‘มูมิน’ หนังสือที่สะท้อนถึง
ค่านิยมและวิถีชีวิตของคนฟินแลนด์

สวัสดีค่ะน้องๆ ชาวเด็กดีทุกคน มูมินเป็นหนังสือเด็กที่ได้รับความนิยมมากที่สุดในโลก มันเป็นเอกลักษณ์ประจำชาติที่สำคัญของฟินแลนด์ โตเว แยนสันเขียนขึ้นมาโดยอิงจากบุคคลที่อยู่รอบตัวเธอ ไม่ว่าจะเป็นคนในครอบครัว เพื่อนหรือคนรัก หุบเขามูมินเองก็สะท้อนให้เห็นถึงความงดงามของฟินแลนด์ที่เต็มไปด้วยพืชและสัตว์เช่นกัน

งานเขียนชุดมูมินดูเผินๆ เหมือนจะเป็นแค่เรื่องธรรมดาที่เกิดขึ้นในครอบครัว อย่างไรก็ตาม แยนสันกลับสอดแทรกวัฒนธรรมและค่านิยมของชาวฟินแลนด์ รวมทั้งวิถีชีวิตตามแบบฉบับฟินนิชชนบทไว้ด้วย ทำให้เราสามารถเรียนรู้เรื่องราวของชาวฟินแลนด์ได้ง่ายๆ ซึ่งสิ่งที่น้องๆ กำลังจะได้อ่านต่อจากนี้คืออิทธิพลของฟินแลนด์ (และคนรอบข้างของเธอ) ที่มีผลต่อโลกของมูมินค่ะ

 

โตเว แยนสัน เจ้าของผลงานมูมิน
(via: infoginx)
 

ค่านิยมคนฟินแลนด์

มูมินเป็นเรื่องราวที่เน้นครอบครัว ผองเพื่อนและกลุ่มเพื่อนบ้าน พวกเขามีการผจญภัยที่เต็มไปด้วยความมหัศจรรย์ แต่ก็ยังคงดำเนินเรื่องโดยยึดตามเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันอันเรียบง่าย เช่น การเพาะปลูก เลี้ยงสัตว์และเก็บผลไม้ เป็นต้น ความจริงแล้วแยนสันได้แรงบันดาลใจมาจากชีวิตประจำวันของสมาชิกในครอบครัวเธอ

นอกเหนือจากการผจญภัยเป็นครั้งคราวของชาวมูมิน น้องๆ รู้มั้ยว่าการอาศัยอยู่ในหุบเขาที่เต็มไปด้วยอันตรายของพวกเขาไม่ได้วุ่นวายอย่างที่คิด ตรงกันข้ามกลับชิวๆ และรู้สึกสะดวกสบาย ชาวมูมินชอบช่วยเหลือซึ่งกันและกัน รักธรรมชาติและปฏิบัติตามประเพณี มูมินจะจำศีลในช่วงฤดูหนาวและออกมาลั้ลล้าในช่วงฤดูใบไม้ผลิ เช่นเดียวกับชาวฟินแลนด์ที่ย้ายบ้านไปมาระหว่างหน้าร้อนและหน้าหนาว

แม้ครอบครัวมูมินจะเป็นที่โปรดปรานในชุมชน แต่บางครั้งพวกเขาก็มีการปะทะกับตัวละครอื่นๆ เพราะความแตกต่าง เช่น มิสซิสฟิลลี่จ๊อค (Mrs. Fillyjonk) จอมจู้จี้ และคุณครูเฮมูเลน (Mr. Hemulen) เพราะงั้นนี่จึงอาจสะท้อนถึงครอบครัวแยนสันที่ค่อนข้างแตกต่างจากครอบครัวอื่นๆ ในฟินแลนด์ พวกเขาเป็นชนกลุ่มน้อย เป็นชาวฟินแลนด์ที่พูดภาษาสวีเดน มีความเป็นศิลปินในตัวสูง แถมยังเป็นเสรีนิยมมากกว่าครอบครัวชาวฟินแลนด์อื่นๆ ในเวลานั้นด้วย ดังนั้นจึงอาจพูดได้ว่ามูมินไม่เพียงแต่สะท้อนถึงวิถีชีวิตของชาวฟินแลนด์ แต่ยังสะท้อนถึงค่านิยมของคนฟินแลนด์ในสมัยนั้นที่รู้สึกไม่โอเคกับชนกลุ่มน้อยด้วยค่ะ

 

โตเว แยนสันชอบการพายเรือในฤดูร้อน
(via: SvD)

 

วัฒนธรรมการพายเรือ

น้องๆ เคยสังเกตมั้ยคะว่ามูมินรักการพายเรือ การผจญภัยของพวกเขาส่วนใหญ่มักมีเรือเป็นองค์ประกอบหลักและมักเกี่ยวข้องกับการพายเรือด้วย! ซึ่งแน่นอนว่ามันได้รับอิทธิพลมาจากแยนสัน ทุกๆ ซัมเมอร์ ครอบครัวของเธอมักใช้เวลาส่วนใหญ่อยู่บนเกาะที่ห่างไกลในหมู่เกาะของฟินแลนด์และแล่นเรือชมธรรมชาติ มันเป็นสิ่งที่แยนสันทำมาตลอดช่วงชีวิต แน่นอนว่าพฤติกรรมนี้ส่งผลต่องานเขียนของเธอ เหล่ามูมินเองก็ทำสิ่งเดียวกับที่แยนสันชอบทำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการแล่นเรือไปยังเกาะและเผชิญหน้ากับเจ้าตัวปีศาจถุงเท้า (Hattifattner)

มูมินปาปารักทะเลเช่นเดียวกับวิกเตอร์ แยนสัน ช่างแกะสลักผู้เป็นพ่อของเธอ วิกเตอร์ทั้งรักทะเลและรักพายุ มูมินปาปาเองก็เช่นกัน นอกจากนี้พายุรุนแรงที่ปรากฏอยู่ในเรื่อง แยนสันยังได้แรงบันดาลใจมาจากพายุรุนแรงที่กวาดหมู่เกาะฟินแลนด์ในช่วงวัยเด็กของเธออีกด้วย

 

(via: Muumimuseo)
 

ฤดูหนาวอันโหดร้าย

ไม่ใช่ทุกที่ในโลกของมูมินที่สดใสและเต็มไปด้วยความสุข เพราะในเล่มหลังๆ ของมูมิน เหตุการณ์มักเกิดขึ้นในช่วงฤดูใบไม้ร่วงและฤดูหนาว รวมทั้งโทนเรื่องยังดาร์คขึ้น ทั้งนี้เป็นเพราะแยนสันเขียนมันในช่วงที่เธอกำลังทุกข์ทรมานจากภาวะซึมเศร้าหลังแม่ของเธอเสียชีวิต เธอรู้สึกว่าเธอไม่สามารถทำให้โลกของโมมินกลับมาเต็มไปด้วยความสุขเหมือนเดิมได้

ในช่วงฤดูหนาวของดินแดนมูมิน (Moominland) มูมินโทรล์ตื่นขึ้นมาจากการจำศีลในฤดูหนาว เขารู้สึกโศกเศร้าและเจ็บปวดเมื่อเห็นว่าทั้งหุบเขาถูกปกคลุมด้วยสีขาวของหิมะ ส่วนที่ดาร์คที่สุดในโลกของมูมินเกิดขึ้นเมื่อปีศาจแห่งความหนาวเหน็บ (Groke) ปรากฏ มันคือสัตว์ประหลาดลึกลับที่มีขนาดมหึมาและคอยแผ่กระจายน้ำแข็ง หิมะและความรู้สึกสิ้นหวังให้แก่ผู้คน ที่ใดก็ตามที่มันไปเยือน ที่นั่นจะเต็มไปด้วยความหม่นหมองและไร้ความสุข โกร็คคือตัวแทนของความสิ้นหวังในช่วงฤดูหนาว

อย่างไรก็ตามถึงความหนาวโหดร้ายขนาดไหน แต่หนังสือเล่มนี้ก็ยังสอดแทรกวัฒนธรรมที่เกิดขึ้นในช่วงฤดูหนาวของชาวฟินแลนด์เช่น การเลื่อนหิมะ การสร้างตุ๊กตาหิมะและกองไฟกลางฤดูหนาว

 

ครอบครัวของโตเว แยนสัน
(via: moomin)
 

ชีวิตครอบครัว

แยนสันหยิบทุกสิ่งรอบตัวเธอมาสร้างเป็นโลกมูมิน เธอมักกล่าวว่ามูมินโทรล์เปรียบเสมือนตัวตนของเธอที่เปลี่ยนไปตามช่วงเวลาต่างๆ แยนสันมักวาดเจ้ามูมินตัวเล็กๆ ในจดหมายหรือแม้แต่ลายเซ็นของเธอ แม้ว่ามูมินโทรล์ไม่ได้มีสีสันสดใสเหมือนกับตัวละครเพื่อนๆ ที่อาศัยอยู่ในหุบเขามูมิน แต่มูมินก็เป็นบุคคลสำคัญเพราะใครๆ ต่างก็เกี่ยวข้องกับเขา

เนื่องจากโตเว แยนสันเขียนมูมินขึ้นมาเพื่อตอบสนองความสุขของตัวเอง ดังนั้นเนื้อเรื่องส่วนใหญ่จึงมีอิทธิพลจากชีวิตครอบครัวของแยนสัน ตัวละครหลักๆ ในเรื่องนั้นอิงมาจากบุคคลในชีวิตจริง ไม่ว่าจะเป็นมูมินปาปา มูมินมามา มูมินโทรล์ หรือแม้กระทั่ง Too-ticky

ยกตัวอย่างเช่น มูมินปาปาได้รับอิทธิพลมาจากวิกเตอร์ พ่อของเธอ มูมินปาปาจึงมีความเหมือนทั้งบุคลิกนิสัย ความชอบเช่นรักพายุและรักการออกผจญภัย รวมทั้งอาชีพที่เป็นนักประดิษฐ์ ส่วนมูมินมามานั้นได้รับอิทธิพลจากแม่ของแยนสัน เธอเป็นตัวละครที่จริงใจ ชอบใช้ความคิดสร้างสรรค์และรักการทำงานบ้าน ซึ่งหลานสาวของแยนสันก็บอกว่านิสัยของมูมินมามาเหมือนกับยายของเธอไม่มีผิด!
 

โตเว แยนสันและแฟนของเธอ
(via: autostraddle)
 

อีกตัวละครที่สำคัญไม่แพ้กันคือ Too-ticky ตัวละครทอมบอยที่ได้รับอิทธิพลมาจากคู่รักของโตเว แยนสันซึ่งเป็นเพศเดียวกันกับเธออย่าง Tuulikki Pietilä ทั้งคู่ต้องแอบคบกันแบบหลบๆ ซ่อนๆ เพราะในสมัยนั้นการรักเพศเดียวกันเป็นเรื่องผิดกฎหมายในฟินแลนด์

Too-ticky เป็นตัวละครที่ไม่ได้โผล่มาบ่อยมากนัก แต่ก็เป็นตัวละครที่สำคัญทุกครั้งที่โผล่มา Too-ticky เปรียบเสมือนเพื่อนสนิทและนักให้คำปรึกษาที่น่าเชื่อถือ บอกเลยว่าตัวละครที่แสนชาญฉลาดและกล้าหาญนี้บ่งบอกถึงตัวตนของแฟนสาวอย่าง Tuulikki ชัดเจน ไม่ว่าจะเป็นลักษณะนิสัยและชื่อ!

นอกจากนี้เด็กหญิงลิตเติ้ลมาย (Little My) ตัวละครใจร้อนและพูดตรงไปตรงมาเองก็ได้อิทธิพลมาจากเพื่อนของเธอที่เป็นพวกรักเพศเดียวกันเช่นกัน ลิตเติ้ลมายมักพูดในสิ่งที่คิดแม้ว่ามันจะไม่เป็นที่น่าอภิรมย์ต่อหูคนฟังก็ตามที เธอร่าเริง แจ่มใส ใจร้อน ค่อนข้างซนและในบางครั้งก็เป็นอันตราย เช่น เธอมักกัดขาหรือหางคนอื่นๆ แล้วหัวเราะ อย่างไรก็ตาม สำหรับแยนสัน เธอรักลิตเติ้ลมายเช่นเดียวกับที่ตัวละครอื่นๆ ในหุบเขามูมินรัก

 

Little My
(via: pinterest)
 

เรื่องราวของมูมินเป็นตัวอย่างสุดเพอร์เฟคท์ที่แสดงให้เห็นถึงวิถีชีวิตชนบทของประเทศฟินแลนด์ที่มีทั้งดีและไม่ดี สิ่งที่เกิดขึ้นในชีวิตแยนสันรวมทั้งผู้คนที่เธอรักล้วนแต่มีอิทธิพลต่อชีวิตของเธอ ไม่แปลกใจเลยว่าทำไมเธอถึงได้ใส่มันลงไปในโลกมูมิน มันทำให้เนื้อเรื่องเข้าถึงง่าย ซึ่งนี่เป็นเหตุผลที่ว่าทำไมตัวละครเหล่านี้ยังคงได้รับความนิยมมานานกว่า 70 ปี

 พี่น้ำผึ้ง :)

 

ขอบคุณข้อมูลจาก

https://www.moomin.com
https://theculturetrip.com