คุณหมอช่วยด้วย…อยากไปพบจิตแพทย์แต่พ่อแม่ไม่เข้าใจ!

“ช่วงนี้รู้สึกไม่สบายใจเลย ดิ่งๆ นอยด์ๆ  เป็นอะไรก็ไม่รู้...อยากไปหาจิตแพทย์จัง แต่จะบอกพ่อแม่ยังไงให้เขาเข้าใจดีละ”    มีน้องๆ คนไหนกำลังเจอกับปัญหานี้อยู่ไหมคะ  รู้สึกกังวลใจไม่รู้จะบอกพ่อแม่ผู้ปกครองยังไงดี...กลัวบอกไปแล้วจะยิ่งไม่เข้าใจกัน หาทางออกไม่ได้ ยิ่งคิดก็ยิ่งเครียด  บทความนี้ช่วยน้องๆ ได้แน่นอนค่ะ! 

วันนี้พี่ออมถือโอกาสเชิญ คุณหมอวอป นพ.ณัฎฐชัย รำเพย ปัจจุบันเป็นเจ้าของคลินิกจิตเวช Smind Mental Health Clinic ที่จ. ขอนแก่น  มาพูดคุยกันในเรื่องของการพบจิตแพทย์ สร้างความเข้าใจในเรื่องของสุขภาพจิต (Mental health) และโรคที่เกี่ยวกับจิตเวชกันค่ะ 

อาการแบบไหนจึงควรไปพบจิตแพทย์? 

หมอวอปกล่าวว่า “จริงๆ ก็คือทุกอาการนะ ขอแค่เรารู้สึกว่ามันมีอะไรบางอย่างในตัวเราที่ไม่เหมือนเดิม ไม่สุขสบายเหมือนที่เคยเป็น ไม่จำเป็นต้องถึงขั้นเป็นโรคทางจิตเวชหรือซึมเศร้า แค่รู้สึกว่าเรามีอะไรอยู่ในใจก็สามารถมาพบจิตแพทย์ได้ครับ เพราะจิตแพทย์จะช่วยเราดูทุกเรื่องที่เป็นปัญหาทางใจและทางสังคม”

“แต่ถ้าให้ไฮไลต์ เน้น! ว่ายิ่งควรต้องไปพบจิตแพทย์เลยเนี่ย คือคนกลุ่มที่เริ่มสงสัยว่ามีอาการทางจิตเวช เช่น สังเกตได้ว่าเดี๋ยวนี้ความสุขของเราน้อยลงไปมาก มันไม่เหมือนเดิม ไม่อยากไปเที่ยวเล่น ไปคุยกับเพื่อน ดูหนังฟังเพลงไม่สนุกเหมือนเดิม หรือบางทีที่เรารู้สึกว่าคิดมาก หยุดคิดไม่ได้ กังวลมากๆ อะไรบางอย่างที่มันรู้สึก extreme (สุดโต่ง) ขึ้นมาในตัวเรา เราอาจจะยังวินิจฉัยตัวเราเองไม่ได้แต่เราสัมผัสความผิดปกติเหล่านี้ในตัวเราได้ให้รีบมาพบจิตแพทย์ครับ” 

การไปพบจิตแพทย์น่ากลัวไหม...บรรยากาศเป็นยังไง? 

หมอวอปยิ้มพร้อมตอบว่า “บรรยากาศปกติเหมือนไปหาหมอทั่วไปเลยครับ คือมีห้องตรวจ มีโต๊ะ ไม่ต่างกันเลย ต่างกันแค่ว่าคุณหมอที่นั่งอยู่ตรงหน้าเราจะเป็นหมอที่ชอบรับฟังมากเป็นพิเศษ เข้าใจเรามากเป็นพิเศษและไม่ตัดสินเรา เรื่องที่คุณว่าไร้สาระจิตแพทย์ยังว่าไม่ไร้สาระ...มันมีความหมายเราอยากฟัง จิตแพทย์เป็นสายนั่งฟังอยู่แล้วครับ  บรรยากาศโดยรวมผ่อนคลายกว่าการไปพบหมอแผนกอื่นซะอีก ” 

“ยิ่งไปกว่านั้นนะ บางที่มีการตกแต่งห้องตรวจ มีรูปภาพ เปิดเสียงเพลงคลอเบาๆ มีน้ำชาเสิร์ฟ นั่งบนโซฟาคนละตัวพูดคุยกับหมอเหมือนเราไปคาเฟ่เลยก็มี แบบที่เราเคยเห็นในหนังฝรั่ง เห็นไหมครับ! ยิ่งไม่น่ากลัวเข้าไปใหญ่เลย”   

แล้วเราจะพูดกับพ่อแม่อย่างไรดี?  

เมื่อพี่ออมถามคุณหมอวอปว่า  คุณหมอเคยได้ยินแนวคิดที่ว่า ‘พ่อแม่คิดว่าลูกที่ไปหาจิตแพทย์ หมายถึงว่าลูกเราจิตไม่ปกติ ฟั่นเฟือนหรือเป็นบ้า’  บ้างไหมคะ?  

คุณหมอตอบทันทีเลยว่า “เยอะครับ! เป็นปัญหาที่เจอกันในหลายๆ คนเลย การนำเสนอเรื่องพวกนี้เป็นเรื่องที่ละเอียดอ่อนและยาก ดังนั้นการที่ลูกๆ จะนำเสนอไม่สำเร็จเป็นเรื่องที่ไม่ผิดอะไรเลยครับ หลายคนมาหาหมอก็มาปรึกษาเรื่องนี้เหมือนกันว่าจะคุยกับพ่อแม่ยังไงดี บางคนก็ต้องแอบมาหาหมอเองโดยที่ไม่บอกพ่อแม่ ส่วนหนึ่งมันเกิดจากมุมมองและองค์ความรู้ของรุ่นคุณพ่อคุณแม่กับรุ่นเราเนี่ยมันต่างกัน เลยทำให้เขาไม่เข้าใจว่าโรคทางจิตเวชหรือว่าปัญหาทางใจที่จริงแล้วมันเป็นยังไง”  

 คุณหมอกล่าวต่อ  “สิ่งที่ดีคือต้องอธิบาย แต่คำถามคือจะอธิบายให้เขาเข้าใจยังไงล่ะ? ” ที่หมอเจอมามันก็มีอยู่หลายรูปแบบ แล้วแต่ว่าลูกๆ จะเป็นสไตล์ไหน: 

มีตัวอย่างเคสที่พ่อแม่ไม่ยอมให้ลูกไปพบจิตแพทย์ไหมคะ? 

“หมอเคยเจอเคสเป็นนักศึกษามหาวิทยาลัยครับ มาหาหมอ น้องเป็นโรคซึมเศร้าที่ค่อนข้างหนักเลย ซึ่งก็มีหลายปัจจัยที่ทำให้น้องเป็นซึมเศร้า หมอให้ยาแล้วก็นัดบำบัดครับ แต่ในเคสนี้สิ่งที่ยากเลยคือ น้องเขาเด็ดเดี่ยวมากเพราะคุณพ่อคุณแม่พอทราบว่าลูกเป็นโรคซึมเศร้า พ่อแม่ก็เอายาไปทิ้ง”

“ซึ่งในมุมพ่อแม่ ท่านอาจจะคิดว่า ‘กินทำไม มันยิ่งไปกล่อมประสาทนะ’  บางทีพ่อแม่น้องอาจจะเคยได้ยินมาว่ามีคนกินยาจิตเวชแล้วซึมกว่าเดิม, แย่กว่าเดิมเขาก็กลัวเป็นห่วงครับ ทำให้เคสนี้น้องขาดยาอยู่บ่อยๆ แต่ด้วยความที่น้องเป็นเด็กรุ่นใหม่ เขาก็แอบมาหาหมอที่โรงพยาบาลอีกเรื่อยๆ พอพ่อแม่รู้ทีนึงก็เอายาไปทิ้งเคสนี้เป็นปัญหาคาราคาซังมากเลย แต่ด้วยความพยายามของตัวผู้ป่วยเอง น้องก็อาการดีขึ้นจากการที่ได้กินยาแล้วก็ได้รับบำบัด”

“พอน้องอาการดีขึ้นแล้ว ถึงจุดๆ นึง หมอเห็นว่า ‘เราต้องทำอะไรสักอย่างมากกว่านี้แล้ว’  หมอก็ขออนุญาตน้องโทรหาคุณแม่น้องเลย พอแนะนำตัวเสร็จสรรพหมอก็เริ่มอธิบายให้คุณแม่ฟัง ไม่น่าเชื่อว่าพอหมออธิบายปุ๊บปล่อยให้คนไข้กลับบ้าน กลับมาอีกทีคุณแม่เขาเข้าใจ เขาสนับสนุนลูก เขาทำตามคำแนะนำดีทุกอย่าง” 

“หลายๆ ครั้ง พ่อแม่ผู้ปกครองอาจจะไม่เข้าใจ แต่ขอแค่มีคนบอกเขา  get เลยครับ แปลว่าหลายๆ ครั้งที่ผู้ปกครองเหมือนจะต่อต้านเพราะเขาไม่รู้...ก็เท่านั้นเอง ตัววัยรุ่นอาจจะก็ไม่กล้าอธิบายหรืออธิบายไม่สุด ทำให้ความคิดของพ่อแม่ก็จะยิ่งเป็นแบบเดิม หากได้รับคำอธิบายที่ถูกต้องผมเชื่อว่าพ่อแม่ส่วนใหญ่พร้อมที่จะเปลี่ยนเพื่อลูก แต่ว่าเขาจะเปลี่ยนก็ต่อเมื่อเขารู้แล้วว่าเขาต้องเปลี่ยนอย่างไรครับ” 

หมอวอปทิ้งท้าย “สังคมไทยไม่มีหรอกครับ เวลาที่หมอโทรหาแล้วตัดสายทิ้ง...แทบไม่มีเลย”

สิ่งที่ควรเข้าใจตนเองในเรื่องของสุขภาพจิต (Mental Health) 

“สุขภาพจิตของเรามีขึ้นมีลงโดยธรรมชาติ จังหวะที่ขึ้นก็เป็นเรื่องปกติ  จังหวะที่ดาวน์ก็เป็นปกติของมนุษย์ครับ หากสังเกตว่าเรามีจังหวะที่ดิ่ง...หมอขอไม่นิยามคำว่าดิ่งให้นะ อะไรก็ได้ที่เรารู้สึกดาวน์ รู้สึกแย่กว่าเดิมเราจะรู้ตัวเอง ไม่ว่าจะเป็นน้อยเป็นมากหาคนปรึกษาครับ ไม่รู้จะปรึกษาใครก็มาปรึกษาหมอ ไม่ต้องรอให้ป่วยเป็นโรคจิตเวชก็มาหาหมอได้เสมอครับ เราจะได้ไม่ต้องอยู่คนเดียว”

สิ่งที่อยากให้สังคมไทยตระหนักมากขึ้นในเรื่อง Mental Health 

“Mental health เป็นเรื่องที่อยู่รอบตัวเรา แม้จะป่วยก็เป็นเรื่องปกติไม่ใช่เรื่องที่ต้องมีอคติ  มนุษย์เราต้องมีความป่วยไข้เป็นเรื่องธรรมชาติ หมั่น monitor จิตใจว่ามีอะไรที่เปลี่ยนแปลงไปทั้งของตัวเองและคนใกล้ตัว คอยให้คำปรึกษากัน ถ้านึกอะไรไม่ออกก็มาปรึกษาผู้เชี่ยวชาญครับ ”

เป็นอย่างไรกันบ้างคะน้องๆ  หวังว่าบทความนี้จะช่วยน้องๆ ที่กำลังเผชิญปัญหานี้อยู่นะคะ มีใครเคยเจอปัญหานี้บ้าง? มีวิธีการแก้ไขอย่างไรกันคะ เล่าให้พี่ออมและชาว Dek-D.com ฟังหน่อยสิ ส่วนตัวพี่ออมก็ต้องการเป็นส่วนหนึ่งในการช่วยสังคมไทยสร้างค่านิยมที่ดีในการไปพบจิตแพทย์ พี่ออมเลยตั้งใจนำเสนอประเด็นนี้ออกมา โรคทางจิตเวชเป็นโรคประเภทหนึ่งอย่างที่คุณหมอวอปบอกว่าเป็นเรื่องปกติ เป็นได้ก็หายได้ อย่าลืมนะคะเราไม่ได้อยู่บนโลกใบนี้คนเดียว...ยังมีคนอีกหลายคนที่ยินดีรับฟังเรื่องของเรา โดยเฉพาะจิตแพทย์ค่ะ บรรยากาศการไปหาก็ผ่อนคลายไม่น่ากลัวเลย ไปเล่าเรื่องที่อยู่ในใจให้คุณหมอฟัง อย่าปล่อยให้จิตใจของเราบอบช้ำไปมากกว่านี้เลยนะ :-)