บริจาคเลือด 1 ถุง ช่วยได้มากกว่า 3 ชีวิต! เช็กความพร้อมแล้วมาบริจาคเลือดกันเถอะ

บริจาคเลือด 1 ถุง ช่วยได้มากกว่า 3 ชีวิต!  มาบริจาคเลือดทุก 3 เดือนกันเถอะ

น้องๆ ชาว Dek-D เคยสงสัยกันไหมว่า ทำไมสภากาชาดไทยขาดเลือดบ่อยๆ ทั้งที่คนบริจาคกันตลอด เลือดที่เราบริจาคไป ถูกส่งต่อไปไหน หรือนำไปทำอะไรบ้างนะ วันนี้พี่จูนจะพาไปหาคำตอบ พร้อมกับชวนเช็กความพร้อมร่างกายก่อนไปบริจาคเลือดกันค่ะ

การบริจาคเลือด (Blood Donation) หรือบริจาคโลหิต เป็นการบริจาคเลือดของตัวเองเพื่อนำไปเก็บไว้ในคลังเลือดสำรอง โดยเลือดที่ได้รับการบริจาคจะถูกนำไปใช้กับผู้ป่วยฉุกเฉินที่จำเป็นต้องได้รับเลือด รวมถึงแยกส่วนประกอบเพื่อนำไปใช้ประโยชน์อื่น

การบริจาคเลือดนอกจากจะได้ช่วยผู้อื่นแล้ว ยังช่วยกระตุ้นการทำงานของไขกระดูกของผู้บริจาค ทำให้เม็ดเลือดที่ถูกสร้างขึ้นมาใหม่จากไขกระดูกแข็งแรงและทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพกว่าเม็ดเลือดที่บริจาคไป แต่การบริจาคเลือดแต่ละครั้งจะสูญเสียเลือดประมาณ 10% ของร่างกาย หรือประมาณ 350-450 ซีซี จึงควรทิ้งระยะห่างกันอย่างน้อย 12 สัปดาห์ เพื่อให้ร่างกายสามารถสร้างเซลล์เม็ดเลือดใหม่ได้

คุณสมบัติผู้บริจาคเลือด

• มีอายุตั้งแต่ 17–70 ปี หากมีอายุ 17 ปีบริบูรณ์จะต้องมีเอกสารยินยอมจากผู้ปกครอง และหากเป็นผู้บริจาคครั้งแรกไม่ควรมีอายุเกิน 55 ปี และหากผู้บริจาคมีอายุตั้งแต่ 60–70 ปี จะต้องเป็นผู้ที่บริจาคเลือดอย่างสม่ำเสมอ และมีการตรวจความสมบูรณ์ของเลือดพิ่มเติมอีก
• สุขภาพแข็งแรงสมบูรณ์
• มีน้ำหนักตั้งแต่ 45 กิโลกรัมขึ้นไป
• นอนหลับอย่างเพียงพอประมาณ 6 ชั่วโมงในคืนก่อนมาบริจาคเลือด
• ไม่มีอาการท้องเสียหรือเป็นไข้หวัด ในช่วง 7 วันก่อนการบริจาคเลือด
• ไม่มีอาการน้ำหนักลดลงผิดปกติในช่วง 3 เดือนก่อนการบริจาคเลือด
• ไม่เคยถูกเข็มที่เปื้อนเลือดตำในช่วง 1 ปีก่อนการบริจาคเลือด
• ไม่มีประวัติการเสพยาเสพติด
• ไม่มีพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศ หรือไม่มีคู่นอนที่มีพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศ
• ไม่อยู่ในระหว่างการตั้งครรภ์ ไม่มีการคลอดบุตรหรือแท้งบุตรในช่วง 6 เดือนก่อนการบริจาคเลือด
• หากมีการทำทันตกรรม เช่น ถอนฟัน อุดฟัน ขูดหินปูน หรือรักษารากฟัน ควรทิ้งระยะห่างก่อนการบริจาคเลือดอย่างน้อย 3 วัน
• หากมีการเจาะหู สัก ลบรอยสัก หรือฝังเข็ม ควรทิ้งระยะห่างก่อนการบริจาคเลือดอย่างน้อย 4 เดือน
• หากมีการผ่าตัดใหญ่ ควรทิ้งระยะห่างก่อนการบริจาคเลือดอย่างน้อย 6 เดือน ส่วนการผ่าตัดเล็ก ควรทิ้งระยะห่างก่อนการบริจาคเลือดอย่างน้อย 7 วัน
• หากเคยเจ็บป่วยและเคยได้รับการให้เลือดจากผูู้อื่น ควรทิ้งระยะห่างก่อนการบริจาคเลือดอย่างน้อย 1 ปี
• หากเป็นผู้ที่เพิ่งพ้นโทษ ควรทิ้งระยะห่างก่อนการบริจาคเลือดอย่างน้อย 3 ปี
• หากเคยป่วยเป็นโรคไข้มาลาเรีย ควรทิ้งระยะห่างก่อนการบริจาคเลือดอย่างน้อย 3 ปี หากเคยเข้าไปในพื้นที่ที่มีการระบาดของโรค ควรทิ้งระยะห่างก่อนการบริจาคเลือดอย่างน้อย 1 ปี

ขั้นตอนการบริจาคเลือด

ผู้มีความประสงค์บริจาคเลือดจะต้องไปติดต่อกรอกแบบฟอร์มผู้บริจาคเลือดก่อน จากนั้นจึงรับการตรวจสุขภาพและซักประวัติ เช่น วัดความดันโลหิต ตรวจดูความเข้มข้นของเลือด ในขั้นตอนการคัดกรองนี้ ผู้บริจาคต้องให้ข้อมูลตามความเป็นจริงเท่านั้น

หลังจากหน่วยบริจาคได้รับเลือดแล้ว เลือดบริจาคดังกล่าวจะถูกส่งตัวอย่างไปตรวจในห้องปฏิบัติการ เพื่อตรวจหมู่เลือด และตรวจความผิดปกติของเลือด เช่น การปนเปื้อนเชื้อโรคร้ายแรง ซึ่งเลือดถุงนั้นจะถูกยกเลิก พร้อมทั้งมีการแจ้งให้ผู้บริจาคทราบ

การเตรียมตัวก่อนบริจาคเลือด

การเตรียมตัวก่อนบริจาคเลือดเป็นสิ่งสำคัญที่มองข้ามไม่ได้ เพราะการเตรียมตัวที่พร้อมจะช่วยให้คุณภาพของเลือดที่บริจาคเป็นไปตามที่กำหนดไว้ และช่วยป้องกันปัญหาสุขภาพที่อาจเกิดขึ้นได้กับผู้บริจาคเลือด โดยในเบื้องต้นควรเตรียมตัวดังนี้

• นอนหลับพักผ่อนอย่างเพียงพออย่างน้อย 6 ชั่วโมงในเวลานอนปกติก่อนวันบริจาค
• รับประทานอาหารให้เรียบร้อยก่อนการบริจาคเลือด และควรรับประทานอาหารที่มีประโยชน์
• หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่มีไขมันสูง เพราะอาหารที่มีไขมันสูงจะทำให้พลาสมามีมีสีขาวขุ่น และไม่สามารถนำไปใช้กับผู้ป่วยได้
• ดื่มน้ำเปล่ามาก ๆ เพื่อเพิ่มปริมาณสารน้ำในร่างกายและป้องกันไม่ให้เกิดภาวะแทรกซ้อนหลังการบริจาคเลือด
• งดดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์อย่างน้อย 24 ชั่วโมงก่อนบริจาคเลือด
• งดสูบบุหรี่ ทั้งก่อนและหลังบริจาคเลือดอย่างน้อย 1 ชั่วโมง เพื่อให้ปอดสามารถฟอกเลือดได้อย่างมีประสิทธิภาพ
• สวมใส่เสื้อผ้าที่แขนเสื้อไม่รัดมากจนเกินไป และสามารถพับหรือดึงแขนเสื้อขึ้นมาเหนือข้อศอกได้อย่างน้อย 3 นิ้ว
• หยุดรับประทานยาแอสไพริน ยาคลายกล้ามเนื้อ หรือยาแก้ปวดอื่น ๆ อย่างน้อย 3 วันก่อนบริจาคเลือด
• หยุดรับประทานยาแก้อักเสบหรือยาอื่น ๆ อย่างน้อย 7 วันก่อนบริจาคเลือด

หลังบริจาคเลือด  

ควรนั่งพัก 10-15 นาที โดยรับประทานอาหารว่างและเครื่องดื่ม เพื่อช่วยให้ร่างกายปรับสภาพก่อนเตรียมตัวกลับบ้าน โดยหากมีอาการคล้ายจะเป็นลมหรือรู้สึกผิดปกติ ควรนอนราบให้เท้าสูงกว่าศีรษะ หากมีเลือดออกหลังบริจาคใช้นิ้วมือกดแล้วไม่หยุดไหล ให้กลับไปปรึกษาแพทย์หรือพยาบาลที่หน่วยรับบริจาคเลือด นอกจากนี้ ผู้บริจาคควรดูแลตัวเอง ดังนี้

• ดื่มน้ำมากกว่าปกติ เพื่อเพิ่มปริมาณของเหลวในร่างกาย
• รับประทานอาหารอาหารที่มีธาตุเหล็กสูง และมีสารอาหารครบถ้วน
• หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ต้องเสียเหงื่อในปริมาณมาก เช่น การอบซาวน่า การออกกำลังกาย
• หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ต้องออกแรงในแขนข้างที่ทำการเจาะเลือดในช่วง 24 ชั่วโมงหลังบริจาคเลือด เช่น การหิ้วของหนัก
• ผู้ที่ต้องทำงานกับเครื่องจักร งานที่ต้องปีนป่ายที่สูง หรืองานที่เสี่ยงอันตราย ควรหยุดพักอย่างน้อย 1 วัน
• รับประทานธาตุเหล็กที่ได้รับจากหน่วยบริจาคเลือดวันละ 1 เม็ดเพื่อป้องกันการขาดธาตุเหล็กติดต่อกัน โดยรับประทานจนกว่าจะหมด

บริจาคเลือด 1 ถุง ช่วยได้มากกว่า 3 ชีวิต

เลือดบริจาค 1 ถุง จะถูกส่งตัวอย่างไปตรวจกรุ๊ปเลือดและความผิดปกติของเลือด จากนั้นจะถูกนำไปปั่นแยกเป็น 3 ส่วน คือ

เม็ดเลือดแดง (red blood cell)

สำหรับผู้ป่วยโรคธาลัสซีเมีย, โรคโลหิตจาง, โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว  และภาวะที่ทำให้เกิดการเสียเลือด เช่น อุบัติเหตุ และคลอดบุตร  

เกล็ดเลือด (blood platelet)

สำหรับผู้ป่วยโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว โรคไขกระดูกฝ่อ  และโรคที่ทำให้มีการลดลงของเกล็ดเลือดชั่วคราว เช่น โรคไข้เลือดออก  

พลาสมา (plasma)

สำหรับผู้ป่วยที่เสียเลือดมาก และนำไปทำผลิตภัณฑ์พลาสมา 3 ชนิด คือ  อัลบูมิน ใช้รักษาภาวะขาดสารอัลบูมินในผู้ป่วยโรคต่างๆ  แฟคเตอร์ VIII ใช้รักษาโรคฮีโมฟีเลีย เอ  และ IVIG ใช้รักษาโรคเกี่ยวกับภูมิคุ้มกัน  นอกจากนี้ยังนำไปทำภูมิคุ้มกันเฉพาะโรคได้อีกด้วย เช่น โรคพิษสุนัขบ้า  

การบริจาคเลือดมีประโยชน์อย่างมาก นอกจากจะช่วยเหลือผู้ป่วยได้อีกจำนวนมากแล้ว ยังช่วยกระตุ้นการสร้างเซลล์เม็ดเลือดแดงใหม่ ช่วยให้ระบบไหลเวียนโลหิตดี ผิวพรรณสดใส และทำให้ได้รู้ข้อมูลสุขภาพตนเองด้วย

ทั้งนี้ จากสถิติความถี่ในการบริจาคโลหิตทั่วประเทศของศูนย์บริการโลหิตแห่งชาติ สภากาชาดไทย พบว่ามีผู้บริจาคเลือดจำนานมากจริง แต่ไม่สม่ำเสมอ มีการบริจาคซ้ำน้อยลง ดังนั้น จึงขอเชิญชวนให้ผู้มีสุขภาพร่างกายแข็งแรงดี มาร่วมบริจาคเลือดเป็นประจำทุก 3 เดือน เพื่อให้มีเลือดสำรองไว้ใช้ประโยชน์อย่างเพียงพอ