กินแล้วไปไหน? “ระบบย่อยอาหาร” ออกสอบบ่อย!!!

สวัสดีน้อง ๆ  Dek-D ทุกคนค่ะ “รู้ไว้เผื่อออกสอบ” วันนี้พี่ฮันนี่มีเนื้อหาวิชาชีวะมาฝากน้อง ๆ กันค่ะ และวันนี้เราจะมาทำความรู้จักเรื่อง ระบบย่อยอาหาร กันค่ะ และเรื่องระบบย่อยอาหารก็ยังคงเป็นอีกหนึ่งเรื่องในวิชาชีวะที่ออกสอบบ่อยไม่แพ้เรื่องอื่นเลยค่ะ สำหรับระบบย่อยอาหารจะใช้อวัยวะใดบ้างในการย่อย และมีกระบวนการอย่างไร ถ้าน้อง ๆ พร้อมแล้ว เราไปทำความรู้จักกับกลไกของระบบย่อยอาหารกันเลยค่ะ

ระบบย่อยอาหาร คืออะไร?

ธรรมชาติของมนุษย์เรารับประทานอาหารกันเป็นประจำทุกวันอยู่แล้ว แต่ๆๆ การที่เราเอาอาหารเข้าไปแล้วนั้นก็ต้องมีการย่อยอาหาร เพื่อนำสารอาหารไปใช้ในส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย โดยมนุษย์จะมีทางเดินอาหารแบบสมบูรณ์ ดังนั้น ระบบย่อยอาหาร คือการที่ร่างกายได้มีกระบวนการเปลี่ยนโมเลกุลอาหารขนาดใหญ่ที่เรากินเข้าไป ให้กลายเป็นโมเลกุลขนาดเล็ก เพื่อเปลี่ยนจากอาหารให้กลายเป็นสารอาหาร และนำไปสู่การดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือดที่บริเวณผนังของลำไส้เล็กนั่นเองค่ะ 

ระบบย่อยอาหาร มีอวัยวะอะไรบ้าง?

ช่องปาก

ช่องปาก จะประกอบไปด้วย ริมฝีปาก ช่องแก้ม  ต่อมน้ำลาย ลิ้น ฟัน เป็นต้น

โดยช่องปากจะทำหน้าที่ในการบดเคี้ยวอาหารให้มีขนาดเล็กลง

ต่อมน้ำลาย

น้ำลายประกอบด้วยเอนไซม์ที่ทำหน้าที่ในการย่อยอาหารจำพวกคาร์โบไฮเดรต เป็นเอนไซม์ที่มีชื่อว่า เอนไซม์ไทยาลิน หรือที่น้อง ๆ จะคุ้นกันในชื่อ เอนไซม์อะไมเลส นอกจากน้ำลายจะย่อยอาหารจำพวกแป้งแล้วยังช่วยให้สามารถกลืนอาหารที่กินลงไปได้ง่ายขึ้น และช่วยควบคุมปริมาณน้ำภายในร่างกาย

หลอดอาหาร

หลอดอาหารทำหน้าที่ในการลำเลียงอาหารที่เรากลืนให้ลงสู่กระเพาะอาหาร

กระเพาะอาหาร

กระเพาะอาหารมีหน้าที่ย่อยโปรตีน โดยเอนไซม์ต่าง ๆ ที่ถูกผลิตออกมาในภาวะที่เป็นกรด โดยกระเพาะอาหารมีกล้ามเนื้อหูรูด 2 ที่ คือ ติดกับหลอดอาหาร และติดกับลำไส้เล็ก

ลำไส้เล็ก

ลำไส้เล็กประกอบด้วย 3 ส่วน ได้แก่ ดูโอดินัม เจจูนัม และไอเลียม โดยหน้าที่หลักของลำไส้เล็ก คือทำหน้าที่ในการย่อยเชิงเคมี โดยเอนไซม์บางอย่างที่ถูกสร้างขึ้นมา และดูดซึมสารอาหาร

ลำไส้ใหญ่

ลำไส้ใหญ่ทำหน้าที่ดูดกลับน้ำ ดูดซึมวิตามิน สารอาหารบางอย่างที่ยังคงหลงเหลือ และขับเมือกเพื่อช่วยในการเคลื่อนที่ของกากอาหาร

ตับอ่อน

ตับอ่อนเป็นทั้งต่อมมีท่อ และต่อมไร้ท่อ โดยตับอ่อนทำหน้าที่สร้างเอนไซม์ที่มีส่วนช่วยในการย่อย

ตับ

ตับทำหน้าที่สร้างน้ำดี มาเก็บที่บริเวณ ถุงน้ำดี (น้ำดีมีฤทธิ์เป็นเบส ไม่ได้เป็นน้ำย่อย)

เอนไซม์สำคัญ มีอะไรบ้าง?

อะไมเลส         หน้าที่ ย่อยคาร์โบไฮเดรต เป็นเดกซ์ทริน และมอลโทส

เพปซิน             หน้าที่ ย่อยโปรตีน เป็นพอลิเพปไทด์

ลิเพส                  หน้าที่ ย่อยลิพิด เป็นกรดไขมัน

กระบวนการย่อยอาหาร

ย่อยที่ปาก

การย่อยอาหารที่ปากจะแบ่งออกเป็น 2 แบบ คือ

การย่อยเชิงกล : การย่อยอาหารขั้นแรก โดยการใช้ฟันบดเคี้ยวอาหารให้มีขนาดเล็กลงจากเดิม และมีลิ้นช่วยคลุกเคล้าอาหารกับน้ำลาย

การย่อยเชิงเคมี : การย่อยโมเลกุลของอาหารให้มีขนาดเล็กลง โดยมีเอนไซม์อะไมเลสเป็นตัวช่วยในการย่อยอาหาร

ย่อยที่ลำไส้เล็ก

การย่อยอาหารภายในลำไส้เล็กจะมีการทำงานร่วมกับเอนไซม์จากตับ และตับอ่อน

ย่อยที่กระเพาะอาหาร

เมื่ออาหารที่เรารับประทานเดินทางมาถึงบริเวณกระเพาะอาหารจะมีเอนไซม์เพปซิน ทำให้โปรตีนที่ถูกย่อยจะได้เป็นพอลิเพปไทด์สายสั้นลง

การย่อยโปรตีน

ตับอ่อนจะทำหน้าที่เป็นต่อมไร้ท่อ และต่อมมีท่อในการสร้างฮอร์โมนและเอนไซม์

เซลล์บุผนังด้านในลำไส้เล็กส่วนดูโอดินัมจะผลิตเอนไซม์ และย่อยเพปไทด์เป็นกรดแอมิโน

การย่อยคาร์โบไฮเดรต

ตับอ่อนจะมีการสร้างอะไมเลสเพื่อส่งมาย่อย แป้ง ไกลโคเจน และเดกซ์ทรินที่ลำไส้เล็ก และผนังด้านในของลำไส้เล็กยังมีการผลิตเอนไซม์ต่าง ๆ เพื่อย่อยดังนี้

การย่อยลิพิด

ตับจะสร้างน้ำดี ซึ่งจะเป็นสิ่งที่ทำให้ลิพิดแตกตัวและมีขนาดเล็กลง ตับและผนังลำไส้เล็กจะสร้างลิเพส ย่อยลิพิดเป็นกรดไขมัน และกลีเซอรอล

กระบวนการดังนี้ : น้ำดี ย่อย ไขมัน กลายเป็น ไขมันขนาดเล็กลง (การย่อยเชิงกล) ขั้นตอนต่อไป ลิเพส ย่อย ลิพิด กลายเป็น กรดไขมัน + กลีเซอรอล

การย่อยกรดนิวคลิอิก

ลำไส้เล็กย่อยกรดนิวคลิอิก โดยเอนไซม์ดีออกซีไรโบนิวคลีเอส ซึ่งเอนไซม์เหล่านี้มาจากตับอ่อน

การดูดซึมอาหาร

การดูดซึมเป็นกระบวนการที่จะดูดซึมสารอาหารเข้าสู่เซลล์ โดยที่กระเพาะมีการดูดซึมสารบางชนิด เช่น แอลกอฮอล์ คาเฟอีน ในขณะที่ลำไส้เล็กดูดซึมสารอาหารทุกชนิดที่ได้จากการย่อย โดยสารอาหารแต่ละชนิดจะถูกลำเลียงเข้าสู่เซลล์ด้วยวิธีที่ต่างกัน

เกิดอะไรขึ้น หลังจากดูดซึมอาหาร?

อาหารที่เหลือจากกระบวนการย่อยอาหาร และอาหารที่ร่างกายของเราไม่สามารถย่อยได้นั้น ร่างกายของเราจะทำการกำจัดออกโดยวิธีการ “ถ่ายอุจจาระ”

อาหารที่เหลือจากการย่อย ย่อยไม่หมด ร่างกายไม่สามารถย่อยได้ จะเข้าสู่ลำไส้ใหญ่ผ่านหูรูดที่กั้นอยู่ระหว่างลำไส้ใหญ่และลำไส้เล็ก โดยผนังด้านในของลำไส้ใหญ่จะทำการดูดซึมน้ำ หรือธาตุอาหารต่าง ๆ และขับเมือกออกมาเพื่อช่วยให้กากอาหารสามารถเคลื่อนที่ได้ง่ายยิ่งขึ้น (เรามักจะเรียกอาหารที่ย่อยไม่หมด หรือย่อยไม่ได้ว่า “กากอาหาร")

เป็นอย่างไรกันบ้างคะ? สำหรับเรื่องระบบย่อยอาหารของมนุษย์ที่พี่ได้นำมาฝากวันนี้ ฝากน้อง ๆ  ทุกคนรอติดตาม “รู้ไว้เผื่อออกสอบ” ในครั้งหน้าจะเป็นเรื่องอะไร วิชาไหน พี่จะมีทริคการจำและสรุปวิชาไหนมาฝาก หรือน้อง ๆ อยากให้พี่นำเรื่องไหนมาฝากสามารถคอมเมนต์ด้านล่างได้เลยนะคะ :D