Poetry101: รู้จัก ‘Literary Devices’ กลวิธีทางวรรณศิลป์ที่เจอได้ในกลอนภาษาอังกฤษ (เพลงก็เช่นกัน!)

วันนี้ขอเปิดด้วยบทประพันธ์ในตำนานจากเรื่อง Hamlet ของกวีคนสำคัญของโลกอย่าง William Shakespeare เพราะว่าพี่พีชชี่และ English Issues จะพาน้องๆ ทุกคนไปเทคคลาสเรื่อง ‘กลอน (Poem)’ กันค่ะ หลายคนอาจจะคิดว่าในวิชาภาษาอังกฤษจะมีแต่เรื่องคำศัพท์, ไวยากรณ์, Tense หรือการฟังพูดอ่านเขียนเพียงแค่นั้น แต่ความจริงคือยังมีเรื่องของวรรณกรรมที่น่าสนใจไม่แพ้กัน ซึ่งเรื่องกลอนก็เป็นหนึ่งในนั้น และยังช่วยให้เราเข้าใจถึงวัฒนธรรม แนวความคิด และเข้าใจโลกมากขึ้นอีกด้วย! 

และสำหรับใครที่เป็นมือใหม่หัดอ่านกลอน วันนี้เราจะพาน้องๆ ไปรู้จักกับกลวิธีทางวรรณศิลป์ (Literary devices) เพื่อฝึกให้เราอ่านกลอนได้สนุกและเข้าใจเนื้อหาได้ลึกซึ้งกว่าเดิมกันค่ะ แถมกลวิธีทางวรรณศิลป์ยังใกล้ตัวน้องๆ กว่าที่คิดเพราะมันยังอยู่ในงานแขนงอื่นๆ เช่น เพลงหรือภาพยนตร์ที่น้องๆ อาจคุ้นหูคุ้นตากันอยู่แล้วก็ได้น้าาา ว่าแล้วก็ไปส่องกันเลยค่ะ! 

……………………………

Poetry 101

• Poetry (n.) อ่านว่า โพ'อิทรี แปลว่า กวีนิพนธ์, การประพันธ์บทกวี
• Poet (n.) อ่านว่า โพ'อิท แปลว่า นักกวี
• Poem (n.) อ่านว่า โพ'เอิม แปลว่า บทกวี, โคลง, กลอน, กาพย์, กวีนิพนธ์, บทประพันธ์ร้อยแก้ว

เชื่อว่าน้องๆ หลายคนเคยเรียนกลอนภาษาไทยกันมาอย่างหนักหน่วง และถ้าหากสังเกตดูจะพบว่ากลอนส่วนใหญ่นั้นล้วนบันทึกเรื่องราวทางประวัติศาสตร์เอาไว้มากมาย เช่นเดียวกันกับกลอนในภาษาอังกฤษหรือที่เรียกกันว่า Poem ก็สอดแทรกสตอรี่เอาไว้เพียบ ยกตัวอย่างกลอนที่เก่าแก่ที่สุดในโลกอย่าง “Epic of Gilgamesh”  ที่นอกจากเล่าเรื่องเกี่ยวกับการผจญภัยของฮีโร่แล้ว ยังทำให้ได้เรียนรู้เรื่องราวยุคเมโสโปเตเมียไปในตัวอีกด้วย

การแต่งกลอนก็ค่อยๆ มีการพัฒนาไปตามยุคสมัยจนเป็นสิ่งที่คนเริ่มอ่านเพื่อความสุนทรีย์และมีหลากหลายรูปแบบมากๆ ยกตัวอย่างนักกวีชื่อดังระดับโลก เช่น วิลเลียม เชกสเปียร์ (William Shakespeare), เอดการ์ แอลลัน โพ (Edgar Allan Poe) หรือ ที.เอส อีเลียต (T.S. Eliot) เป็นต้น 

และถ้าใครอยากอ่านกลอนและทำความเข้าใจให้ลึกซึ้งมากขึ้น ก่อนอื่นเรามาทำความรู้จักกับ “กลวิธีทางวรรณศิลป์ (Literary devices)” หรือเครื่องมือที่สำคัญในการประพันธ์กวีนิพนธ์กันเลยค่ะ แต่ต้องขอบอกก่อนว่ากลวิธีทางวรรณศิลป์นั้นมีเยอะมากๆ และแต่ละกลอนอาจมีกลวิธีที่เหมือนหรือแตกต่างกันออกไปขึ้นอยู่กับสไตล์ของนักกวีคนนั้นค่ะ วันนี้พี่จึงขอยก 8 กลวิธีพื้นฐานมาให้ทุกคนรู้จักก่อนค่าาาา~

……………………………

Simile (คำอุปมา)

เริ่มกันที่กลวิธีแรกกันเลยค่ะ Simile (อ่านว่า ซิม'มะลี) หรือคำอุปมาเป็นการเปรียบเทียบว่าสิ่งหนึ่งเหมือนกับสิ่งหนึ่ง โดยจะสังเกตได้ง่ายๆ หากมีการใช้คำว่า like หรือ as 

ถ้าเปรียบเทียบกับภาษาไทย เราจะสังเกตคำอุปมาได้ง่ายๆ จากคำว่า เปรียบ, ดุจ, ดั่ง เช่น เพราะเธอนั้นเป็นเหมือนดั่งโลกทั้งใบ เป็นต้น

ตัวอย่างประโยค: “Life is like a box of chocolate.” ชีวิตก็เหมือนกับกล่องช็อกโกแลต ประโยคดังจากภาพยนตร์ในตำนานอย่าง Forrest Gump (1994) ที่สื่อประมาณว่า เรารู้ว่านี่คือกล่องช็อกโกแลตก็จริง แต่ก็อาจไม่ได้รู้ว่าช็อกโกแลตข้างในนั้นมีหน้าตาเป็นยังไงหรือรสชาติแบบไหน และถ้าลองแล้วอาจจะชอบหรือไม่ชอบก็ได้ เปรียบได้กับชีวิตคนเราที่คาดเดาไม่ได้และยังต้องเจอเรื่องราวและประสบการณ์ต่างๆ ข้างหน้าอีกมากมาย ซึ่งอาจจะดีบ้างร้ายบ้าง มีถูกใจและไม่ถูกใจ ซึ่งนั่นก็เป็นเรื่องปกติของชีวิตคนเรานั่นเองค่ะ (คมบาดใจสุดๆ )

……………………………

Metaphor (คำอุปลักษณ์) 

มาต่อกันที่ Metaphor (อ่านว่า เมท'ทะฟอร์) หรือคำอุปลักษณ์ ซึ่งจะมีความคล้ายคลึงกับกลวิธีก่อนหน้าอยู่ค่ะ นั่นก็คือเป็นการเปรียบว่าสิ่งหนึ่งเหมือนกับสิ่งหนึ่ง แต่จะใช้การเปรียบให้เป็นสิ่งๆ นั้นไปเลย ไม่มีการใช้ like หรือ as ซึ่งวิธีสังเกตง่ายๆ ก็คือจะใช้ verb to be ซึ่งได้แก่ is, am, are, was, were 

สำหรับภาษาไทยก็มีการใช้คำอุปลักษณ์ที่เราคุ้นหูกันเยอะเลยค่ะ เช่น ครูคือแม่พิมพ์ของชาติ, เธอคือดอกฟ้า ส่วนฉันคือหมาวัด เป็นต้น

โดยการที่เคที เพอร์รี่เปรียบว่าคนเราเป็นปั่งดอกไม้ไฟเพื่อสื่อว่า ทุกคนมีคุณค่า มีพลังที่ซ่อนอยู่ และสามารถเปล่งประกายส่องแสงสว่างไสวเหมือนดอกไม้ไฟนั่นเองค่ะ

เทเลอร์สื่อถึงรู้สึกเหมือนตัวเองไร้ค่าจนเปรียบตัวเองเป็นเพียงเสื้อคาร์ดิแกนเก่าๆ  จนวันหนึ่งที่ผู้ชายคนนึงได้มาพบเจอกับเธอและดูแลทะนุถนอมเธออย่างดีจนเธอรู้สึกเหมือนว่าตัวเองได้เป็นเสื้อตัวโปรดของผู้ชายคนนั้นนั่นเองค่ะ 

……………………………

Hyperbole (คำอติพจน์)

Hyperbole (อ่านว่า ไฮเพอ-โบะลี) หรือคำอติพจน์ เป็นการกล่าวเกินจริง โอเวอร์ๆ จะใช้เพื่อเน้นข้อความของผู้พูดให้หนักแน่นขึ้น เช่น I could eat a horse. (หิวจะแย่แล้ว/หิวไส้จะขาดแล้ว) เพื่อสื่อว่าผู้พูดหิวมากๆ นั่นเองค่ะ

กลอนที่ยกมานั้นมีการใช้ Hyperbole กล่าวเกินจริงเพื่อแสดงให้เห็นถึงความรักมากมายที่ผู้พูดมีต่อคนรักของเขาค่ะ (โหเธอ! หวานเจี๊ยบ) 

……………………………

Onomatopoeia (คำสัทพจน์)

Onomatopoeia (อ่านว่า ออนนะแมท'ทะพี'อะ) หรือคำสัทพจน์ เป็นคำที่ใช้เลียนเสียงต่างๆ จะทำให้เหมือนได้ยินเสียงนั้นจริง ๆ เช่น เสียงวัวร้อง (Moo), เสียงโทรศัพท์ดัง (ring), เสียงแตรรถ (beep) เป็นต้น 

เป็นกลอนที่เอดการ์ แอลลัน โพอธิบายถึงเสียงของกระฆังที่เป็นเสียงโลหะกระทบกันดังเป็นเสียง “clang” และ “clash” แถมยังดังกังวานประหนึ่งเสียงคำรามของสิงโตเลยค่ะ

 Roar ปกติแล้วเป็นเสียงคำรามของสิงโตหรือเสือ แต่ในเพลงนี้เคที เพอร์รี่บอกว่าเธอจะคำรามออกมาแล้ว สื่อว่าเธอนั้นมีความแข็งแกร่งเปรียบดั่งราชสีห์ทีเดียวค่ะ! 

……………………………

Personification (บุคลาธิษฐาน/บุคคลวัต)

Personification หรือบุคลาธิษฐาน/บุคคลวัต เป็นการบรรยายให้สิ่งไม่มีชีวิตมีความรู้สึกนึกคิดหรืออากัปกิริยาเหมือนมนุษย์ เพื่อเป็นการเร้าอารมณ์นั่นเอง เช่น “The sun smiled down on us.” พระอาทิตย์ส่งยิ้มลงมาหาพวกเรา “The light danced on the surface of the water.” แสงร่ายรำอยู่บนผิวน้ำ เป็นต้น 

มาที่บทละครชื่อดังของเชกสเปียร์ที่ดังสุดๆ อย่าง ‘Romeo and Juliet’ ก็มีการใช้สรรพนาม “her” ซึ่งเป็นเป็นสรรพนามที่ใช้กับคนเรียกแทนดวงจันทร์นั่นเองค่ะ

……………………………

Irony (คำเสียดสี)

Irony (อ่านว่า ไอ'ระนี) เป็นการใช้คำเพื่อประชด เสียดสี แกล้งพูดไม่ตรงกับสิ่งที่ต้องการสื่อจริงๆ (ทั้งโดยตั้งใจและไม่ตั้งใจ) และยังหมายรวมถึงสถานการณ์ที่ไม่ตรงตามความเป็นจริงก็นับเป็น Irony เช่นกัน โดย Irony นั้นจะแบ่งเป็น 3 ประเภท ได้แก่

Verbal Irony คือการพูดไม่ตรงตามสิ่งที่ตัวเองหมายถึง 

Dramatic Irony คือการที่ผู้อ่านรับรู้ข้อมูลมากกว่าตัวละครในเรื่อง มักจะใช้กับโศกนาฏกรรม เช่น การที่ผู้ชมรู้อยู่แล้วว่ามุนินและมุตาเป็นฝาแฝดกันแต่ตัวละครในเรื่องไม่รู้นั่นเอง 

Situational Irony คือการที่ผลลัพธ์ของเรื่องราวนั้นๆ แตกต่างจากสิ่งที่ผู้อ่านคาดไว้อย่างสิ้นเชิง เพื่อทำให้เรื่องราวนั้นมีจุดพลิกผันและตราตรึงใจผู้อ่าน 

 ท่อนนี้เป็น Situation irony เพราะเราอาจเดาจากสถานการณ์ได้ว่าผู้ชายคนนี้เป็นคนที่ดีกับเทเลอร์ก็ควรจะรักกันดีสิ แต่สุดท้ายเธอกับจบความสัมพันธ์กับเขา (เพราะความดีไม่ใช่รางวัลของความรักสินะ~~)

……………………………

Symbol (คำสัญลักษณ์) 

Symbol (อ่านว่า ซิม'เบิล) หรือคำสัญลักษณ์ เป็นคำที่กำหนดขึ้นเพื่อใช้เปรียบเทียบแทนอีกสิ่งหนึ่ง โดยมักจะเป็นความหมายแฝงที่คนทั่วไปรับรู้ หรืออาจจะเป็นคำสัญลักษณ์เฉพาะบริบทนั้นๆ ก็ได้ เช่น 

• Rose = ผู้หญิง
• Worm  = ผู้ชาย

กลอนนี้จึงสื่อว่าดอกกุหลาบที่โดนหนอนชอนไชก็เปรียบเหมือนผู้หญิงที่ถูกผู้ชายชิงสุกก่อนห่ามจนมีมลทิน (นี่คือสุภาษิตสอนหญิงที่แต่งโดยผู้ชายนะคะ แหะๆ) 

……………………………

Imagery (ภาพในความนึกคิด/มโนภาพ)

ปิดท้ายด้วย Imagery (อ่านว่า อิม'มิจเจอรี) หรือภาพในความนึกคิด/มโนภาพ เป็นการพรรณนาสิ่งต่างๆ ในมิติของประสาทสัมผัสทั้งห้า ได้แก่  รูป รส กลิ่น เสียง และสัมผัส เพื่อให้งานนั้นๆ ดูมีชีวิตชีวาและลึกซึ้งมากขึ้น เช่น Sweet ripe peach (ลูกพีชสุกรสหวาน), The smell of burnt toast and greasy bacon (กลิ่นของขนมปังไหม้และเบคอนเยิ้มๆ) เป็นต้น

 จะเห็นได้ว่าเป็นการบรรยายถึงรูปลักษณ์ที่เหมือนได้มองเห็นด้วยตาตัวเองเลย และเป็นอีกหนึ่งกลวิธีที่ใช้บ่อยในเพลงด้วยค่ะ! 

……………………………

ตัวอย่างการใช้ Literary Devices ในกลอนดัง

ใครสนใจอ่านกลอนบทเต็ม สามารถตามไปอ่านได้ที่เว็บไซต์ Poetry Foundation ซึ่งเป็นเว็บไซต์ที่รวบรวมกลอนและบทกวีไว้มากมายตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันเลยค่ะ แถมยังมีสาระความรู้ดีๆ เพิ่มเติมหลายอย่าง เช่น บทความ แมกกาซีน และพอดแคสต์เกี่ยวกับบทกวี เป็นต้น 

……………………………

เป็นยังไงกันบ้างคะกับความรู้เรื่องกลอนที่พี่นำมาเล่าวันนี้ ก็มีทั้งกลวิธีที่เรียกได้ว่าเหมือนกับของภาษาไทยเราและก็มีทั้งกลวิธีที่แปลกใหม่ที่ล้วนแล้วแต่ทำให้เราเข้าถึงอรรถรสกลอนต่างๆ ได้แบบถึงพริกถึงขิงมากขึ้นไปอีก แล้วน้องๆ ชอบกลอนภาษาอังกฤษหรือภาษาไทยมากกว่ากันเอ่ย? หรือมีกลอนในดวงใจบทไหนก็มาแชร์กันในคอมเมนต์ได้น้าาาา~ วันนี้พี่พีชชี่ต้องขอตัวไปอ่านกลอนโปรดก่อนนะคะ บ๊ายบายค่ะ