เท่มาก! คุณตาผู้บริจาคเลือดมากที่สุดในโลก ทายซิว่าบริจาคไปแล้วกี่ครั้ง?

Photo: Australian Red Cross Blood Service

     คุณตา James Christopher Harrison ปัจจุบันอายุ 80 ปีแล้ว คุณตาบริจาคเลือดรวมกว่า 1,100 ครั้งทั้งบริจาคเลือดปกติและบริจาคพลาสมาในเลือด ทำให้ได้ชื่อว่าเป็น Man With The Golden Arm (ชายผู้มีแขนทองคำ) เลือดของคุณตาช่วยเด็กที่ยังไม่เกิดไปกว่า 2 ล้านคนทั่วโลก คุณตาบริจาคเลือดครั้งที่ 1,106 ไปเมื่อปี 2015 ฉะนั้นถึงวันนี้ก็น่าจะเพิ่มขึ้นอีกจำนวนนึงแล้ว

     เจมส์ คริสโตเฟอร์ แฮร์ริสัน เกิดเมื่อวันที่ 27 ธันวาคม 1936 ที่ประเทศออสเตรเลีย ตอนอายุ 14 คุณตาเข้ารับการผ่าตัดใหญ่ที่ปอด และต้องใช้เลือดถึง 13 ลิตร หลังการผ่าตัดผ่านไปได้ด้วยดีและคุณตาแข็งแรงจนออกจากโรงพยาบาลได้แล้ว คุณตาก็ตั้งปฏิญาณกับตัวเองว่าพออายุครบ 18 เมื่อไหร่ (เกณฑ์อายุที่บริจาคเลือดได้ในสมัยนั้น) คุณตาจะต้องบริจาคเลือดทันที เพื่อที่เลือดของคุณตาจะได้ไปช่วยชีวิตคนอื่นได้เหมือนกับที่คุณตารอดมาได้ด้วยเลือดที่คนอื่นบริจาคมา

     ทันทีที่ครบ 18 คุณตาก็ทำตามที่สัญญากับตัวเองและเริ่มบริจาคเลือดอย่างสม่ำเสมอ จนในปี 1957 หมอบอกคุณตาว่าเลือดโอเนกาทีฟ (O-negative) ของคุณตาเป็นเลือดที่ "ดีกับเด็กตัวฟ้า" เด็กตัวฟ้าของคุณหมอหมายถึงเด็กที่เลือดไม่ค่อยมีออกซิเจนจึงดูตัวซีดๆ และส่วนมากถ้าไม่เสียชีวิตในครรภ์ก็เสียชีวิตไม่นานหลังคลอด ตอนนั้นคุณตาก็ไม่ค่อยเข้าใจอะไรมากนักแต่ก็ยินดีบริจาคพลาสมาทุกๆ 2-3 สัปดาห์ไม่เคยขาดเลย

     แม้จะบริจาคทุก 2-3 สัปดาห์สม่ำเสมอ แต่ไม่กี่ปีหลังจากนั้น คุณตาก็ได้รับโทรศัพท์จากหน่วยบริการเลือด ขอร้องให้คุณตาช่วยไปบริจาคเลือดที่โรงพยาบาลด่วนเพื่อที่จะส่งเลือดไปให้คนที่ประเทศเนเธอร์แลนด์โดยทางหน่วยส่งแท็กซี่มารับคุณตาถึงหน้าบ้านแล้ว แน่นอนว่าคุณตารีบไปบริจาคให้ด้วยความเต็มใจ แต่ตอนนั้นคุณตาก็คิดว่าคงเป็นเรื่องปกติ คนอื่นที่บริจาคประจำคงถูกเรียกไปบริจาคด่วนอยู่บ่อยๆ มั้ง กว่าคุณตาจะรู้ชัดเจนว่าเลือดตัวเองมีความพิเศษกว่าคนทั่วไปมากขนาดไหนก็อีกพักนึงหลังจากนั้น

Photo: Australian Red Cross Blood Service

     พลาสมาในเลือดของคุณตามี anti-D หรือ Rh (D) immune globulin ซึ่งเป็นแอนติบอดีที่หายาก แอนติบอดีตัวนี้สามารถช่วยชีวิตทารกในครรภ์ที่มีภาวะการแตกทำลายของเม็ดเลือดแดงมากผิดปกติชนิด Rh (rhesus D hemolytic disease of the newborn: RhD HDN)  ภาวะเลือดชนิดนี้เกิดจากการที่ทารกในครรภ์มีเลือด Rh-positive แต่แม่เด็กมีเลือด Rh-negative เลือดของทารกอาจผ่านเข้ากระแสเลือดของแม่ในระหว่างตั้งครรภ์ ระบบภูมิคุ้มกันของแม่ก็จะมองว่า Rh-positive เป็นสิ่งแปลกปลอมที่เข้ามา และส่งแอนติบอดี anti-Rh ผ่านรกเข้าไปทำลายเซลส์เม็ดเลือดแดงของทารก และนี่แหละคือตอนที่เลือดของคุณตากลายเป็นฮีโร่ของงาน แอนติบอดี anti-D ของคุณตาสามารถช่วยชีวิตทารกในครรภ์ได้โดยทำให้ระบบภูมิคุ้มกันของแม่ไม่ทำลายเซลส์เม็ดเลือดแดงของทารก จากแต่ก่อนที่มีทารกในออสเตรเลียเสียชีวิตจากภาวะนี้ปีละเป็นพันๆ คน จำนวนก็ค่อยๆ ลดลงมาเพราะการบริจาคพลาสมาอย่างสม่ำเสมอของคุณตานั่นเอง ปัจจุบันเลือดของคุณตาช่วยชีวิตไปแล้วกว่า 2.4 ล้านคน รวมถึงลูกแท้ๆ ของคุณตาด้วยหนึ่งคน

     ความรู้เพิ่มเติม: ภาวะ RhD HDN ไม่ค่อยพบในประเทศไทย บ้านเราที่พบส่วนมากจะเป็นภาวะการแตกทำลายของเม็ดเลือดแดงมากผิดปกติชนิด ABO (ABO hemolytic disease of the newborn: ABO HDN) ที่ทำให้เด็กดูตัวเหลือง เกิดจากทารกมีเลือดกรุ๊ป A หรือ B แต่แม่มีเลือดกรุ๊ป O

Photo: Australian Red Cross Blood Service

     คุณตาคือคนแรกๆ ที่ถูกพบว่ามีเลือดพิเศษแบบนี้ ทำให้ยา Anti-D immune globulin หรือ RhoGAM สำหรับภาวะนี้ถูกสร้างขึ้นมาโดยใช้พลาสมาของคุณตาล้วนๆ ในการวิจัย ปัจจุบันพบว่ามีผู้มีแอนติบอดีชนิดนี้ในเลือดประมาณ 550 คนทั่วโลก โดยประมาณ 50 คนเป็นชาวออสเตรเลีย แต่ใช่ว่าทุกคนจะยินดีไปบริจาคเป็นประจำแบบคุณตานะคะ หลายคนคิดว่าด้วยความที่เลือดตัวเองพิเศษและหายากแล้ว แถมยังรับเลือดคนอื่นมาไม่ค่อยได้อีก ฉะนั้นก็ควรเก็บเลือดของตัวเองเอาไว้ให้มากที่สุด

     แต่ไม่ใช่กับคุณตาค่ะ ยิ่งพอรู้ว่าเลือดตัวเองมีค่าแค่ไหนคุณตายิ่งยินดีที่จะบริจาคเข้าไปอีก นอกจากนี้คุณตายังต้องทำประกันชีวิตมูลค่า 1 ล้านดอลลาร์ไว้ด้วยเพราะความที่เลือดมีค่ามากนี่แหละค่ะ

     คุณตาสอนให้ลูกหลานคุณตาทุกคนเป็นผู้บริจาคเลือดเป็นประจำด้วยเช่นกัน ไม่ว่าจะเป็นเลือดหาง่ายหรือหายากก็ตาม แถมคุณตายังเคยให้สัมภาษณ์หลังได้รับรางวัลจากกินเนสในฐานะผู้ที่บริจาคเลือดมากที่สุดในโลกด้วยว่า "นี่เป็นสถิติเดียวที่เขาอยากให้มีคนทำลายลงได้ เพราะนั่นแปลว่าจะมีผู้บริจาคเกินพันครั้งอีก"

     ปีนี้เป็นปีสุดท้ายแล้วที่คุณตาสามารถบริจาคได้ เพราะคุณตาจะอายุ 81 ปีแล้ว (และไม่ควรบริจาคแล้ว) คุณตาอยากเชิญชวนให้ทุกคนที่สุขภาพแข็งแรงมาบริจาคเลือดกันเยอะๆ มันไม่ใช่เรื่องยากแถมยังได้ของกินฟรีอีกต่างหาก และคุณตาก็มีคำแนะนำดีๆ มาบอกด้วยว่าถึงจะบริจาคมาเป็นพันครั้ง คุณตาก็ยังเสียวอยู่ดีเวลาเห็นเข็มจิ้มเข้าเนื้อตัวเอง ฉะนั้นเวลาจะโดนเจาะเลือดให้เพ่งสมาธิดูผู้คน เพดาน หรือแม้แต่รอยด่างบนกำแพงก็ได้ อย่าไปมองเข็ม แล้วก็จะผ่านไปได้แบบไม่ลำบาก

     ความรู้เพิ่มเติม: การบริจาคพลาสมาสามารถทำได้ทุก 14 วัน ใช้เวลาในการบริจาคแต่ละครั้งประมาณ 30-45 นาที ผู้บริจาคต้องมีอายุ 18-60 ปี น้ำหนัก 50 กิโลกรัมขึ้นไป และมีสุขภาพที่สมบูรณ์แข็งแรง ดูรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ blooddonationthai.com/content/บริจาคพลาสมา

     คุณตาเจมส์เป็นสุดยอดซูเปอร์ฮีโร่เลยนะคะเนี่ย บริจาคมาตลอด 60 กว่าปีแน่ะ เห็นเรื่องราวของคุณตาแล้วพี่ก็สัญญากับตัวเองเลยว่าจะพยายามไปบริจาคตามกำหนดอย่างสม่ำเสมอมากขึ้นค่ะ เพราะถึงเลือดเราจะไม่ได้มีความพิเศษขนาดเอาไปทำวัคซีนแบบเลือดคุณตา แต่การบริจาคเลือดธรรมดาๆ ของเราอย่างสม่ำเสมอสามารถช่วยได้มากถึง 17 ชีวิตเชียวนะคะ (ข้อมูลจากสภากาชาดออสเตรเลีย) ดังนั้นใครที่ร่างกายแข็งแรงและคุณสมบัติผ่านเกณฑ์ก็มาบริจาคเป็นประจำด้วยกันนะคะ