ไอเดียนี้ไม่ใช่ของเรา! รู้จัก "Cryptomnesia" อาการที่สมองขโมยความทรงจำตัวเอง

สวัสดีค่ะชาว Dek-D ทุกคนน~ น้องๆ เคยเป็นเหมือนกันมั้ย? ที่บางทีก็รู้สึกว่าหลงลืมสิ่งที่เคยทำไปแล้ว หรือมีบางครั้งที่ความคิดของเราดันไปคล้ายกับความคิดของคนอื่นโดยไม่รู้ตัวซะงั้น ถ้าใครเคยเป็นแบบนี้ อาจเข้าข่ายอาการ ‘Cryptomnesia’ หรือ ‘อาการที่สมองเผลอขโมยความทรงจำของตัวเอง’ ก็ได้นะคะ

วันนี้พี่บีมบันจะพาน้องๆ ไปรู้จักกับอาการนี้กันว่าเกิดจากอะไร แล้วมีวิธีป้องกันอย่างไรบ้าง พร้อมแล้วก็ไปกันเลยค่าา ~ 

• • • • • • • • •  •

‘Cryptomnesia’ เป็นอาการผิดปกติที่พบได้ไม่บ่อยเลยค่ะ เกิดจากการที่สมองนำความทรงจำใหม่มาซ้อนทับกับความทรงจำเดิม แทนการประมวลผลว่าเราเคยเห็นหรือได้ความคิดนี้มาจากที่ไหน ทำให้คนที่มีอาการนี้ลืมและคิดว่าตัวเองเป็นคนคิดไอเดียนี้ขึ้นมาเองค่ะ

ปล. คำว่า ‘Crypto-’ นี้มาจากรากศัพท์ภาษากรีก ‘Kryptós’ ที่แปลว่าหลบซ่อน (Hidden) นั่นเองค่ะ

• • • • • • • • •  •

เผลอก๊อบปี้ไอเดียคนอื่นไม่รู้ตัว!

ฟังผิวเผินอาจดูเหมือนเรื่องบังเอิญ แต่ความจริงอาการนี้น่ากลัวกว่าที่คิดนะคะ โดยเฉพาะกับคนที่เรียนหรือทำงานสายอาชีพที่ต้องใช้ความคิดสร้างสรรค์ในการประดิษฐ์ผลงาน ไม่ว่าจะเป็น ศิลปิน นักเขียน หรือนักแต่งเพลง อาจทำให้ไปเผลอลอกเลียนแบบผลงานของคนอื่นโดยไม่ได้ตั้งใจ เพราะสมองดันเชื่อว่าเราคิดขึ้นมาเองทั้งหมด (อันตรายมากก!)

แต่ใดๆ ก็คือเจ้าอาการ Cryptomnesia ก็ไม่สามารถยกมาใช้เป็นข้ออ้างในการเลียนแบบผลงานผู้อื่นนะคะ เพราะการคัดลอกผลงานในสายอาชีพแบบนี้เป็นเรื่องที่ร้ายแรงมากๆ

• • • • • • • • •  •

กรณีศึกษาอันโด่งดัง

ถ้าพูดถึงตัวอย่างที่ถูกถกเถียงกันมากที่สุดคงเป็นของ ‘Helen Keller’ นักเขียนสตรีผู้พิการทางสายตาและหูหนวกตั้งแต่ยังเด็ก เจ้าของผลงานเรื่อง The Story of My Life ที่ถูกนำไปสร้างเป็นภาพยนตร์และละครหลายเรื่องด้วยกัน

ในปี ค.ศ. 1891 เฮเลนในวัย 11 ปีได้เขียนเรื่อง ‘The Frost King’ ซึ่งถูกนำไปตีพิมพ์ในวารสารเกี่ยวกับคนหูหนวกและคนตาบอด ทำให้เรื่องสั้นนี้ถูกเผยแพร่ออกไปในวงกว้างและเป็นที่รู้จักอย่างมาก แต่ว่าในปีถัดมา มีคนพบว่าบางประโยคในเรื่องดันไปคล้ายกับหนังสือ ‘Frost Fairies’ ที่เขียนโดย ‘Margaret Canby’ และนั่นทำให้เธอถูกโจมตีอย่างหนักเลยค่ะ

ในเนื้อหาของ The Story of My Life เฮเลนได้พูดถึงเหตุการณ์นี้ โดยกล่าวว่าเธอจำไม่ได้ว่าเคยอ่านเรื่อง Frost Fairies และผลตัดสินจากศาลโรงเรียนก็แตกความเห็นออกเป็น 2 ฝั่งว่าเธอขโมยไอเดียกับไม่ได้ขโมย แม้ว่าผลจะออกมาเสมอกัน แต่มันก็สร้างแผลใจฝังลึกให้กับเฮเลนอย่างมาก จนเธอเกือบจะล้มเลิกการเป็นนักเขียนไปแล้วค่ะ TT

แต่ความจริงก็คือมีหนึ่งเดียวค่ะ เพราะเรื่องราวทั้งหมดนี้ เธอเพิ่งจะมานึกได้ว่าเคยมีคนเล่าสตอรี่จากหนังสือ Frost Fairies ให้ได้ฟังเมื่อนานมาแล้ว แต่ตัวเองกลับจำไม่ได้และก็ไม่ได้เอะใจอะไร  และหารู้ไม่ว่าตนกำลังตกอยู่ในอาการ Cryptomnesia จนเผลอไปนำเนื้อหาต้นฉบับมาผสมกับไอเดียใหม่จนกลายเป็นผลงานของตัวเองซะงั้น!  

• • • • • • • • •  •

มีปัจจัยอะไรบ้างที่ทำให้เกิด Cryptomnesia

ว่ากันว่าปัจจัยหลักๆ เกิดจากความเครียด การอดนอน และการดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ หรือตอนที่ต้องจดจำข้อมูลจำนวนมากในเวลาสั้นๆ จนทำให้สมองตั้งตัวไม่ทันและจัดลำดับเฉพาะข้อมูลที่สำคัญเท่านั้น และมักจะเกิดกับคนที่ได้รับแรงกดดันมากๆ ด้วยค่ะ // ใครเรียนหนัก หรือหักโหมงานบ่อยๆ อาจเป็นได้ไม่รู้ตัว  

นอกจากนี้อาการ Cryptomnesia ยังพบได้ในคนที่มีอาการโรคทางจิตเภท ไม่ว่าจะเป็น โรควิตกกังวล โรคอารมณ์สองขั้ว และภาวะซึมเศร้าด้วยนะคะ  

• • • • • • • • •  •

เช็กกันหน่อยว่ามีอาการหรือเปล่า?

• รู้สึกสับสนแยกไม่ออกว่าเหตุการณ์นี้เกิดขึ้นไปแล้วหรือว่าเป็นเรื่องใหม่ที่เพิ่งเกิดกันแน่
• เพิ่งทำบางสิ่งไปเมื่อกี้ แต่กลับจำไม่ได้ซะงั้น
• รู้สึกว่าความทรงจำหายไป และไม่สามารถจดจำเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นกับตัวเองในอดีตได้ชัดเจน

• • • • • • • • •  •

แนวทางป้องกันเบื้องต้น

ปัจจุบันยังไม่มียาที่รักษา Cryptomnesia โดยเฉพาะ แต่ไม่ต้องกังวลไปเพราะมันไม่ใช่อาการเรื้อรัง  หากใครเป็นอยู่ วิธีแก้ง่ายๆ คือ พยายามผ่อนคลาย ไม่เครียดกับชีวิตจนเกินไป หาสมุดเล็กๆ จดโน้ตไว้กันลืม หาหนังสือดีๆ อ่านสักเล่มเพื่อเยียวยาจิตใจ และนอนหลับพักผ่อนเยอะๆ ก็อาจช่วยให้หนักกลายเป็นเบาได้นะคะ 

• • • • • • • • •  •

น่าสนใจมากเลยใช่ไหมคะ บางทีเราอาจจะไม่ได้ตั้งใจลืมหรอก แต่สมองของเราดันไม่เชื่อฟังซะอย่างนั้น ถ้าใครอ่านแล้วคลับคล้ายคลับคลาว่ากำลังเป็น ลองสังเกตตัวเองดูว่าเราเครียดมากไปหรือเปล่า อย่าลืมรักษาสุขภาพและเติมความสุขให้ตัวเองอยู่เสมอนะคะ ^^