ความก้าวหน้าของไทยในการแก้ไขปัญหาขยะทางทะเล

ตั้งกระทู้ใหม่

จากเหตุการณ์ที่สะเทือนความรู้สึกคนไทย และย้ำเตือนคนไทยให้ตระหนักถึงการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติโดยเฉพาะอย่างยิ่งทรัพยากรธรรมชาติ ด้านทะเล กับเหตุการณ์ที่ลูกพยูนที่ชื่อว่า มาเรียมได้เสียชีวิตลง จากการพบขยะพลาสติกในท้องของมา
จากเหตุการณ์วันนั้น ในปี 2562 จนถึงปีนี้ คือปี 2564 มีอะไรที่คืบหน้าและเป็นรูปธรรมต่อปัญหาและเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นการบริหารจัดการขยะทะเลและพลาสติกใช้ครั้งเดียวทิ้งประสบความสำเร็จจนอับดับประเทศที่มีขยะทะเลสูงสุดในโลกลงมาอยู่ที่อันดับ 10 หลังภาคเอกชนและประชาชนเป็นแรงผลักดันลดใช้ถุงพลาสติกและโฟมลงอย่างเห็นได้ชัด

เมื่อวันที่ 22 พ.ย.2562 มีการออกมาตรการและแก้ปัญหาขยะทะเลและพลาสติกใช้ครั้งเดียวทิ้งอย่างจริงจังของรัฐบาล ควบคู่กับการสร้างการรับรู้ให้กับประชาชนทั่วประเทศและนักท่องเที่ยวต่างชาติต่อเนื่อง ส่งผลให้ประเทศไทยสามารถปรับอันดับประเทศที่มีขยะทะเลสูงสุดในโลกในอับดับ 6 ลงมาอยู่ที่อันดับ 10 ได้สำเร็จ ถือเป็นสัญญาณที่ดีจากการแก้ปัญหาขยะทะเลและและพลาสติกใช้ครั้งเดียวทิ้งของไทย

หลังจากภาคเอกชนกว่า 50 แห่งเข้าร่วมเป็นพันธมิตรกับภาครัฐงดและหยุดแจกจ่ายถุงพลาสติกในห้างสรรพสินค้า ศูนย์การค้า และตลาดสดที่เริ่มอย่างเข้มข้นในวันที่ 1 ม.ค.2563 ประกอบกับ ภาคเอกชนจำนวนมากรณรงค์ให้งดใช้ถุงพลาสติกและโฟมภายในองค์ จึงเป็นตัวเร่งให้การลดพลาสติกใช้ครั้งเดียวทิ้งหมดไปจากประเทศได้เร็วขึ้น โดยมีภาคประชาชนเป็นแรงเสริม สนับสนุน และผลักดันให้การแก้ปัญหาขยะพลาสติกในประเทศเห็นผลได้จริง

ไทยนับเป็นอีกประเทศที่มีความก้าวหน้าเรื่องการบริหารจัดการขยะอย่างเห็นผลและทำได้จริง โดยเฉพาะการยกระดับการแก้ปัญหาขยะทะเลอยู่ในระดับอาเซียนสำเร็จ ประกอบกับ สร้างการจิตสำนึกและการรับรู้การแยกขยะตั้งแต่ต้นทางเพื่อนำขยะที่สามารถรีไซเคิลได้นำกลับมาใช้ใหม่หรือแปรรูปให้เกิดประโยชน์สูงสุด
https://news.thaipbs.or.th/content/286359

จากเหตุการณ์ในปี 2562 เป็นปีแรกหลังจากเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น และในปี 2563 มีองค์กรเอกชนที่ร่วมมือกันในนามของ SWAT ได้แก้ไขวิกฤติขยะพลาสติกในทะเลไทย มีการแก้ปัญหาผ่านโรดแมปการจัดการขยะพลาสติก พ.ศ.2561-2573 ตั้งเป้าเลิกใช้ถุงพลาสติกหูหิ้ว ที่มีความหนาน้อยกว่า 36 ไมครอน กล่องโฟมใส่อาหาร หลอดและแก้วพลาสติกชนิดบางแบบใช้ครั้งเดียว ภายในปี 2565 รวมถึงการนำขยะพลาสติกเป้าหมายกลับมาใช้ใหม่ ร้อยละ 100 ภายในปี 2570

ความพยายามคุมเข้มใช้พลาสติกและลดปริมาณขยะพลาสติก ทำให้ไทยปรับลดอันดับประเทศที่มีขยะพลาสติกในทะเลสูงสุดในโลกจากอันดับ 6 เป็นอันดับที่ 10 ลดปริมาณการใช้ถุงพลาสติกได้กว่า 25,284 ล้านใบ หรือ 228,820 ตัน เท่านั้นไม่พอ เส้นทางลดขยะพลาสติกของไทยยังขับเคลื่อนไปอีกระดับ

โดยกลุ่มผู้เชี่ยวชาญด้านจัดการของเสีย ภายใต้สมาคมการจัดการของเสีย (ประเทศไทย) หรือ SWAT เปิดโครงการ "ลดพลาสติกฟุตปรินต์-Plastic footprint” ตามแนวทางขององค์การด้านสิ่งแวดล้อม Ocean Recovery Alliance (ORA) ภายใต้ชุดโครงการ SEA circular ของโครงการสิ่งแวดล้อมแห่งสหประชาชาติ เพิ่มประสิทธิภาพในการลดขยะพลาสติก วิธีนี้คิดค้นโดยสหรัฐและฮ่องกง ซึ่งแตกต่างจาก “คาร์บอนฟุตปรินต์” ซึ่งหมายถึงการวัดปริมาณก๊าซเรือนกระจกที่ปล่อยออกมาจากผลิตภัณฑ์แต่ละหน่วย ตลอดวัฏจักรชีวิตของผลิตภัณฑ์ ตั้งแต่การได้มาซึ่งวัตถุดิบ การขนส่ง การประกอบชิ้นส่วน การใช้งาน และการจัดการซากผลิตภัณฑ์หลังใช้งาน โดยคำนวณออกมาในรูปของคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่า

“พลาสติกฟุตปรินต์” ถือเป็นเครื่องมือใหม่ ยังไม่เคยนำมาใช้ในประเทศไทย แต่ในสถานการณ์ที่การนำขยะพลาสติกกลับมาใช้ประโยชน์ยังไม่กระเตื้อง การสนับสนุนแนวทางใหม่จึงจำเป็น ตอนนี้สมาคมจับมือกับบริษัทและองค์กรต่างๆ จำนวน 12 องค์กร ผลักดันโครงการดังกล่าว จัดพิธีลงนามในบันทึกข้อตกลงความร่วมมือ ณ โรงแรมสุโกศล หวังจะเกิดผลรูปธรรมในการลดขยะพลาสติกในทะเล ซึ่งแต่ละปีขยะพลาสติกกว่า 8 ล้านตันไหลลงสู่ทะเลและมหาสมุทร ส่งผลกระทบรุนแรงต่อสัตว์น้ำและสภาพแวดล้อม มีการคาดการณ์ว่า ภายในปี พ.ศ.2593 จะมีปริมาณพลาสติกในมหาสมุทรมากกว่าจำนวนปลา

ภัทรพล ตุลารักษ์ ผู้จัดการโครงการและเลขาธิการสมาคม SWAT ให้ภาพการศึกษาพลาสติกฟุตปรินต์ขององค์กรว่า เป็นการศึกษาข้อมูลพื้นฐานในปัจจุบันของการใช้ การเก็บรวบรวม การรีไซเคิล และการใช้ประโยชน์จากพลาสติกรีไซเคิลขององค์กร โดยพิจารณาข้อมูลทั้งชนิด ปริมาณ และเชิงคุณภาพ เพื่อให้สามารถเข้าใจได้ว่าการดำเนินงานขององค์กรส่วนใดที่มีการใช้หรือการทิ้งพลาสติกมากเกินไป และจะสามารถลดพลาสติกฟุตปรินต์ได้อย่างไร

“ยกตัวอย่างธุรกิจอาหาร จะศึกษา 2 ส่วน คือ การใช้ ดูปริมาณการใช้ เยอะหรือน้อย รวมถึง-ส่วนของชนิดพลาสติกที่ใช้ บางทีใช้ปริมาณมาก แต่เป็นพลาสติกที่รีไซเคิลได้ทั้งหมด พลาสติกฟุตปรินต์ก็จะดีกว่า บางองค์กรใช้น้อยแต่รีไซเคิลไม่ได้เลย ส่วนการทิ้ง หากขยะพลาสติกไปหลุมฝังกลบถือว่าแย่สุด แต่ถ้านำไปใช้ในธุรกิจพลังงานหรือรีไซเคิลเป็นบรรจุภัณฑ์อีกครั้ง

ผลประเมินพลาสติกฟุตปรินต์ดีกว่า ซึ่ง 12 องค์กรที่ลงนาม MOU ส่วนหนึ่งมีข้อมูลทั้งสองส่วนละเอียด แต่บางองค์กรยังไม่ชัดเจน ใช้พลาสติกประเภทไหนบ้าง" ภัทรพลอธิบาย

หากผลจากการศึกษาพลาสติกฟุตปรินต์ออกมา ภัทรพลบอกว่า จะให้ความรู้ความเข้าใจกับมีผู้เกี่ยวข้องที่มีบทบาทในการจัดการพลาสติกฟุตปรินต์ ตั้งแต่ลูกค้า พนักงาน ผู้บริหาร นักลงทุน ฝ่ายจัดซื้อ ฝ่ายออกแบบผลิตภัณฑ์ เป็นต้น และเมื่อเห็นข้อมูลทั้งหมดแล้วก็จะสามารถวางแผนบริหารจัดการให้เกิดการหมุนเวียนทรัพยากรตามหลักเศรษฐกิจหมุนเวียนได้ หากใช้พลาสติกที่รีไซเคิลยาก ต้องปรับเปลี่ยนบรรจุภัณฑ์อาหารที่ง่ายต่อการรีไซเคิล รวมถึงแก้ความเข้าใจผิดเปลี่ยนมาใช้ถุงผ้าสปันบอนด์ ผลิตจากพลาสติกเปื่อยง่าย สลายเป็นไมโครพลาสติก อันตรายต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อมกว่าถุงพลาสติกอีก

“เราจะหาจุดปรับปรุง ลดใช้ ลดทิ้ง เพิ่มอัตรารีไซเคิล โดยช่วยแนะนำแนวทาง บางอย่างเป็นเรื่องเทคนิค บางอย่างต้องลงทุน เปลี่ยนแปลงกระบวนการจัดการ โดยบริษัทจะตัดสินใจใช้มาตรการที่เหมาะสมกับองค์กร

ผมเห็นด้วยที่เสนอให้รัฐบาลออกกฎหมายกำหนดให้ผู้ผลิตต้องรับผิดชอบในการรีไซเคิลบรรจุภัณฑ์ที่ตนผลิต อดีตผู้ผลิตต่อต้าน ปัจจุบันผู้ประกอบการรายใหญ่เห็นตรงกัน"

อย่างไรก็ตาม ผู้จัดการโครงการระบุแนวทางของ ORA ยังไม่เคยถูกนำมาใช้ในบ้านเรา จึงยังไม่มีผลการศึกษาก่อนหน้านี้ และผลที่ได้อาจจะยังไม่สามารถเปรียบเทียบในอุตสาหกรรมเดียวกันหรือใกล้เคียงกันได้ เพราะจำนวนผู้ร่วมโครงการยังไม่เป็นตัวแทนของอุตสาหกรรมนั้นๆ ได้ เฟสต่อไปจะพัฒนาสู่มาตรฐานระบบสำหรับ ORA มาร่วมกับ UNEP เมื่อปี 2561 เพื่อดำเนินโครงการในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ประเทศมาเลเซียเริ่มใช้ก่อนไทยไม่นาน

ด้าน ศ.ดร.อรทัย ชวาลภาฤทธิ์ นายกสมาคม SWAT กล่าวว่า เป้าหมายสำคัญของโครงการพลาสติกฟุตปรินต์ คือ ลดการใช้พลาสติกและเพิ่มการนำขยะพลาสติกกลับมาใช้ประโยชน์ให้มากที่สุด เพื่อสนับสนุนเศรษฐกิจหมุนเวียน ซึ่งสมาคมจะดำเนินโครงการนี้ร่วมกับบริษัทและองค์กรในไทย

เพื่อช่วยศึกษาการใช้และทิ้งพลาสติกในปัจจุบัน ก่อนนำเสนอแนวทางลดใช้ผ่านมาตรการต่างๆ

เพื่อสนับสนุนให้หน่วยงานต่างๆ ซึ่งมีธุรกิจอาหารและเครื่องดื่ม ผู้ผลิตพลาสติกและบรรจุภัณฑ์ ตลอดจนภาคบริการ และภาคการศึกษา นำสู่ปฏิบัติให้เกิดผลเป็นรูปธรรม โครงการนี้มีความสำคัญสำหรับการจัดการสิ่งแวดล้อมและความยั่งยืนในไทย

“12 บริษัทสมัครใจนำร่องร่วมลดพลาสติก มีทั้งลงมือแก้ไขปัญหาขยะพลาสติกในองค์กรจนประสบผลสำเร็จและบริษัทที่ใส่ใจ แต่ยังขาดระบบจัดการอย่างมีประสิทธิภาพ ตั้งเป้าถอดบทเรียนจากองค์กรต่างๆ โดยใช้ตัวชี้วัดพลาสติกฟุตปรินต์ เพื่อเป็นไกด์ไลน์ภาคโรงงาน ภาคการศึกษา ภาคบริการ จะต้องทำอย่างไร ข้อมูลจากโครงการจะมาจัดเวทีประชุมเชิงปฏิบัติการเพิ่มเติมภายในเดือนสิงหาคมนี้ การแลกเปลี่ยนความคิดเห็น เรียนรู้ร่วมกันสำคัญ เพื่อยกระดับการจัดการของเสียขยะพลาสติกของไทย ซึ่งสมาคมยังส่งเสริมงานวิชาการจัดการขยะอาหารและของเสียชุมชนอีกด้วย" ศ.ดร.อรทัยกล่าว

บริษัทและองค์กรที่ร่วมจุดประกาย "พลาสติกฟุตปรินต์” มีธุรกิจอาหารและเครื่องดื่มชื่อดัง ผู้ผลิตพลาสติกและบรรจุภัณฑ์ ตลอดจนภาคบริการ และภาคการศึกษา ประกอบด้วย บริษัท เอส แอนด์ พี ซินดิเคท จำกัด (มหาชน), บริษัท เซ็ปเป้ จำกัด (มหาชน), บริษัท คอสมอสบริวเวอรี่ (ประเทศไทย) จำกัด, บริษัท ทีพีบีไอ จำกัด (มหาชน), โรงแรม เดอะ สุโกศล, โรงแรมซิกเซ้นส์ รีสอร์ท สปาร์, บริษัท ดอยคำผลิตภัณฑ์อาหาร จำกัด, บริษัท ซีเท็กซ์อินดัสตรีคอร์ปอเรชั่น จำกัด, เทศบาลตำบลเวียงเทิง จ.เชียงราย, มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง, โรงเรียนวัดสร้อยทอง และโรงเรียนมาแตร์เดอีวิทยาลัย

กำธร ศิลาอ่อน กรรมการผู้จัดการใหญ่สายการผลิตและการเงิน บริษัท เอส แอนด์ พีฯ กล่าวว่า เราตั้งเป้าหมายลดใช้บรรจุภัณฑ์พลาสติกสำหรับสินค้าหน้าร้าน ให้รีไซเคิลได้ 100% ภายในปี 2565 รวมถึงผลักดันแผนงานพัฒนาอย่างยั่งยืน ธุรกิจอาหารและเบเกอรี่ยังจำเป็นต้องใช้บรรจุภัณฑ์พลาสติกบางประเภทในการกระบวนการผลิต เพื่อส่งมอบแก่ผู้บริโภค เพราะพลาสติกยังเป็นบรรจุภัณฑ์ถนอมอาหารที่มีประสิทธิภาพ และปลอดภัยต่อผู้บริโภค แต่เราตระหนักปัญหาขยะพลาสติกสร้างผลกระทบสิ่งแวดล้อม ทำให้ปรับปรุงกระบวนการทำงาน และกำจัดขยะอย่างเป็นระบบ

“เราปรับลดพลาสติกที่ใช้บรรจุภัณฑ์ตั้งแต่ปี 61-63 ไปได้ถึง 299 ตัน เปลี่ยนมาใช้หลอดกระดาษ กล่องไหว้พระจันทร์รักษ์โลก กล่องสแน็กบ็อกซ์จากกระดาษคราฟต์ กล่องอาหารจากเยื่อกระดาษขึ้นรูป รายการที่ยังต้องใช้บรรจุภัณฑ์พลาสติกได้ปรับเป็นพลาสติกชนิดเดียว ให้รีไซเคิลได้ ส่วนถุงพลาสติกหูหิ้วไม่ใช้แล้วนำไปรีไซเคิล แปรรูปเป็นเสื้อพนักงาน S&P รวมถึงขอความร่วมมือลูกค้าพกถุงผ้ามาใช้บริการที่ร้าน" กำธรกล่าว และว่า ความร่วมมือครั้งนี้ เพื่อช่วยให้โลกน่าอยู่ต่อไป

ส่วนภาคการผลิต พิพัฒพงศ์ อิศรเสนา ณ อยุธยา กรรมการผู้จัดการใหญ่และประธานเจ้าหน้าที่บริหาร บริษัท ดอยคำผลิตภัณฑ์อาหาร จำกัด กล่าวว่า ดอยคำ ดำเนินธุรกิจตามแนวพระราชดำริ ในหลวงรัชกาลที่ 9 ให้ความสำคัญกับการจัดการของเสียทุกมิติ นโยบายบริษัทมุ่ง GO GREEN จึงร่วมโครงการพลาสติกฟุตปรินต์นี้ เราปลูกฝังให้พนักงานดอยคำมีแนวคิดสีเขียว หรือปลูกป่าในใจคน สร้างจิตสำนึกที่ดี นำไปสู่การลงมือปฏิบัติ เราทำโครงการแกะ ล้าง เก็บ เพื่อลดขยะพลาสติกและนำขยะพลาสติกกลับมาใช้ประโยชน์ ในฐานะผู้ผลิต ต้องกำจัดขยะเอง นำมาสู่การสร้างระบบเรียกคืนบรรจุภัณฑ์พลาสติกที่ผลิต สังคมจะเป็นสีเขียวได้ คนและองค์กรในสังคมต้องมีความรับผิดชอบ หากทุกคนช่วยจะเกิดการเปลี่ยนแปลงที่ดีในบ้านเราต่อไปhttps://www.thaipost.net/main/detail/99248

ซึ่งในส่วนของภาครัฐ ในปีนี้คือปี 2564 นายวราวุธ ศิลปอาชา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ได้สอดรับแนวทางดังกล่าวและเห็นถึงปัญหาที่เป็นปัญหาที่ต้องแก้ไขอย่างต่อเนื่อง เพราะล่าสุดจากวันครบรอบ 2 ปีตั้งแต่เหตุการณ์มารียมจึงได้กำหนดกรอบแผนงานและนโยบายทำให้ไทยได้ลดอันดับมาอันดับจากอันดับที่ 6 ในแง่การแก้ไขปัญหาขยะพลาสติก จนในตอนนี้ ลดมาอันดับที่ 10 ถือว่ามีการพัฒนาจากทางภาครัฐและภาคเอกชนในการแก้ไขปัญหาดังกล่าว เร็วกว่าปีที่ตั้งไว้คือปี 2573 ที่ไทยจะสามารถลดขยะพลาสติกได้สมบูรณ์
https://www.thansettakij.com/general-news/473817

มาตรการประคองราคาเศษพลาสติกในประเทศ ตั้งเป้าหยุดนำเข้า 100% ในปี 2569 ฟื้นชีวิตให้ธุรกิจรีไซเคิลขยะ ต้นเดือนที่ผ่านมา ผมและทีมงานกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ได้ประชุมหารือ เกี่ยวกับมาตรการกำกับการนำเข้าเศษพลาสติก เพื่อเตรียมการนำเสนอเข้าที่ประชุมคณะอนุกรรมการบริหารจัดการขยะพลาสติกและขยะอิเล็กทรอนิกส์ ครั้งที่ 2/2564 ซึ่งประเด็นที่ผมให้ความสำคัญคือการกำหนดมาตรการการนำเข้าเศษพลาสติก เพื่อแก้ปัญหาการนำเข้าในขณะนี้ที่มีจำนวนมาก จนส่งผลกระทบกับราคาเศษพลาสติกในประเทศ ทำให้ราคาการซื้อ-ขายเศษพลาสติกภายในประเทศตกต่ำ จนทำให้อาชีพคัดแยกขยะขาย ซึ่งเคยเป็นกำลังสำคัญในห่วงโซ่ขยะรีไซเคิล กำลังหายไปจากสังคมไทย

กรมควบคุมมลพิษ ได้เตรียมการเสนอมาตรการกำกับการนำเข้าเศษพลาสติก ต่อคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติในการประชุมที่จะมีขึ้นครั้งต่อไป โดยคำนวนจากความต้องการใช้เศษพลาสติกในอุตสาหกรรม ปริมาณ 500,000 ต่อปี ดังนี้

- เสนอให้นำเข้าเศษพลาสติกในปี 2564 ในปริมาณ 250,000 ตันต่อปี หรือ 50% ของกำลังการผลิตทั้งหม
- ร่วมกับการใช้เศษพลาสติกภายในประเทศ ในปริมาณ 250,000 ตันต่อปี อีก 50%
- กำหนดให้ปีต่อๆไป ต้องลดปริมาณการนำเข้าเศษพลาสติกลง ปีละ 20% หรือประมาณ 50,000 ตัน/ปี
- จนครบโควต้า ห้ามนำเข้าเศษพลาสติก 100% ภายในวันที่ 1 มกราคม 2569 และเปลี่ยนมาสนับสนุนการใช้เศษพลาสติกภายในประเทศ 100% เพื่อให้สอดรับกับนโยบายขับเคลื่อนประเทศไทยด้วยระบบโมเดลเศรษฐกิจ BCG (Bio-Circular-Green Economy) ครับ นายวราวุธกล่าว

https://www.facebook.com/674202746364334/posts/1316377792146823/?sfnsn=mo

ดังที่กล่าวมาข้างต้นจะเป็นไปไม่ได้เลยถ้าคนไทยขาดจิตสำนึกในการแก้ไขปัญหาดังกล่าว และภาครัฐที่คอยสนับสนุนการแก้ไขปัญหาผ่านนโยบาย และการผลักดันอย่างต่อเนื่องและภาคเอกชนที่คอยรับฟังและร่วมมือในการแก้ไขปัญหาดังกล่าว เราก็คงไม่ต้องเห็นข่าวการตายของสัตว์ทะเล และปัญหาขยะพลาสติกลอยเกลื่อนในน่านน้ำทะเลไทยอีกต่อไป