ภายใต้รอยยิ้มซ่อนความเศร้าไว้อยู่หรือเปล่า? ทำความรู้จัก Masked Depression ภาวะซึมเศร้าซ่อนเร้น

สวัสดีค่ะ น้องๆ ชาว Dek-D.com ปัจจุบันนี้วัยรุ่นหลายๆ คนกำลังเผชิญอยู่กับโรคซึมเศร้า ซึ่งแน่นอนว่าเป็นปัญหาเกี่ยวกับสุขภาพจิตซะส่วนใหญ่ เช่น เศร้า ท้อแท้ หงุดหงิดง่าย รู้สึกไร้ค่า หรือปัญหาอื่นที่ส่งผลกระทบต่ออารมณ์และความรู้สึก สำหรับใครที่ไม่ได้มีอาการข้างต้นก็อย่าเพิ่งชะล่าใจไปนะคะ เพราะว่ายังมีกลุ่มอาการทางร่างกายที่เป็นตัวบ่งชี้ถึงภาวะซึมเศร้าได้ เช่น ปวดหัว ปวดหลัง ปวดท้อง โดยอาการเหล่านี้อาจเป็นสัญญาณบอกว่าเราอาจจะกำลังตกอยู่ใน “ภาวะซึมเศร้าซ่อนเร้น” ก็เป็นได้

ภาวะซึมเศร้าซ่อนเร้น (Masked Depression) คืออะไร?

คำว่า ‘ภาวะซึมเศร้าซ่อนเร้น’ ถูกนำมาใช้อย่างแพร่หลายในช่วงทศวรรษที่ 1970 และ 1980 ซึ่งคำนี้ได้อธิบายถึง ภาวะของผู้ที่เป็นโรคซึมเศร้าที่มีอาการทางกายมากกว่าอาการทางจิต ซึ่งอาการทางร่างกายเหล่านี้ไม่สามารถอธิบายได้ด้วยสาเหตุทางชีววิทยา ตามที่สมาคมจิตวิทยาอเมริกัน (APA) ได้กล่าวเอาไว้ แต่มันคือภาวะซึมเศร้ารูปแบบพิเศษที่มีลักษณะผิดปกติ นั่นหมายความว่า อาการจะไม่สามารถสังเกตเห็นได้ชัดเจน ซึ่งคำว่า ‘Masked’ ในที่นี้ก็คือ แมสก์หรือหน้ากาก ที่ผู้มีภาวะนี้เลือกที่จะสวมใส่ เพื่อปกปิดอาการทางจิตใจแล้วแสดงออกเป็นความเจ็บปวดทางร่างกายแทน

ภาวะซึมเศร้าซ่อนเร้น ต่างจากโรคซึมเศร้าอย่างไร?

เป็นที่ทราบกันดีว่า โรคซึมเศร้า โดยส่วนใหญ่แล้วเป็นสภาวะที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพจิต ซึ่งมีสาเหตุมาจากหลายปัจจัย เช่น ความผิดปกติของสารเคมีในสมอง กรรมพันธุ์ สภาพแวดล้อม (การเลี้ยงดูของครอบครัว)  รวมถึงลักษณะนิสัยที่มองโลกในแง่ลบมากเกินไปก็มีโอกาสพัฒนาความคิดไปสู่โรคซึมเศร้าได้ โดยผู้ที่เป็นโรคซึมเศร้าจะมีอาการที่เห็นได้ชัดคือ เศร้า เบื่อหน่าย รู้สึกไร้ค่า หมดความสนใจในสิ่งที่ชอบ ทำอะไรช้าลง ไม่อยากมีชีวิตอยู่ ซึ่งทำให้คนรอบข้างจะสามารถสังเกตความเปลี่ยนแปลงได้ง่าย

ทำไมภาวะซึมเศร้าถึงเชื่อมโยงกับความเจ็บปวดทางกาย

บทความจากเว็บไซต์ Healthline เขียนไว้ว่า อาการซึมเศร้าอาจทำให้เกิดอาการทางร่างกาย การรับรู้ และพฤติกรรม ที่นอกเหนือไปจากการเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์ได้ ซึ่งมีนักวิจัยประมาณการไว้ว่า สองในสามของผู้ที่มีภาวะซึมเศร้าจะมีอาการเจ็บปวดทางร่างกายเป็นเวลายาวนานและไม่สามารถหาสาเหตุได้ นอกจากนี้ งานวิจัยยังบอกอีกว่า พื้นที่ของสมองที่เกี่ยวข้องกับการควบคุมอารมณ์ และความเจ็บปวดของร่างกายนั้นถูกรบกวนด้วยภาวะซึมเศร้า และยังเชื่อมโยงกับการผลิตสารเคมีที่เรียกว่า ‘ไซโตไคน์’ ซึ่งอาจทำให้เกิดการอักเสบและเจ็บปวดได้ คล้ายกับการที่ภาวะซึมเศร้า และการนอนหลับมีความเชื่อมโยงกันนั่นเองค่ะ  

เศร้าแล้วทำไมต้องซ่อน

สาเหตุที่ทำให้ต้องซ่อนความเศร้าอาจมีหลายปัจจัย ได้แก่

เช็กตัวเองกันหน่อย เราเสี่ยงเป็นภาวะซึมเศร้าซ่อนเร้นมั้ยนะ?

อ่านมาถึงตรงนี้แล้ว น้องๆ อาจจะเริ่มสงสัยกันแล้วว่า ตัวเองเข้าข่ายเสี่ยงเป็นภาวะซึมเศร้าซ่อนเร้นหรือเปล่านะ? เดี๋ยวเรามาเช็กอาการและพฤติกรรมไปพร้อมๆ กันเลยค่ะ

• หลีกเลี่ยงการพูดถึงความรู้สึกที่แท้จริงของตัวเอง มักจะชอบปฏิเสธว่า ตัวเองไม่ได้เศร้า
• แกล้งแสดงออกว่าตัวเองมีความสุข เพื่อให้คนอื่นรู้สึกว่าตัวเองปกติและมีสุขภาพจิตที่ดี
• ย้ำคิดย้ำทำ ทุกอย่างที่ทำต้องไม่มีข้อผิดพลาด และออกมาสมบูรณ์แบบ เพื่อให้เป็นที่ยอมรับ
• มีพฤติกรรม Workaholic ทุ่มเททำงาน หามรุ่งหามค่ำ ไม่ยอมพักผ่อน เพื่อให้ได้ผลงานออกมาดีที่สุด
• หงุดหงิดง่ายอย่างไม่สมเหตุสมผล เมื่อมีเรื่องหรือเหตุการณ์ที่ไม่เป็นไปตามที่คาดหวัง
• มีปัญหาด้านการนอน เช่น นอนไม่หลับ นอนหลับไม่สนิท
• เจ็บปวดตามร่างกายโดยไม่มีสาเหตุ เช่น ปวดหัว ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน เจ็บหน้าอก หายใจไม่อิ่ม

การรักษาภาวะซึมเศร้าซ่อนเร้น

การรับมือกับภาวะซึมเศร้าซ่อนเร้นในแต่ละคนอาจไม่เหมือนกัน ซึ่งจะมีวิธีการรักษาที่แตกต่างกันไปตามอาการ ถ้าหากน้องๆ สงสัยว่าตัวเองมีอาการหรือพฤติกรรมที่เข้าข่ายภาวะซึมเศร้าซ่อนเร้นล่ะก็พี่แป้งแนะนำว่า ให้น้องๆ เข้าไปพูดคุยและปรึกษากับจิตแพทย์ เพื่อประเมินอาการเบื้องต้นจะดีที่สุดค่ะ ไม่ควรปล่อยเอาไว้นาน เพราะจริงๆ ภาวะซึมเศร้าซ่อนเร้นดูเหมือนจะไม่ร้ายแรงมาก แต่ในด้านการรักษาอาจจะรักษาได้ยากกว่าผู้ที่เป็นโรคซึมเศร้าทั่วไป เนื่องจากอาการแสดงออกมาไม่ชัดเจนนั่นเองค่ะ

How to รับมือคลายความเศร้าด้วยตัวของเราเอง

นอกจากการรักษาทางการแพทย์ที่จะช่วยให้ภาวะซึมเศร้าซ่อนเร้นนั้นดีขึ้นแล้ว น้องๆ ยังสามารถปรับเปลี่ยนความคิดและพฤติกรรม เพื่อคลายความเศร้าภายในใจให้ลดลงได้ด้วยตัวเองเหมือนกันค่ะ จะมีวิธีไหนบ้าง มาดูกัน

1.ร้องไห้บ้างก็ได้ : ยิ่งเรากลั้นน้ำตาไว้มากเท่าไหร่ ความเศร้ามันก็ยิ่งเพิ่มขึ้นมากเท่านั้น การร้องไห้จะช่วยให้รู้สึกผ่อนคลายมากขึ้น เพราะน้ำตามันได้นำพาความเครียด ความกังวล ความเศร้า ที่อยู่ภายในใจเราออกมาด้วย

2.สายตามันหลอกกันไม่ได้ : ฝืนยิ้มไปก็เท่านั้น แม้ว่าจะพยายามยิ้มแย้มให้ดูสดใส ราวกับไม่มีเรื่องเศร้าใจ แต่บางครั้งแววตามันก็ฟ้องชัดเจนเลยค่ะว่า เรากำลังฝืนอยู่ทำตัวให้เป็นปกติอยู่ และยิ่งถ้าใครที่ทำบ่อยๆ เข้ามันจะทำให้เกิดความเคยชิน จนกลายเป็นว่าเราหลอกตัวเองอยู่เสมอ

3.ผิดพลาดบ้างก็ไม่เป็นไร : ลดความเป็น Perfectionist ลงสักนิด เพื่อให้ชีวิตมีความสุข การที่เรามีข้อผิดพลาดมันไม่ได้หมายความว่าจะไม่ประสบความสำเร็จในชีวิตสักหน่อย ให้ท่องไว้เสมอว่า ‘Nobody's perfect’ ไม่สมบูรณ์แบบไม่เป็นไร เราไม่จำเป็นต้องเป็นที่ยอมรับของทุกคนก็ได้

4.เปิดใจยอมรับว่าเรามีภาวะซึมเศร้า : อาการเจ็บป่วยทางกายและทางใจ เป็นเรื่องที่เราไม่มีทางที่จะหลีกหนีมันได้ เพียงแค่เปิดใจยอมรับ อย่ารู้สึกอายหรือกลัวที่จะบอก เราไม่ได้สร้างความเดือดร้อนให้ใคร และคงไม่มีอะไรที่จะทำร้ายเรา ได้เท่ากับเราทำตัวของเราเอง

5.บอกคนที่ไว้ใจ ถึงสิ่งกำลังเผชิญอยู่ : ในชีวิตของเราล้วนต้องมีใครสักคนที่เราไว้ใจ และกล้าที่จะบอกเล่าเรื่องราวต่างๆ ที่กำลังเผชิญอยู่แล้ว การมีคนที่ไว้ใจคอยรับฟังจะช่วยทำให้เราหาทางออกได้เร็วขึ้น และทำให้เราสามารถเอาชนะกับความเศร้าภายในใจได้

6.เขียนไดอารีเพื่อขจัดความเศร้า : งานวิจัยจากวารสาร Journal of Affective Disorders บอกว่า การเขียนไดอารีสามารถลดอาการซึมเศร้าได้จริง ในช่วงที่ยังไม่กล้าเปิดใจบอกใคร ลองบอกกับไดอารีก่อนได้นะ ระบายความรู้สึกเศร้า หรือสิ่งที่มันอัดอั้นอยู่ในใจออกมา เพื่อให้รู้สึกดีขึ้น  

สุดท้ายนี้ หากใครที่กำลังเผชิญอยู่กับภาวะซึมเศร้าซ่อนเร้นก็อย่าเพิ่งกังวลจนเกินไปนะคะ เราสามารถเอาชนะมันได้ และอย่าลืมว่าบนโลกนี้ไม่มีใครสมบูรณ์แบบไปซะหมด ดังนั้นจงภูมิใจในสิ่งที่เราเป็น และมีความสุขไปกับมันดีกว่าค่ะ ^^