การใช้หนังสืออ้างอิงแต่ละประเภท

มาเพิ่มองค์ความรู้กันดีกว่า.....

การใช้หนังสืออ้างอิงแต่ละประเภท

1. พจนานุกรม (Dictionaries)
คือหนังสือที่ให้ความรู้เกี่ยวกับคำ เช่น ชนิดของคำ ตัวสะกด การันต์ การอ่านออกเสียง ความหมายของคำ คำพ้อง คำตรงข้าม อักษรย่อและสัญลักษณ์ที่เกี่ยวกับคำ

การใช้พจนานุกรม มีหลักเกณฑ์ดังนี้

1.1 เมื่อมีข้อสงสัยเกี่ยวกับคำ เช่น คำนี้แปลว่าอะไร เขียนสะกดอย่างไรเป็นคำประเภทใด เป็นต้น ให้ดูจากหนังสือประเภทพจนานุกรม

1.2 ก่อนที่จะไปหาคำตอบจากพจนานุกรม ให้พิจารณาว่า คำที่สงสัยนั้นเป็นคำประเภททั่ว ๆ ไป หรือเป็นคำในสาขาวิชาใด หากทราบว่าเป็นคำในสาขาวิชาใด ก็ให้ค้นหาคำตอบจากพจนานุกรมเฉพาะสาขาวิชานั้น ๆ

1.3 การใช้พจนานุกรมควรดูวิธีการใช้พจนานุกรมเล่มนั้น ๆ ก่อน ซึ่งโดยทั่วไปก่อนถึงตัวเรื่องของพจนานุกรม มักจะอธิบายวิธีออกเสียงคำ (Guide to Pronunciation) โดยบอกสัญลักษณ์ที่ใช้แทนเสียงพร้อมทั้งยกตัวอย่างประกอบ อธิบายคำย่อหรืออักษรย่อที่ใช้ (Abbreviations Use)

1.4 ในภาคผนวกซึ่งอยู่ตอนท้ายของพจนานุกรมบางเล่ม มักจะมีเรื่องที่น่าสนใจ ผู้ใช้จะต้องสังเกตว่าพจนานุกรมเล่มใดมีภาคผนวกที่เด่น ๆ อะไรบ้าง อันจะทำให้สามารถใช้ประโยชน์จากพจนานุกรมได้มากขึ้น

2. สารานุกรม (Encyclopedia)
คือ จะให้ความรู้เกี่ยวกับเรื่องราวต่าง ๆ ที่เป็นความรู้พื้นฐานทั่วไป ซึ่งบางเรื่องจะให้ข้อเท็จจริงและรายละเอียดไว้อย่างสมบูรณ์ แต่บางเรื่องก็ให้ความรู้อย่างคร่าว ๆ

การใช้สารานุกรมมีหลักดังนี้

2.1 เมื่อต้องการทราบเกี่ยวกับเรื่องอะไรเป็นเรื่องราวยาว ๆ

2.2 ก่อนจะค้นหาเรื่องที่ต้องการ ให้วินิจฉัยก่อนว่าเรื่องที่ต้องการค้นนั้นอยู่ในสาขาวิชาใด เมื่อทราบแล้วว่าอยู่ในสาขาวิชาใด ให้ไปค้นหาจากสารานุกรมเฉพาะวิชานั้น ๆ

2.3 แม้ว่าเรื่องที่ต้องการค้นนั้นจะเป็นเรื่องในสาขาวิชาใดวิชาหนึ่ง เช่น ต้องการค้นเรื่อง "ครุฑ" ซึ่งเป็นเรื่องในสาขาวิชาวรรณคดี หรือเรื่อง Interior Design ซึ่งเป็นเรื่องในสาขาวิชาศิลปะ หรือเรื่อง Chemistry ซึ่งเป็นเรื่องในสาขาวิชาวิทยาศาสตร์ก็อาจจะค้นหาได้จากสารานุกรมประเภททั่วไป เช่น สารานุกรมไทยฉบับราชบัณฑิตยสถาน หรือ Encyclopedia Britannica หรือ The Encyclopedia Americana

2.4 การค้นหาเรื่องจากสารานุกรม ควรค้นจากดัชนีเรื่อง (Subject Index)

3. หนังสือรายปี (Yearbooks)

เป็นหนังสือที่รวบรวมเรื่องราว สถิติข้อเท็จจริงต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในรอบปีที่ผ่านมาอย่างสั้น ๆ โดยไม่มีการวิพากษ์วิจารณ์

การใช้หนังสือรายปีมีหลักเกณฑ์ดังนี้

3.1 เมื่อต้องการสารสนเทศที่ทันสมัยทันเหตุการณ์โดยเฉพาะอย่างยิ่งสถิติต่าง ๆ เช่น ประชากรของลาวมีเท่าไร ใครเป็นคนที่วิ่งเร็วที่สุดในโลก ประเทศใดส่งข้าวออกมากที่สุดในโลก ชายไทยที่เป็นหม้ายมีมากที่สุดในจังหวัดใด ฯลฯ ให้ดูหนังสือรายปี

3.2 การค้นหาคำตอบจากหนังสือรายปี ต้องวินิจฉัยเสียก่อนว่าเรื่องที่ต้องการค้นนั้นควรจะไปค้นจากหนังสือรายปีประเภทใด เช่น ต้องการค้นว่าประชากรของลาวมีเท่าไร คำถามนี้ ควรค้นจากหนังสือรายปีที่รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับประเทศต่าง ๆ เอาไว้ ซึ่งก็ได้แก่ Statesman's Yearbook ถ้าต้องการค้นหาข้อมูลที่ทันสมัยที่เกี่ยวกับหน่วยงานใด สามารถค้นจากรายงานประจำปีของหน่วยงานนั้น และถ้าไปค้นเรื่องราวจากสารานุกรมแล้วพบว่าเป็นข้อมูลที่ค่อนข้างล้าสมัย ก็ให้ไปค้นจากหนังสือรายปีของสารานุกรมนั้น ๆ

4. อักขรานุกรมชีวประวัติ (Biographical Dictionary)
อักขรานุกรมชีวประวัติ คือ หนังสือที่รวบรวมความรู้เกี่ยวกับชีวประวัติบุคคลสำคัญในสาขาวิชาต่าง ๆ โดยให้รายละเอียดเกี่ยวกับชีวิตส่วนตัว ตำแหน่งหน้าที่การงาน และผลงานที่ดีเด่นของบุคคลเหล่านั้น

การใช้อักขรานุกรมชีวประวัติมีหลักเกณฑ์ดังนี้

4.1 เมื่อต้องการเรื่องราวเกี่ยวกับชีวประวัติของบุคคล เช่น เกิดปีใด ตายปีใด แต่งงานกับใคร มีบุตรกี่คน มีผลงานที่สำคัญอะไรบ้าง ฯลฯ ให้หาคำตอบจากอักขรานุกรมชีวประวัติ

4.2 ก่อนลงมือค้นหา ให้คิดเสียก่อนว่า ชีวประวัติของบุคคลที่ต้องการค้นนั้นเป็นใครชาติใด อาชีพอะไร ยังมีชีวิตอยู่หรือไม่ เมื่อได้คำตอบแล้วจึงไปเปิดค้นหาชีวประวัติของบุคคลนั้น

5. นามานุกรม (Directories)

นามานุกรม อีกชื่อหนึ่งเรียกว่าทำเนียบนาม เป็นหนังสือที่รวบรวมและให้ความรู้เกี่ยวกับชื่อบุคคล องค์การ สถานทูต กระทรวง ทบวง กรมต่าง ๆ มักจัดเรียงตามลำดับตัวอักษรของชื่อบุคคลหรือหน่วยงาน และอธิบายถึงชื่อนั้น ๆ โดยบอกตำบลที่อยู่ เบอร์โทรศัพท์และข้อความอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง เช่น

สมุดรายนามผู้ใช้โทรศัพท์ขององค์การโทรศัพท์
The Siam Directory, the Book of Facts & Figure.

6. หนังสืออ้างอิงทางภูมิศาสตร์(Geographical Sources)

หนังสืออ้างอิงทางภูมิศาสตร์ เป็นหนังสือที่ให้ความรู้เกี่ยวกับชื่อทางภูมิศาสตร์ เช่นตำแหน่งที่ตั้ง ลักษณะ ในบางครั้งมีแผนที่และภาพประกอบไว้อย่างชัดเจน หนังสืออ้างอิงทางภูมิศาสตร์
แบ่งย่อยได้ 3 ประเภท คือ

6.1 อักขรานุกรมภูมิศาสตร์ (Gazetteer) เป็นหนังสือที่กล่าวถึงชื่อทางภูมิศาสตร์ เช่น เมือง ประเทศ ทวีป มหาสมุทร ห้วย หนอง คลอง บึง ภูเขา แม่น้ำ สถานที่สำคัญ ๆ โดยจัดเรียงไว้ตามลำดับตัวอักษร อักขรานุกรมภูมิศาสตร์ที่ควรรู้จักได้แก่

6.2 หนังสือนำเที่ยว (Guide Books) เป็นหนังสือคู่มือสำหรับการท่องเที่ยว ให้รายละเอียดเกี่ยวกับสถานที่น่าเที่ยว น่าศึกษา สถานที่พักผ่อนหย่อนใจ สถานที่พักอาศัยค้างคืน การคมนาคม และอื่น ๆ ที่จะเป็นประโยชน์แก่นักท่องเที่ยว มักจะมีภาพ แผนที่ และแผนผังประกอบ

6.3 หนังสือแผนที่ (Atlasses) เป็นหนังสือที่ให้ความรู้เกี่ยวกับที่ตั้งและอาณาเขตของทวีป ประเทศ เมือง มหาสมุทร ทะเล แม่น้ำ ภูเขา ฯลฯ โดยใช้สีและสัญลักษณ์แทนคำอธิบาย นอกจากนั้นยังให้ความรู้เกี่ยวกับ สภาพพื้นที่ จำนวนประชากร จำนวนน้ำฝน ความหนาแน่นของประชากร

7. หนังสือคู่มือ(Handbooks)
เป็นหนังสือที่ให้คำตอบเกี่ยวกับข้อเท็จจริงหลายอย่างที่เกี่ยวกับวิชาใดวิชาหนึ่ง เช่น หนังสือคู่มือวิชาเคมีจะบอกสูตร กฎต่าง ๆ และตาราง ฯลฯ ที่มีใช้ในวิชาเคมี หนังสือคู่มือซ่อมรถยนต์ ก็จะมีคำอธิบายในการซ่อมส่วนต่างของรถยนต์ พร้อมทั้งรูปภาพแสดงถึงชิ้นส่วนต่าง ๆ เป็นต้น

8. สิ่งพิมพ์รัฐบาล (Government Publication)
คือหนังสือหรือเอกสารที่ทางรัฐบาล และหน่วยงานราชการต่าง ๆ จัดทำขึ้นเพื่อเป็นหลักฐานทางราชการ แสดงถึงผลงานที่ได้ปฏิบัติไปแล้ว ความก้าวหน้าของหน่วยงานและแขนงวิชาที่หน่วยงานนั้นเกี่ยวข้อง ตลอดจนหนังสือหรือเอกสารอื่น ๆ ที่พิมพ์โดยกระทรวง ทบวง กรม ไม่ว่าจะเป็นเรื่องอะไรก็ตาม จัดว่าเป็นสิ่งพิมพ์รัฐบาลทั้งสิ้น สิ่งพิมพ์รัฐบาลจะให้ประโยชน์ในด้านเป็นหนังสืออ้างอิงได้ เพราะให้ความรู้ที่เป็นความรู้ชั้นแรก ทันต่อเหตุการณ์และเชื่อถือได้ โดยเฉพาะในด้านสถิติต่าง ๆ สิ่งพิมพ์รัฐบาลที่ควรรู้จัก ได้แก่

8.1 ราชกิจจานุเบกษา

8.2 รายงานประจำปีของหน่วยราชการและรัฐวิสาหกิจต่าง ๆ เช่น รายงานประจำปี ของกรมการข้าว รายงานประจำปีของกระทรวงศึกษาธิการ

9. หนังสือบรรณานุกรม (Bibliography)
หนังสือบรรณานุกรม คือ สิ่งพิมพ์ที่รวบรวมรายชื่อหนังสือหรือบทความที่ตีพิมพ์ในวารสารหรือสิ่งพิมพ์ต่าง ๆ โดยมีวิธีการจัดทำและเรียบเรียงให้สะดวกในการใช้ เพื่อให้ผู้ใช้ได้ทราบว่ามีหนังสืออะไร หรือบทความใดบ้างในหัวเรื่อง (Subject Heading) ที่เขาต้องการศึกษาค้นคว้า หรือในยุคสมัยนั้น ๆ มีผลงานด้านการเขียนหนังสือหรือบทความอะไรบ้าง

10. หนังสือดรรชนีวารสาร (Periodical Index)
หนังสือดรรชนีวารสาร เป็นคู่มือสำหรับใช้ในการค้นหาบทความจากวารสารต่าง ๆ ดรรชนีวารสารเป็นสิ่งพิมพ์ที่รวบรวมบทความที่ตีพิมพ์ในวารสารต่าง ๆ และจัดเรียบเรียงไว้ตามรายชื่อผู้แต่ง ชื่อบทความ และหัวเรื่อง

11. หนังสือธรรมดาจัดเป็นหนังสืออ้างอิง (Borderline Book)
ห้องสมุดบางแห่งอาจนำหนังสือที่มีลักษณะและเนื้อหาทั่วไปมาจัดทำเป็นหนังสืออ้างอิงตามความจำเป็นของแต่ละที่ หนังสือกลุ่มนี้อาจมีชื่อเรียกประเภทแตกต่างกันไป เช่น หนังสือคาบเกี่ยว หนังสือคาบเส้น หรือเรียกทับศัพท์ว่า หนังสือบอร์ดเดอร์ไลน์ หนังสือในกลุ่มนี้ได้แก่

11.1 ประชุมพงศาวดาร เป็นหนังสือที่ให้ความรู้เกี่ยวกับพงศาวดาร ตำนานต่าง ๆ เรื่องราวของชาติไทย และจดหมายเหตุ

11.2 ลัทธิธรรมเนียมต่าง ๆ เป็นหนังสือที่ให้ความรู้เกี่ยวกับขนบธรรมเนียมประเพณีของไทยที่ใช้สืบต่อกันมา

11.3 สาส์นสมเด็จ เป็นหนังสือรวมลายพระหัตถ์ของสมเด็จฯ กรมพระยาดำรง
ราชานุภาพและสมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ มีโต้ตอบระหว่างกัน ซึ่งเป็นความรู้มากมายหลายด้าน เช่น โบราณคดี วรรณคดี ประวัติศาสตร์ การปกครอง ศิลปวัฒนธรรม ชีวประวัติ ศาสนา เป็นต้น

11.4 ราชกิจจานุเบกษา เป็นวารสารที่ตีพิมพ์กฎหมายซึ่งรัฐบาลประกาศใช้ อันได้แก่ พระราชบัญญัติ พระราชกำหนด พระราชกฤษฎีกา ประกาศ กฎกระทรวงทบวงกรมต่าง ๆ

11.5 พระราชประวัติ พระราชกรณียกิจ พระราชดำรัส พระบรมราโชวาท

Credit By :

http://wbc.msu.ac.th/ge/1299108/section4_2.htm

PS. นิยายใหม่เร็วๆนี้!!