No Soju No Life! ไขข้อสงสัยว่าทำไมคนเกาหลีถึงจริงจังกับการดื่ม ‘โซจู’

อันยองชาว Dek-D ทุกคนค่าา~ น้องๆ เคยสังเกตเวลาดูซีรีส์หรือรายการวาไรตี้เกาหลีกันมั้ยคะว่า มักจะมีฉากที่นักแสดงหรือไอดอลดื่มแอลกอฮอลล์ขวดสีเขียวหรือ ‘โซจู’ ออกทีวีให้เห็นกันอยู่บ่อยๆ จนเป็นเรื่องปกติ (บางครั้งดื่มโชว์กลางไลฟ์เลยก็มี) จนเชื่อว่าหลายๆ คนอดสงสัยไม่ได้ว่าชาวเกาหลีเค้าชอบดื่มกันขนาดนั้นจริงหรอ แถมยังสามารถออกอากาศได้แบบไม่เซนเซอร์อีกด้วย 

วันนี้พี่บีมบันเลยจะพาน้องๆ ไปค้นหาคำตอบว่า ‘ทำไมชาวฮันกุกถึงจริงจังกับการดื่มโซจูเป็นพิเศษ?’ พร้อมพาไปย้อนรอยที่มาและเกร็ดความรู้น่าสนใจด้วยค่ะ 고고!

• • • • • • • • •  •

ย้อนรอยประวัติศาสตร์
ตามหาต้นกำเนิดของโซจู

หากจะพูดถึงที่มาของโซจู (소주) หรือเหล้าเกาหลี เราคงต้องย้อนไปตั้งแต่ช่วงปลายของราชวงศ์โครยอ ซึ่งเป็นช่วงที่ชาวมองโกลเริ่มเข้ามายึดครองทวีปเอเชียและได้นำวัฒนธรรมการกลั่นเหล้าเข้ามาเผยแพร่ในเกาหลีใต้ ในช่วงแรกจะมีเพียงชนชั้นสูงเท่านั้นที่จะได้ดื่มโซจู ต่อมาเมื่อประชาชนได้เรียนรู้วิธีการกลั่นเหล้ากันมากขึ้น โซจูจึงกลายเป็นสุราที่คนทั่วไปสามารถดื่มได้ รวมถึงต้มเหล้าเองได้อีกด้วย

แต่ในช่วงปี 1905 - 1945 เกาหลีใต้ตกเป็นอาณานิคมของประเทศญี่ปุ่น ทางรัฐบาลญี่ปุ่นจึงได้ออกนโยบายเก็บภาษีสุราที่มีราคาแพงมากๆ และห้ามไม่ให้ชาวบ้านทั่วไปผลิตสุราได้เอง ทำให้ชาวฮันกุกหันไปดื่มสาเกแทนค่ะ

ต่อมาเมื่อเกาหลีใต้ได้รับเอกราชกลับคืนมา จึงทำให้กระบวนการผลิตโซจูกลับมาด้วยเช่นกันค่ะ แต่ในตอนนั้นเกาหลีก็ยังยากจนมากๆ และมีปัญหาขาดแคลนข้าวสารในช่วงสงคราม ผู้ผลิตจึงหันมาเลือกใช้วัตถุดิบอื่นๆ แทนข้าว เช่น มันสำปะหลัง มันเทศ หรือมันฝรั่ง และนำมาผสมกับน้ำดื่มแทน ดังนั้นโซจูที่วางขายในปัจจุบันจึงเป็นสุราที่เจือจางมาแล้ว ราคาก็เลยถูกลง(สำหรับที่เกาหลี) และยังมีปริมาณแอลกอฮอลล์ต่ำ แถมดื่มง่ายกว่าสุรากลั่นดั้งเดิม จึงทำให้โซจูกลายเป็นที่นิยมมาจนถึงปัจจุบันนั่นเอง  

• • • • • • • • •  •

บทบาทสำคัญของ ‘โซจู’

น้องๆ หลายคนอาจได้ยินมาบ้างว่าคนเกาหลีส่วนใหญ่จะไม่ค่อยสนิทหรือพูดคุยกับใครง่ายๆ โดยเฉพาะกับคนแปลกหน้า แต่บอกเลยว่า ‘โซจู’ จะช่วยทลายกำแพงและลดช่องว่างนี้ไปค่ะ โดยเฉพาะในสังคมทำงานที่แต่ละคนมีอายุห่างกันหลายปี บวกกับระบบอาวุโสที่ต้องเกรงใจกัน คนจึงนิยมใช้โซจูเป็นตัวกลางในการสานสัมพันธ์ เพราะเชื่อว่าบรรยากาศในวงเหล้านั้นจะทำให้ไม่รู้สึกอึดอัดเหมือนตอนอยู่ในที่ทำงาน และทำให้ลูกน้องกล้าที่จะพูดคุยกับเจ้านายแบบจริงใจมากขึ้นอีกด้วย

หากว่าตามกฎหมายแล้ว ชาวเกาหลีจะสามารถเริ่มดื่มแอลกอฮอล์ได้เมื่ออายุครบ 20 ปีบริบูรณ์ (นับอายุแบบเกาหลี) จึงทำให้ในวันปีใหม่หลายครอบครัวฉลองด้วยการดื่มโซจูกับลูกที่เพิ่งบรรลุนิติภาวะมาหมาดๆ รวมถึงสอนวิธีการดื่มเพื่อเข้าสังคมด้วยค่ะ 

อย่างล่าสุด  ‘จีฮอน’ มักเน่สาวสุดน่ารักจากวงเกิร์ลกรุป fromis_9 ที่เพิ่งอายุ 20 ในช่วงต้นปีที่ผ่านมา เธอก็ได้ทำ vlog มาให้แฟนๆ ชมบรรยากาศซึ่งคุณพ่อของจีฮอนก็ได้สอนธรรมเนียมและมารยาทเวลาดื่มกับผู้ใหญ่ด้วยค่ะ // เอ็นดูมากก 

• • • • • • • • •  •

พารู้จัก ‘ฮเวชิก (회식)’ 
วัฒนธรรมสำคัญภายในองค์กร

อย่างที่เกริ่นไปในตอนต้นว่าอีกเหตุผลสำคัญที่ทำให้คนเกาหลีจริงจังกับการดื่มโซจูคือ ในสังคมการทำงานของบริษัทเกาหลีใต้จะมีวัฒนธรรมที่เรียกว่า ‘ฮเวชิก (회식)’ หรือการไปทานข้าวเย็นและสังสรรค์กับเพื่อนร่วมงานเพื่อให้ความสัมพันธ์แน่นแฟ้นมากขึ้น ซึ่งต้องบอกว่าเป็นธรรมเนียมที่พนักงานในหลายบริษัทจะต้องปฏิบัติ ครั้นจะปฏิเสธก็ดูเสียมารยาท (และอาจทำให้คนในที่ทำงานรู้สึกไม่ดีด้วย) 

ดังนั้นสำหรับวัยทำงานบางคนแล้วก็ไม่ได้เอนจอยกับฮเวชิกเสมอไป ทำให้อยู่ในภาวะกลืนไม่เข้าคายไม่ออก และยังต้องเรียนรู้วัฒนธรรมการดื่มเหล้าของชาวเกาหลีอีกด้วยค่ะ เช่น  ผู้ที่อายุน้อยหรือมีตำแหน่งงานต่ำกว่าต้องรินเหล้าให้กับผู้ที่มีอายุมากกว่าหรือต่ำแหน่งสูงกว่า, ดื่มโซจูโดยหันหน้าออกจากวงเหล้า หรือระดับการชนแก้วของผู้น้อยจะต้องต่ำกว่าผู้อาวุโส เป็นต้น 

แม้ในมุมมองของคนเก่าๆ อาจบอกว่าช่วยให้ฝึกเข้าสังคม  แต่กับเหล่าคนรุ่นใหม่ก็ไม่ได้ชอบวัฒนธรรมนี้สักเท่าไหร่ เพราะอยากเอาเวลาปาร์ตี้หลังเลิกงานไปทำอย่างอื่นมากกว่า (เหนื่อยงานจะแย่ อยากกลับบ้านนน TT) ซึ่งหลังจากที่มีสถานการณ์โควิดระบาดในช่วงหลายปีที่ผ่านมา และทำให้ต้องทำงานแบบ Work From Home จึงทำให้พนักงานหลายคนรู้สึกดีที่ไม่ต้องไปกินเลี้ยง และได้มีเวลาโฟกัสอยู่กับตนเองมากขึ้นค่ะ

• • • • • • • • •  •

โซจูกับอิทธิพลผ่านสื่อบันเทิง

ปฏิเสธไม่ได้ว่าวงการบันเทิงเกาหลีก็มีส่วนช่วยทำให้โซจูเป็นที่รู้จักและนิยมมากขึ้นทั้งในประเทศและทั่วโลก ทั้งจากฉากในซีรีส์ที่พนักงานชวนกันไปดื่มโซจูหลังเลิกงาน หรือในวงการ K-POP อย่างเพลง Hangover ของ PSY ที่ใช้โซจูเป็นพรอพประกอบมิวสิกวิดีโอ หรือรายการวาไรตี้อย่างเช่น Paik’s Spirit จาก Netflix ที่บอกเล่าถึงวัฒนธรรมการกินดื่มของคนเกาหลี รวมถึงบางคนที่อาจเห็นไอดอลของตนเองดื่ม หรือได้เป็นพรีเซนเตอร์ให้กับแบรนด์โซจู เป็นต้น

จากที่กล่าวไปข้างต้น อาจเรียกได้ว่าการที่มีเครื่องดื่มแอลกอฮอลล์ฉายอยู่บนโทรทัศน์นั้นกลายเป็นเรื่องธรรมดาในเกาหลีไปซะแล้ว เพราะด้วยกฎหมายที่ไม่จำเป็นต้องเซนเซอร์ตัวผลิตภัณฑ์ เพียงแต่ห้ามปรากฏแบรนด์เพื่อการโฆษณาเท่านั้น จึงทำให้สื่อสามารถออกอากาศฉากที่ดื่มเหล้าได้นั่นเองค่ะ 

แต่อย่างไรก็ตาม ผู้ชมและผู้เชี่ยวชาญบางส่วนก็เริ่มตั้งคำถามว่า ทุกวันนี้บนทีวีมีฉากดื่มเหล้าให้เห็นมากเกินไปแล้วหรือเปล่า? ซึ่งทางสถาบันส่งเสริมสุขภาพแห่งเกาหลีใต้ก็ได้ออกมาแสดงความคิดเห็นในประเด็นนี้ว่า การแสดงภาพคนดื่มแอลกอฮอลล์ผ่านสื่อเป็นการกระตุ้นและสนับสนุนให้คนดื่มหนักมากขึ้น อ้างอิงจากผลจากผู้ตอบแบบสอบถามกว่า 47% จาก 1,057 คน กล่าวว่าพวกเขารู้สึกอยากดื่มเหล้าหลังจากเห็นฉากเหล่านั้นในทีวี รวมไปถึงบางครั้งฉากดื่มเหล้ามักจะเกี่ยวข้องกับเนื้อหาทางเพศหรือการใช้ความรุนแรงที่อาจส่งผลกระทบที่ไม่ดีต่อผู้ชม

นอกจากนี้สถาบันยังเสนอแนะเพิ่มเติมว่า ทางรัฐบาลเกาหลีควรเข้ามาแทรกแซงผ่านนโยบายสาธารณะในการควบคุมการแสดงภาพการดื่มแอลกอฮอลล์ที่ปรากฏในสื่อ เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดผลกระทบด้านลบ รวมถึงเสนอข้อมูลให้ประชาชนรับรู้ถึงข้อเสียของการดื่มเหล้ามากเกินไปให้เยอะขึ้นด้วยค่ะ

การดื่มโซจูเป็นวัฒนธรรมในการเข้าสังคมของบ้านเค้า ซึ่งก็ไม่ใช่เรื่องที่แปลกอะไรใช่ไหมคะ และการที่ปรากฏฉากดื่มเหล้าในซีรีส์เป็น ‘Soft Power’ ที่ช่วยส่งออกโซจูไปต่างประเทศมากขึ้นด้วย แต่อย่างไรก็ตามถ้าหากมากเกินไปก็อาจส่งผลเสียได้เช่นกัน

น้องๆ คนไหนอยากรู้เรื่องวัฒนธรรมการกินดื่มของเกาหลีมากกว่านี้ พี่แนะนำให้ดูรายการ Paik’s Spirit ทาง Netflix เลยค่ะ บอกเล่าเกร็ดความรู้แบบแน่นๆ ดำเนินรายการไม่น่าเบื่อ ดูได้เพลินๆ เลยค่าา ^^ (ปล. ดูตอนดึกระวังหิวนะ!)