เจาะลึกคณะที่ใช่ สู่อาชีพที่ชอบ : นักนิติวิทยาศาสตร์

ถ้าพูดถึงอาชีพที่ทำงานเกี่ยวข้องกับกฎหมายจะนึกถึงอาชีพอะไรกันบ้างคะ อัยการ? ทนาย? ตำรวจ? แต่ยังมีอีกอาชีพหนึ่งที่มีความสำคัญในปัจจุบันและคนเริ่มให้ความสนใจมากขึ้นคือ “นักนิติวิทยาศาสตร์” เป็นการนำความรู้ทางวิทย์มาใช้ในกระบวนการยุติธรรม โดยพิสูจน์หลักฐานในแต่ละคดีซึ่งจะขาดไปไม่ได้เลย เรามักเห็นตัวละครหลักในละคร/ซีรีส์แนวสืบสวนของต่างประเทศหลายเรื่องประกอบอาชีพนี้กัน แต่ยังไม่ค่อยแมสในไทยสักเท่าไหร่ อย่างไรก็ตามเด็กสายวิทย์ที่อยากทำงานด้านกฎหมายควรรู้ไว้!

บทความ “เจาะลึกคณะที่ใช่ สู่อาชีพที่ชอบ” ในวันนี้จึงขอนำเสนอเรื่องราวของ นักนิติวิทยาศาสตร์ ถ้าอยากรู้ว่าอาชีพนี้จะมีความน่าสนใจยังไง และมีที่ไหนเปิดสอนบ้าง ไปดูกันเลยค่ะ

เจาะลึกคณะที่ใช่ สู่อาชีพที่ชอบ 
"นักนิติวิทยาศาสตร์"

แนะนำอาชีพ "นักนิติวิทยาศาสตร์"

การพิสูจน์หลักฐานในประเทศไทย คนมักรู้จักและมุ่งความสนใจไปที่ “แพทย์นิติเวช” มากกว่า “นิติวิทยาศาสตร์” แต่จริงๆ ทั้ง 2 อาชีพนี้มีหน้าที่ที่แตกต่างและมีความสำคัญไม่แพ้กัน โดยแพทย์นิติเวชจะเน้นทำหน้าที่ตรวจสภาพศพเพื่อพิสูจน์คดีความ ซึ่งต้องนำความรู้ทางการแพทย์มาใช้ ในขณะที่นักนิติวิทยาศาสตร์ที่เราจะมาพูดถึงในวันนี้ทำหน้าที่พิสูจน์หลักฐาน ทั้งตรวจสถานที่เกิดเหตุและรวบรวมวัตถุพยาน ซึ่งไม่จำเป็นต้องศึกษาในคณะแพทยศาสตร์

นักนิติวิทยาศาสตร์ (Forensic Sciencist) เป็นอาชีพที่นำความรู้ทางวิทยาศาสตร์ ทั้งฟิสิกส์ เคมี ชีววิทยา และคอมพิวเตอร์ มาประยุกต์ใช้ในการพิสูจน์ข้อเท็จจริงของคดีความ โดยตรวจสอบ บันทึก ถ่ายภาพ และรวบรวมวัตถุพยาน เช่น ศพ พันธุกรรม (DNA) ลายนิ้วมือ คราบเลือด ขนสัตว์ กลิ่นสารเคมี อาวุธปืน เอกสาร ภาพถ่าย และสิ่งของอื่นๆ เพื่อป้องกันการปนเปื้อนและเสื่อมสภาพ จากนั้นจึงนำไปวิเคราะห์ในห้องปฏิบัติการว่ามีหลักฐานชิ้นไหนเชื่อมโยงกับการกระทำความผิดได้บ้าง เพื่อตรวจพิสูจน์ยืนยันการกระทำความผิด สุดท้ายต้องจัดทำรายงาน และนำผลการตรวจพิสูจน์ส่งให้พนักงานสอบสวนนำไปใช้เป็นสำนวนคดีขึ้นสู่ชั้นศาล ซึ่งสามารถบ่งบอกได้ในเบื้องต้นว่ามีสาเหตุการเสียชีวิตมาจากอะไร 

แม้จะไม่ค่อยแมสสักเท่าไหร่ แต่บุคลากรที่มีความสามารถทางนิติวิทยาศาสตร์ก็ยังเป็นที่ขาดแคลน หลายสถานศึกษายังคงมุ่งผลักดัน พัฒนาทักษะความรู้ และผลิตบุคลากรที่มีความรู้ความสามารถด้านนี้โดยตรง เพื่อเพิ่มศักยภาพและความเสถียรภาพทางกระบวนการยุติธรรมให้มั่นคงสืบไป

คุณสมบัติของคนที่จะทำอาชีพนี้

• มีความละเอียดถี่ถ้วน  เพราะการวิเคราะห์และพิสูจน์หลักฐานต้องใช้ความรอบคอบมากเป็นพิเศษ มิฉะนั้นผลการพิสูจน์อาจคาดเคลื่อนและส่งผลต่อรูปคดีได้
• มีความถูกต้องแม่นยำ เพราะถ้าผู้ประกอบอาชีพนี้ไม่มีความรู้และความแม่นยำในการพิสูจน์หลักฐาน จะทำให้รูปคดีเกิดความเสียหายได้
• มีความเที่ยงธรรม  หากกระบวนการพิสูจน์หลักฐานก่อนเข้าชั้นศาลไม่มีความเที่ยงธรรม มาพร้อมกับความอคติ ลำเอียง หรือไม่เที่ยงตรง จะทำให้กระบวนยุติธรรมกลายเป็นสิ่งที่ไม่น่าเชื่อถือและไม่โปร่งใสอีกต่อไป

ต้องจบคณะ/สาขาอะไร?

ในปัจจุบัน ป.ตรี ยังเปิดสอนเพียงไม่กี่แห่ง ได้วุฒิวิทยาศาสตรบัณฑิต (วท.บ.) แต่ส่วนใหญ่จะเปิดให้เรียนด้านนี้โดยตรงในระดับ ป.โท ขึ้นไปเป็นหลักสูตรวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต (วท.ม.)  หากสนใจทางด้านนี้จริงๆ อาจต่อ ป.ตรี โดยตรงเลย หรือเรียนต่อ ป.ตรี ในสาขาที่เกี่ยวข้อง จากนั้นค่อยไปศึกษาต่อในระดับที่สูงขึ้น ซึ่งในกรณีหลังพี่ขอแนะนำให้เรียนใน 4 หลักสูตรนี้ เพราะจะได้มีพื้นฐานนำไปต่อยอดได้ โดยเฉพาะสาขาด้านวิทยาศาสตร์ที่ต้องใช้มากเป็นพิเศษ ทั้งฟิสิกส์ เคมี ชีววิทยา และคอมพิวเตอร์ รวมถึงสาขาอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องอย่างสาขาด้านกฎหมาย

1. หลักสูตรวิทยาศาสตรบัณฑิต (วท.บ.)
2. หลักสูตรสาธารณสุขศาสตรบัณฑิต (ส.บ.)
3. หลักสูตรนิติศาสตรบัณฑิต (น.บ.)
4. หลักสูตรรัฐศาสตร์บัณฑิต (ร.บ.)

มหาวิทยาลัยที่เปิดสอน

ระดับปริญญาตรี - หลักสูตรวิทยาศาสตรบัณฑิต 

• คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ม.ราชภัฏสวนสุนันทา
• คณะอาชญาวิทยาและการบริหารงานยุติธรรม ม.รังสิต

ระดับปริญญาโท - หลักสูตรวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต

• คณะศิลปศาสตร์และวิทยาศาสตร์ ม.เกษตรศาสตร์ กำแพงแสน
• คณะสหเวชศาสตร์ ม.ธรรมศาสตร์
• คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ม.มหิดล
• คณะวิทยาศาสตร์ ม.มหิดล
• บัณฑิตวิทยาลัย ม.เชียงใหม่
• คณะวิทยาศาสตร์ ม.ศิลปากร
• คณะวิทยาศาสตร์ ม.สงขลานครินทร์
• คณะนิติวิทยาศาสตร์ โรงเรียนนายร้อยตำรวจ

ค่าเทอมของหลักสูตรนี้

ระดับปริญญาตรี - หลักสูตรวิทยาศาสตรบัณฑิต 

• คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ม.ราชภัฏสวนสุนันทา : 21,050 บาท / เทอม
• คณะอาชญาวิทยาและการบริหารงานยุติธรรม ม.รังสิต : 53,500 บาท / เทอม

ระดับปริญญาโท - หลักสูตรวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต

• คณะศิลปศาสตร์และวิทยาศาสตร์ ม.เกษตรศาสตร์ กำแพงแสน คลิก
• คณะสหเวชศาสตร์ ม.ธรรมศาสตร์ คลิก (หน้า 8)
• คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ม.มหิดล คลิก
• คณะวิทยาศาสตร์ ม.มหิดล คลิก
• บัณฑิตวิทยาลัย ม.เชียงใหม่ คลิก
• คณะวิทยาศาสตร์ ม.ศิลปากร คลิก
• คณะวิทยาศาสตร์ ม.สงขลานครินทร์ คลิก
• คณะนิติวิทยาศาสตร์ โรงเรียนนายร้อยตำรวจ คลิก

วิชาที่น่าจะเกี่ยวข้อง (อ้างอิงจากปี 2565)

ระดับปริญญาตรี

• TGAT แทน GAT
• A-Level แทน 7 วิชาสามัญ (คณิตศาสตร์ 1, ฟิสิกส์, เคมี, ชีววิทยา, สังคมศึกษา, ภาษาไทย, ภาษาอังกฤษ)
• TPAT3 ความถนัดทางวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และวิศวกรรมศาสตร์ แทน PAT2

แม้ว่าอาชีพนี้จะไม่ค่อยแมสในไทยสักเท่าไหร่ แต่ถ้าสนใจอาชีพนี้ลองศึกษาต่อดูก็ไม่เสียหาย ไม่ว่าจะเรียนในระดับ ป.ตรี หรือค่อยมาเรียนต่อในระดับที่สูงขึ้นไป โดยเงินเดือนของอาชีพนี้มักจะสตาร์ทอยู่ที่ 15,000 บาทค่ะ