างกันไป
• ฐานะทางเศรษฐกิจและสังคม - ความแตกต่างทางเศรษฐกิจและสังคมก็มีผลทำให้มนุษย์แตกต่างกัน ทั้งในด้านบุคลิกภาพ ความเป็นอยู่ และคุณภาพชีวิต
• สติปัญญาและความสามารถ - ความแตกต่างของสติปัญญาและความสามารถ ขึ้นอยู่กับพันธุกรรม และการศึกษาอบรม
• ความต้องการ - ความต้องการทำให้เกิดแรงจูงใจในการทำกิจกรรมต่างๆ ซึ่งการที่แต่ละคนมีความต้องการต่างกันก็เป็นผลทำให้มีพฤติกรรมต่างกันนั่นเอง

เห็นไหมคะว่า ไม่มีมนุษย์คนไหนบนโลกนี้ที่มีลักษณะทั้งภายในและภายนอกเหมือนกันแบบร้อยเปอร์เซ็นต์ เพราะฉะนั้นเราจะต้องยอมรับ  ‘ความแตกต่างระหว่างบุคคล’ ให้ได้ รวมถึงครอบครัวเองก็จะต้องยอมรับให้ได้เหมือนกันว่า ลูกของเรา ก็มีดีและแตกต่างไปจากคนอื่นๆ  

รับมืออย่างไร เมื่อถูกครอบครัวเปรียบเทียบ?

“คุณรัชดาภรณ์ ศรีวิลัย” นักจิตวิทยาการปรึกษา ได้ให้คำแนะนำบนเว็บไซต์ alljitblog ไว้ว่า 

หรือถ้าคิดในแง่บวก เราอาจจะนำคำเปรียบเทียบเหล่านั้นมาเป็นแรงผลักดัน เพื่อพัฒนาตัวเองให้ดียิ่งขึ้นก็ได้นะคะ

รู้สึกแย่ที่ถูกเปรียบเทียบ บอกครอบครัวอย่างไรดี?

แนะนำว่าให้พูดคุยกับครอบครัวด้วยเหตุและผล ลองบอกไปว่าสิ่งที่เขาพูดเปรียบเทียบเรากับคนอื่น มันทำร้ายจิตใจหรือทำให้เรารู้สึกไม่โอเคยังไงบ้าง บอกความรู้สึกที่แท้จริงของเราให้รู้ไปเลยเพราะพ่อแม่บางคนอาจจะไม่รู้จริงๆ และชอบพูดเปรียบเทียบจนติดเป็นนิสัยไปแล้ว ซึ่งถ้าเราไม่บอกให้รู้เขาก็จะพูดแบบนั้นไปเรื่อยๆ อย่างน้อยถ้าเราได้บอกความรู้สึกไปอาจทำให้เขาฉุกคิดได้ว่าถ้าพูดแบบนี้ไปลูกจะรู้สึกแย่และเสียใจ

สิ่งสำคัญที่สุดคือ 'กำลังใจ'

เพราะฉะนั้น กำลังใจจากคนในครอบครัวจึงถือว่าเป็นสิ่งที่สำคัญ ถ้าหากว่ายังโดนเปรียบเทียบอยู่ น้องๆ ควรบอกครอบครัวไปเลยว่า เราอยากได้กำลังใจมากกว่าการโดนเปรียบเทียบ และบอกเหตุผลไปได้ด้วยว่าถ้าเราได้กำลังใจจะทำให้เราเป็นยังไงบ้าง เช่น หนูจะรู้สึกดีใจและมีความสุขมากๆ ที่พ่อแม่เข้าใจความต้องการหนู  ลองดูนะคะ อาจจะเป็นอีกหนึ่งทางที่ทำให้พวกเขาเห็นใจและเข้าใจเรามากขึ้น

ถ้าบอกไปแล้ว แต่พ่อแม่ก็ยังไม่เข้าใจอยู่ดี?

หากการเปรียบเทียบนั้นเกิดมาจากประสบการณ์ส่วนหนึ่งของพ่อแม่ การจะคาดหวังให้เข้าใจกันโดยง่ายคงเกิดขึ้นได้ยาก ดังนั้น ควรยอมรับความจริง และพยายามเข้าใจพ่อแม่ด้วยเช่นกัน 

ทั้งนี้ ไม่ว่าจะเป็นการเรียน งานอดิเรก การทำงาน หรือแม้แต่การใช้ชีิวิต ย่อมถูกเปรียบเทียบได้ตลอดเวลา  หากเรายอมรับตัวตนของเรา เคารพตนเอง มั่นใจในสิ่งที่ทำ และไม่นำความรู้สึกที่ถูกเปรียบเทียบมาบั่นทอนกำลังใจการก้าวไปข้างหน้าแล้ว สิ่งสำคัญอีกอย่างหนึ่งคือ การพิสูจน์ตนเองให้เห็นว่า เราสามารถทำได้ดีในแบบของเรา ไม่จำเป็นต้องเป็นเหมือนใคร 

รับมืออย่างไร ไม่ให้รู้สึกแย่ไปมากกว่าเดิม?

ชาว Gen Z ส่วนใหญ่มักจะมีความกล้าแสดงออก กล้าคิด กล้าถาม เป็นตัวของตัวเองสูง พร้อมที่จะเรียนรู้อยู่ตลอดเวลา และต้องการการยอมรับของสังคม ดังนั้นการเพิกเฉยหรือโต้เถียงรุนแรงอาจไม่ใช่ทางออกที่ดี พี่แป้งแนะนำให้ทำดังนี้

พี่แป้งเชื่อว่าเราทุกคนสามารถพัฒนาตัวเองได้ อาจจะช้าหน่อยแต่ก็ไม่เห็นเป็นไร และไม่จำเป็นว่าเราจะต้องเก่งเหมือนใครด้วย เราสามารถเก่งในแบบของเราได้เหมือนกันค่ะ ยังไงก็ขอเป็นกำลังใจกับน้องๆ ที่กำลังเผชิญกับปัญหาอยู่นะคะ สุดท้ายนี้น้องๆ คนไหนกำลังเจอกับเรื่องแบบนี้อยู่สามารถมาแชร์เรื่องราวและพูดคุยกันในคอมเมนต์ด้านล่างได้เลยน้า :)